Lidya—Tanrı’ya Tapınan Konuksever Bir Kadın

ESKİ zamanlardan beri, Tanrı’nın hakiki hizmetçileri kendilerine özgü konukseverlikleriyle tanınmıştır. (Tekvin 18:1-8; 19:1-3) “Yabancılara duyulan sevgi, sevecenlik veya şefkat” olarak tanımlanan, samimi bir yürekten gelen konukseverlik bugün bile İsa’nın hakiki takipçilerinin bir işaretidir. Aslında bu, Tanrı’ya kabul edilir şekilde tapınacak herkes için bir taleptir.—İbraniler 13:2; I. Petrus 4:9.

Örnek alınacak bir konukseverlik göstermiş kişilerden biri de Lidya idi. O, Filipi’yi ziyarete gelen İsa’nın takipçisi vaizleri evinde kalmaları için “zorladı.” (Resullerin İşleri 16:15) Her ne kadar Kutsal Yazılarda Lidya’dan kısaca söz ediliyorsa da, onun hakkında anlatılan az şey bile bizim için bir teşvik kaynağı olabilir. Hangi nedenle? Lidya kimdi? Onun hakkında ne biliyoruz?

“Erguvanî Satıcısı”

Lidya, Makedonya’nın en önemli şehri olan Filipi’de yaşadı. Ancak, o Küçük Asya’nın batısında bulunan Lidya bölgesinin bir şehri olan Tiyatira’dandı. Bu nedenle bazıları, “Lidya”nın ona Filipi’de verilmiş bir takma ad olduğunu ileri sürer. Başka sözlerle, İsa Mesih’in vaaz ettiği kadının “Samiriyeli kadın” diye çağrılabildiği gibi, o da “Lidyalı” idi. (Yuhanna 4:9) Lidya “erguvanî,” yani bu renge boyanmış eşyalar satardı. (Resullerin İşleri 16:12, 14) Arkeologların buldukları yazıtlar, hem Tiyatira hem de Filipi’de boyacılığın yapıldığını kanıtladı. Lidya’nın, buraya kendi işini yapmak amacıyla ya da Tiyatira’dan bir boya firmasının temsilcisi olarak, iş nedeniyle taşınmış olması mümkündür.

Erguvani boyası çeşitli maddelerden elde edilebilir. En pahalısı, bazı deniz yumuşakçası türlerinden elde edilirdi. Birinci yüzyılda yaşamış Romalı şair Martialis’e göre, en iyi kalite Sur (bir başka üretim merkezi) erguvanisinden bir cüppe, bir işçinin 2.500 günlük ücretine denk olan 10.000 sesterce’den veya 2.500 dinar’dan fazla olabilirdi. Bunların sadece birkaç kişinin satın alabileceği lüks eşyalar olduğu açıktır. Bu nedenle, herhalde Lidya’nın maddi bakımdan sıkıntısı yoktu. Her ne olursa olsun, o Resul Pavlus’la beraberindeki Luka’ya, Silas’a, Timoteos’a ve belki başkalarına da konukseverlik gösterebilecek durumdaydı.

Pavlus’un Filipi’de Vaaz Etmesi

MS yaklaşık 50 yılında, Pavlus Avrupa’ya ilk defa gitti ve Filipi’de vaaz etmeye başladı.a Pavlus yeni bir şehre geldiğinde, âdeti olduğu üzere ilk önce havraları ziyaret edip orada toplanan Yahudilere ve Yahudiliğe dönmüş olanlara vaaz ederdi. (Resullerin İşleri 13:4, 5, 13, 14; 14:1 ile karşılaştırın.) Bununla beraber bazı kaynaklara göre, Roma kanunları Yahudilerin dinlerini Filipi’nin “kutsal sınırları” içerisinde uygulamalarını yasaklıyordu. Bu nedenle, orada “birkaç gün” kaldıktan sonra, Sebt gününde, bu vaizler şehir dışında ‘dua yeri olduğunu düşündükleri’ bir ırmak kenarı buldular. (Resullerin İşleri 16:12, 13) Bu Angítis nehri olmalıydı. Vaizler orada sadece kadınlarla karşılaştılar, onlardan biri de Lidya idi.

‘Tanrı’ya Tapınan Biri’

Lidya ‘Tanrı’ya tapınan’ bir kadındı; herhalde, dinsel hakikat arayışı içinde olan ve Yahudiliği benimsemiş biriydi. İyi bir işi olmasına rağmen, Lidya maddeci değildi. Daha çok, ruhi şeyler için zaman ayırdı. “Pavlus tarafından söylenenlere dikkat etmesi için Rab onun yüreğini açtı” ve Lidya hakikati kabul etti. Evet, ‘ev halkı ile beraber vaftiz edildi.’—Resullerin İşleri 16:14, 15.

Mukaddes Kitap Lidya’nın ev halkından olan diğer bireylerin kimler olduğunu belirtmez. Bir kocası olduğu belirtilmediğinden, o bekâr veya dul olabilir. Belki, “evi halkı” akrabalarından oluşuyordu; fakat bu sözcük, köleleri ve hizmetçileri de ifade edebilir. Ne olursa olsun, Lidya öğrendiği şeyleri kendisiyle beraber yaşayanlarla gayretle paylaştı. Onlar hakiki imana inanıp sarıldıklarında, ne büyük bir sevinç duymuş olmalı!

“Bizi Zorladı”

Lidya’yla karşılaşmadan önce, vaizler belki kalacak yerlerini kendi imkânlarıyla temin etmek zorundaydılar. Ancak, Lidya onlara konaklama olanağı sağlayabilmekten mutluluk duyuyordu. Bununla birlikte ısrar etmek zorunda kalması, Pavlus ile arkadaşlarının teklifini hemen kabul etmediklerini gösteriyor. Bunu neden yaptılar? Pavlus ‘yetkisini kötüye kullanmamak amacıyla iyi haberi ücretsiz sunmayı’ ve kimseye yük olmamayı istedi. (I. Korintoslular 9:18; II. Korintoslular 12:14) Ancak Luka şunları ekliyor: “Evi halkı ile beraber vaftiz olununca, kadın yalvarıp dedi: Eğer beni Rabbe sadık saydınızsa, evime girin, ve orada kalın. Ve bizi zorladı.” (Resullerin İşleri 16:15) Lidya, Yehova’ya sadık kalma konusuyla yakından ilgileniyordu ve konukseverlik göstermek onun imanının açık bir kanıtıydı. (I. Petrus 4:9 ile karşılaştırın) Ne mükemmel bir örnek! Biz de imkânlarımızı, iyi haberin çıkarlarına katkıda bulunmak üzere kullanıyor muyuz?

Filipi’deki Kardeşler

Cine tutulmuş hizmetçi kızla ilgili olaydan sonra hapisten çıkarılan Pavlus ve Silas Lidya’nın evine geri döndüler ve orada bazı kardeşleri buldular. (Resullerin İşleri 16:40) Yeni oluşan Filipi cemaatindeki imanlı kimseler, Lidya’nın evini düzenli bir toplantı yeri olarak kullanmış olabilirler. Onun evinin şehirdeki teokratik faaliyetlerin bir merkezi olmaya devam ettiğini düşünmek mantıklıdır.

Başlangıçta Lidya tarafından gösterilen sıcak konukseverliğin cemaatin tümüne özgü bir nitelik olduğu görüldü. Filipililer yoksul olmalarına rağmen, birkaç fırsatta Pavlus’a ihtiyacı olan şeyleri gönderdiler ve resul bunu minnettarlıkla karşıladı.—II. Korintoslular 8:1, 2; 11:9; Filipililer 4:10, 15, 16.

MS yaklaşık 60-61 yıllarında Pavlus’un Filipililere yazdığı mektupta Lidya’dan söz edilmez. Resullerin İşleri 16. babında anlatılan olaylardan sonra Kutsal Yazılar ona ne olduğunu açıklamaz. Ancak, bu faal kadından kısaca bahsedilmesi bile bizi “misafirperver olmağa” isteklendirir. (Romalılar 12:13) Aramızda Lidya gibi kardeşlerimiz olduğu için minnettarız! Gösterdikleri ruhun, cemaatlerin samimi ve sıcak havasına büyük katkısı vardır. Bu da, Yehova Tanrı’nın izzeti içindir.

[Dipnot]

[Sayfa 28’deki çerçeve]

Filipi’deki Yahudilerin Yaşamı

Filipi’deki yaşam, Yahudiler ve Yahudiliği sonradan benimsemiş olanlar için kolay olmamalıydı. Pavlus’un ziyaretinden kısa bir süre önce İmparator Klavdius Yahudileri Roma’dan çıkardığından Yahudi karşıtı düşünceler olabilirdi.—Resullerin İşleri 18:2 ile karşılaştırın.

Pavlus ve Silas’ın, kendisinde falcı ruhu olan hizmetçi kızı iyileştirdikten sonra hâkimler önüne çıkarılması dikkate değer bir olaydır. Şimdi iyi kazanç getiren gelir kaynaklarından mahrum kalan kızın efendileri şunu ileri sürerek hemşerilerinin önyargılarından yararlanıyorlardı: “Bu adamlar Yahudidir, ve şehrimizi çok karıştırıyorlar, ve Romalı olan bizlere kabul etmek ve yapmak caiz olmıyan âdetler ilân ediyorlar.” (Resullerin İşleri 16:16-24) Böyle bir atmosferde Yahudilerin Tanrısı Yehova’ya açıkça tapınmak cesaret gerektirirdi. Fakat başkalarından farklı olmanın Lidya’yı hiç rahatsız etmediği görülüyor.

[Sayfa 27’deki resimler]

Filipi’deki kalıntılar