Evniki ve Lois Örnek Alınacak Eğitmenler

Yehova’nın hizmetçileri olarak çocuklarımıza etkili bir dinsel eğitim sağlamanın ciddi bir sorumluluk olduğunu biliyoruz. En ideal ortamda bile bu görev her çeşit engel ve zorlukla dolu olabilir. İsa’nın takipçisi bir anne ya da babanın dinsel bakımdan bölünmüş bir ailede böylesine uğraş gerektiren bir görevi yerine getirmesi daha da zordur. Böyle bir durum yeni değildir. Kutsal Yazılar, MS ilk yüzyılda benzer koşullarda bulunan bir anneden söz eder.

Evniki adındaki bir kadının ailesi, Küçük Asyanın orta-güneyindeki Likaonya bölgesinin bir kenti olan Listra’da yaşadı. Listra fazla önemi olmayan bir taşra kentiydi. Çevredeki soyguncuların faaliyetini etkisiz hale getirmek amacıyla Sezar Avgustus tarafından kurulmuş, Julia Felix Gemina Lustra diye adlandırılan bir Roma kolonisiydi. Evniki, İsa’nın Yahudi bir takipçisiydi ve dinsel bakımdan bölünmüş bir ailede Yunanlı kocası, oğlu Timoteos ve annesi Lois ile yaşıyordu.—Resullerin İşleri 16:1-3.

Herhalde Listra’da az sayıda Yahudi vardı, çünkü 30 kilometre uzaklıktaki Konya’da bir Yahudi topluluğu olmasına rağmen, Mukaddes Kitap orada bir havra bulunduğundan söz etmiyor. (Resullerin İşleri 14:19) Bu nedenle Evniki’nin imanına göre yaşaması kolay olmamalıydı. Timoteos’un doğumdan sonra sünnet edilmemiş olması, bazı bilginlerin, Evniki’nin kocasının bu fikre karşı çıktığını tahmin etmelerine yol açtı.

Böyle olmakla birlikte Evniki inançları konusunda yalnız değildi. Timoteos’a hem annesi hem de anneannesi Lois tarafından ‘kutsal yazılardan’ öğretim verdiği görülüyor.a Resul Pavlus Timoteos’u şu sözlerle teşvik etti: “Kimlerden öğrendiğini bilerek, öğrendiğin ve itikat ettiğin (inanmaya ikna edildiğin) şeylerde dur; çünkü Mesih İsada olan iman vasıtası ile kurtuluş için seni hikmetli kılmağa muktedir olan mukaddes yazıları da çocukluğundan beri bilirsin.”—II. Timoteos 3:14, 15.

“Çocukluğundan Beri” Verilen Eğitim

Pavlus, Timoteos’un ‘kutsal yazılar’ konusunda “çocukluğundan beri” eğitildiğini söylediğinde bunun bebeklikten başladığı anlaşılıyor. Bu anlayış, genelde yeni doğmuş bir bebeğe değinen Yunanca (breʹphos) sözcüğünün kullanılmasıyla uyumludur. (Luka 2:12, 16 ile karşılaştırın.) Böylece Evniki Tanrı vergisi yükümlülüğünü ciddiye alıp Timoteos’a, Tanrı’nın sadık bir hizmetçisi olmasına yardım edecek eğitimi vermeye ilk günden başlayarak hiç vakit kaybetmedi.—Tesniye 6:6-9; Süleymanın Meselleri 1:8.

Timoteos Kutsal Yazılardaki hakikate ‘inanmaya ikna edilmişti.’ Yunanca bir sözlüğe göre Pavlus’un kullandığı sözcük burada bir şeye “kuvvetle ikna olmak; teminat almak” demektir. Kuşkusuz, Timoteos’un yüreğinde böyle sağlam bir imanın kök salmasını sağlamak için Tanrı’nın Sözüne dayalı muhakemeler yürütmek ve buna iman göstermesine yardım etmek üzere bir hayli zamana ve çabaya ihtiyaç vardı. Bu nedenle hem Evniki’nin hem de Lois’in, Timoteos’a Kutsal Yazıları öğretmek üzere çok uğraştığı ortadadır. Tanrı’ya bağlı bu kadınlar ne mükemmel bir sonuç aldı! Pavlus Timoteos hakkında şunları yazabildi: “Evvelâ büyük anan Loiste, ve anan Evnikide durup sende de bulunduğuna kani olduğum riyasız imanı hatırıma getir[iyorum].”—II. Timoteos 1:5.

Evniki ve Lois, Timoteos’un hayatında gerçekten de önemli bir rol oynadılar! Yazar David Read bununla ilgili şunları söylüyor: “Resul, Timoteos’taki inanç değişikliğinde kişisel deneyiminin dışında hiçbir şeyin önem taşımadığına inanmış olsaydı, ona bunu hemen hatırlatırdı. Oysa Timoteos’un imanı hakkında ilk söylediği şey bunun zaten ‘Lois . . . . ve Evniki’de canlı’ olduğuydu.” Pavlus’un Lois, Evniki ve Timoteos’un imanıyla ilgili sözleri, ana-babalar ve hatta büyükanneler ya da büyükbabalar tarafından evde Kutsal Yazılara dayalı olarak erken yaşta verilen eğitimin, bir gencin gelecekteki ruhi yaşamında çoğunlukla son derece belirleyici olduğunu gösterir. Bu, aile bireylerinin Tanrı’ya ve çocuklarına karşı sorumluluğunu yerine getirmek üzere neler yaptığını ciddiyetle düşünmesini gerektirmez mi?

İhtimal Pavlus, Lois ve Evniki’nin evde yarattığı ortamı da düşünüyordu. Resul MS yaklaşık 47/48 yıllarında Listra’daki ilk konaklaması sırasında onların evini ziyaret etmiş olabilir. Herhalde iki kadın da o dönemde İsa’nın takipçisi oldu. (Resullerin İşleri 14:8-20) Pavlus’un, Lois’e Timoteos’un ‘büyükannesi’ olarak değinirken kullandığı sözcüğü seçmesinde o evdeki sıcak ve mutlu ilişkilerin etkisi olabilir. Bilgin Ceslas Spicq’e göre, Pavlus’un (alışılagelmiş ve saygı ifade eden teʹthe sözcüğüne karşıt olarak) kullandığı Yunanca (mamʹme) sözcüğü, “bir çocuğun” büyükannesine karşı “sevgisini ifade eden bir sözcüktür” ve bu bağlamda bir “samimiyet ve sevecenlik nüansı” yansıtır.

Timoteos’un Evden Ayrılması

Pavlus, Listra’yı ikinci kez (MS yaklaşık 50’de) ziyaret ettiği zaman Evniki’nin evliliğinin ne durumda olduğu belli değildir. Birçok bilgin dul olduğunu kabul eder. Ne olursa olsun, annesinin ve büyükannesinin rehberliği altında, belki o zaman 20 yaşlarında olan Timoteos mükemmel bir genç adam olmuştu. “Listrada ve Konyada bulunan kardeşler tarafından” onun “için iyi şehadet olunuyordu.” (Resullerin İşleri 16:2) Gökteki Krallığın iyi haberini yayma arzusu belli ki Timoteos’un yüreğine yerleştirilmişti, çünkü Pavlus’un, kendisiyle ve Silas’la birlikte uzak ülkelerde seyahat etme davetini kabul etmişti.

Timoteos evden ayrılmak üzereyken Evniki ve Lois’in neler hissettiğini düşünün! Onlar, Pavlus’un kentlerini ilk ziyaretinde taşlandığını ve öldü sanılarak bırakıldığını biliyorlardı. (Resullerin İşleri 14:19) Bu nedenle genç Timoteos’un gitmesine izin vermek onlar için kolay olmamalıydı. Herhalde, ne kadar süre evden uzak kalacağını ve sağ salim dönüp dönmeyeceğini merak ettiler. Böyle endişeleri olabilmesine rağmen, kuşkusuz annesi ve büyükannesi, Yehova’ya daha dolgun şekilde hizmet etmesini mümkün kılacak bu özel imtiyazı kabul etmek üzere onu cesaretlendirdi.

Değerli Dersler

Evniki ve Lois’in örneklerini yakından incelemekle çok şey öğrenilebilir. İman onları Timoteos’a ruhi konuda sağlam bir öğretim vermek üzere harekete geçirdi. Büyükbabaların ve büyükannelerin, kendi torunlarına ve başkalarına Tanrısal bağlılık konusunda olgun ve dengeli bir örnek olmaları, tüm cemaat için kesinlikle yararlı olabilir. (Titus 2:3-5) Benzer şekilde Evniki’nin örneği de, kocaları imanda olmayan annelere, çocuklarına ruhi öğretim verme sorumluluğunu ve bunun ödülünü hatırlatır. Bunu yapmak bazen büyük cesaret gerektirir, özellikle de baba eşinin dinsel inançlarına karşı olumlu değilse. Ayrıca, İsa’nın takipçisi bir kadının kocasının reisliğini sayması zorunlu olduğundan, bu durum, taktla davranmayı da gerektirir.

Lois ve Evniki’nin imanı, gösterdikleri çaba ve özveriler, Timoteos’un mükemmel bir dolgun vakitli vaiz ve nazır durumuna gelecek kadar ruhen ilerlediğini gördüklerinde ödüllendirilmiş oldu. (Filipililer 2:19-22) Benzer şekilde bugün, çocuklarımıza Kutsal Yazılardaki hakikatleri öğretmek zaman, sabır ve kararlılık ister; fakat iyi bir sonuç harcanan bütün çabaya gerçekten değer. Dinsel bakımdan bölünmüş bir ailede, kendilerine ‘bebeklikten başlayarak kutsal yazılar’ öğretilen örnek durumdaki birçok genç, Tanrı’ya bağlı ana ya da babasına büyük sevinç veriyor. ‘Hikmetli adamı doğuran mesrur olsun,’ diyen mesel ne kadar doğrudur!—Süleymanın Meselleri 23:23-25.

Resul Yuhanna ruhi çocukları hakkında şunları söyledi: “Bundan, çocuklarımın hakikatte yürümekte olduklarını işitmekten, daha büyük sevincim yoktur.” (III. Yuhanna 4) Kuşkusuz bu sözlerle ifade edilen duygu, Evniki ve Lois adlı iki örnek eğitmen gibi olduğunu kanıtlayan birçokları tarafından paylaşılıyor.

[Dipnot]