İyilik ve Kötülük Kenti—Beytel

BAZI kentler içinde yaşanan olaylar nedeniyle ün kazanırken bazılarının da adı kötüye çıkar. Beytel ise bu açıdan farklı bir şehirdi, çünkü hem iyi hem de kötü yönden tanındı. Ata Yakub, kenti “Tanrı’nın Evi” anlamına gelen Beytel olarak adlandırdı. Fakat bin yıl sonra, peygamber Hoşea aynı kenti “Fesat Evi” olarak adlandırdı. Bu kent iyiyken nasıl kötü oldu? Onun tarihinden ne öğrenebiliriz?

Beytel’in Tanrı’nın kavmiyle olan ilgisi MÖ 1943’te, İbrahim hayattayken başladı. O dönemde kent, Kenan dilindeki adıyla, Luz olarak biliniyordu. Yeruşalim’in 17 kilometre kuzeyindeki tepelik bölgede bulunuyordu. İbrahim’i ve yeğeni Lut’u Beytel’i çevreleyen dağlardaki yüksek bir noktadan aşağı doğru, Erden Vadisinin verimli ovalarına bakarken gözünüzde canlandırın. İbrahim, büyük sürülerine otlak bulmanın zorluğunu Lut’a nezaketle açıklıyor: “Rica ederim, benimle senin aranda ve benim çobanlarımla senin çobanlarının arasında çekişme olmasın; çünkü biz kardeşiz. Bütün memleket senin önünde değil mi? rica ederim, benden ayrıl; eğer sola gidersen, ben sağa, ve eğer sağa gidersen, ben sola giderim.”—Tekvin 13:3-11.

İbrahim ilk seçimi yapma hakkı üzerinde ısrar etmektense, yaşça kendinden küçük olan Lut’un daha iyi araziyi almasına izin verdi. İbrahim’in bu güzel tutumunu örnek alabiliriz. Çekişmeye yol açan meseleleri sakin sakin konuşmakla ve bencil olmayan şekilde davranmakla ortamın yatışmasını sağlayabiliriz.—Romalılar 12:18.

Yıllar sonra, İbrahim’in torunu Yakub, Luz’da konakladığında, olağanüstü bir rüya gördü: “Yer üzerine bir merdiven dikilmiş ve başı göklere ermişti; ve işte, onda Allahın melekleri çıkmakta ve inmekte idiler.” (Tekvin 28:11-19; ayrıca Yuhanna 1:51 ile karşılaştırın.) Rüyanın önemli bir anlamı vardı. Yakub’un gördüğü melekler, Tanrı’nın kendisine zürriyetiyle ilgili verdiği sözü gerçekleştirmek üzere ona hizmet edeceklerdi. Merdivenin üzerinde yüksek bir konumda bulunması, Yehova’nın bu işte melekleri yönlendireceğini gösteriyordu.

Bu Tanrısal destek güvencesi Yakub’u derinden etkiledi. Rüyadan sonra uyandığında, o yeri “Tanrı’nın evi” anlamına gelen Beytel olarak adlandırdı ve Yehova’ya adak adayarak şöyle dedi: “Bana vereceğin her şeyin mutlaka ondalığını sana vereceğim.”a (Tekvin 28:20-22) Sahip olduğu her şeyin Tanrı’dan geldiğini anladığından, minnettarlığının bir ifadesi olarak cömertçe ayırdığı bir kısmı O’na geri vermeyi arzu ediyordu.

İsa’nın bugünkü takipçilerinin de yararına hizmet eden melekler var. (Mezmur 91:11; İbraniler 1:14) Bu yüzden onlar da aldıkları bereketler karşısında duydukları minnettarlığı ‘Tanrı’ya olan şükürleriyle zenginleşerek’ gösterebilirler.”—II. Korintoslular 9:11, 12.

Yakub’un soyundan olanlar zamanla bir millet oluşturdular. Kenan diyarının fethinin başlarında, önderleri Yeşu Beytel’in putperest kralını yenilgiye uğrattı. (Yeşu 12:16) Hâkimler zamanında, Beytel yakınlarında oturan peygamber Debora, Yehova’nın sözünü kavme aktardı. Samuel de İsrail milletine hükmederken düzenli olarak Beytel’e giderdi.—Hâkimler 4:4, 5; I. Samuel 7:15, 16.

Beytel Bir İrtidat Merkezi Haline Geliyor

Fakat, Beytel’in pak tapınmayla olan ilgisi MÖ 997’de Krallığın bölünmesinden sonra sona erdi. Kral Yeroboam Beytel’i buzağıya sunulan tapınma için bir merkez haline getirdi; buzağı sözde Yehova’yı temsil ediyordu. (I. Kırallar 12:25-29) Bu nedenle, Hoşea Beytel’in yıkımını önceden bildirirken ona “Fesat Evi” anlamına gelen “Beyt-aven” olarak değindi.—Hoşea 10:5, 8.

Beytel, bir ruhi fesat merkezi haline geldiyse de, bu kentle bağlantılı olaylar önemli dersler taşımaya devam etti. (Romalılar 15:4) Bu derslerden biri, adı verilmeyen bir peygamberin, Beytel’in mezbahlarının ve kâhinlerinin yok edileceğini önceden bildirmesi için Yahuda’dan Beytel’e gönderilişiyle ilgilidir. Yehova, ayrıca ona yemeden ve içmeden Beytel’in yalnızca birkaç kilometre güneyinde bulunan Yahuda’ya dönmesini söyledi. Bu peygamber, İsrail kralı Yeroboam’ın önünde cesaretle peygamberlik edip Beytel’deki mezbahı lanetledi. Fakat, sonra Beytel’de yaşlı bir peygamberin evinde yemek yiyerek Tanrı’ya itaatsizlik etti. Neden? Yaşlı peygamber yalan söyleyip Yehova’nın bir meleğinin kendisine bir peygambere konukseverlik göstermesini emrettiğini iddia etti. Yahudalı peygamberin itaatsizliği zamansız ölümüyle sonuçlandı.—I. Kırallar 13:1-25.

Bir iman kardeşimiz sakıncalı gibi görünen bir şey yapmamızı önerirse, nasıl karşılık verelim? İyi niyetli bir öğüdün bile, yanlışsa zararlı olabileceğini unutmayın. (Matta 16:21-23 ile karşılaştırın.) Dua yoluyla ve Yehova’nın Sözünü inceleyerek O’nun yönlendirmesine başvurmakla, adı belirtilmeyen peygamberin trajik hatasından kaçınmış olacağız.—Süleymanın Meselleri 19:21; I. Yuhanna 4:1.

Yaklaşık 150 yıl sonra, peygamber Amos da Beytel’e karşı peygamberlik etmek üzere kuzeye yolculuk yaptı. Amos düşmanca davranan dinleyicilerini açıkça kınadı; buna, kendisine gururlu bir şekilde, “git, Yahuda diyarına kaç” diyen kâhin Amatsya da dahildi. Fakat Amos Amatsya’ya, kendi evi üzerine gelecek felaketleri korkusuzca anlattı. (Amos 5:4-6; 7:10-17) Onun örneği bize, Yehova’nın alçakgönüllü hizmetçilerini cesaretlendirebileceğini hatırlatır.—I. Korintoslular 1:26, 27.

Sonunda, Yahuda’nın sadık Kralı Yoşiya ‘Beytel’de olan mezbahı yıktı, yüksek yeri yaktı ve onu ezip toz etti ve kutsal direği yaktı.’ (II. Kırallar 23:15, 16) Bugün ihtiyarlar, Tanrı’nın talimatlarını gayretle yerine getirip cemaati temiz tutmakta önderlik etmekle bu güzel örneği izleyebilirler.

Beytel’in tarihindeki bu olaylar adil olmanın ve kötü olmanın—Yehova’ya itaat etmenin ve itaat etmemenin—sonuçlarını canlı bir biçimde sergiliyor. Yıllar önce Musa, İsrail milletine şu seçenekleri sunmuştu: “Bak, bugün senin önüne hayatla iyiliği, ve ölümle kötülüğü koydum.” (Tesniye 30:15, 16) Beytel’in tarihi üzerinde derin düşünmek bizi, ‘Fesat Eviyle’ değil, bir hakiki tapınma yeri olan ‘Tanrı’nın Eviyle’ özdeşleşmeye teşvik edecektir.

[Dipnot]

[Sayfa 23’teki resim]

Yeroboam’ın buzağıya tapınma merkezi olarak kurduğu Beytel mevkiindeki harabeler