6. (a) Ester kitabındaki olayların hangi dönemde yaşandığı anlaşılıyor? (b) Kitabın yazarı, yazıldığı yer ve ne zaman yazıldığıyla ilgili hangi kanıtlar var?

⁶ Ester’de anlatılan olayların güçlü Pers İmparatorluğu’nun en parlak döneminde geçtiği ve Ahaşveroş’un (I. Kserkses) saltanatının yaklaşık 18 yıllık kısmını kapsadığı düşünülmektedir. Eski Yunan, Pers ve Babil kaynaklarının tanıklığı da MÖ yaklaşık 475’e dek uzanan bu döneme işaret etmektedir.b

7. (a) Ahaşveroş’un düzenlediği şölen sırasında nasıl bir kriz yaşandı? (b) Bu olay üzerine kral ne yaptı?

⁷ Vaşti’nin kraliçeliği alınıyor (1:1-22). Ahaşveroş’un saltanatının üçüncü yılıdır. İmparatorluğundaki tüm yetkililere muazzam bir şölen verir ve 180 gün boyunca onlara krallığının zenginliğini ve görkemini sergiler. Sonra Susa’daki herkes için yedi gün süren büyük bir ziyafet verir. Bu sırada Kraliçe Vaşti de kadınlar için bir şölen düzenler. Zenginliği ve görkemiyle övünen kral şarabın etkisiyle keyifliyken, Vaşti’nin güzelliğini halklara ve yöneticilere göstermek ister. Fakat Kraliçe Vaşti kralın huzuruna gelmeyi tekrar tekrar reddeder. Saraydaki yöneticiler kraliçenin bu saygısız davranışı yüzünden imparatorluğun dört bir yanında kralın itibarının zedelenebileceğine dikkat çeker. Ahaşveroş onların tavsiyesi üzerine Vaşti’nin kraliçeliğini alır. Yazılı bir emir çıkararak tüm kadınların ‘kocalarına saygı göstermesi’ ve her kocanın da “evinin efendisi olması” gerektiğini söyler (1:20, 22).

8. (a) Ester nasıl kraliçe oldu? (b) Mordekay hangi komployu açığa çıkardı ve bu nereye kaydedildi?

⁸ Ester kraliçe oluyor (2:1-23). Sonra kral imparatorluğun 127 vilayetindeki en güzel kızları bulup Susa’ya getirmeleri için görevliler atar. Kızlar Susa’da bir güzellik ve bakım programından geçerek kralın huzuruna çıkmaya hazırlanacaktır. Seçilen genç kızlar arasında “yüzü güzel, endamı hoş” Ester de vardır (2:7). O anne babasını kaybetmiş bir Yahudi kızıdır ve Susa’da bir görevli olan kuzeni Mordekay tarafından büyütülmüştür Ester’in Yahudi ismi Hadassa “Mersin” anlamına gelir. Ester kadınlar muhafızı Hegay’ın gözüne girer ve Hegay ona diğer kızlardan farklı davranır. Bu arada onun Yahudi olduğunu kimse bilmez, çünkü Mordekay bunu bir sır olarak saklamasını tembihlemiştir. Genç kızlar sırayla kralın huzuruna çıkarılır. Ahaşveroş yeni kraliçesi olarak Ester’i seçer ve onun onuruna bir şölen verir. Bundan kısa süre sonra Mordekay krala bir komplo kurulduğunu öğrenir. Ester de “Mordekay adına” durumu krala bildirir (2:22). Mesele açığa çıkar, komplocular asılır ve olay kraliyet tarih kayıtlarına geçer.

9. (a) Haman Mordekay’a neden öfkelendi? (b) Haman kralın Yahudiler aleyhinde hangi emri vermesini sağladı?

⁹ Haman’ın komplosu (3:1–5:14). Aradan yaklaşık dört yıl geçer. Kral, Haman’ın konumunu yükselterek onu başvezir yapar. Anlaşılan o, Samuel’in öldürdüğü Amalek kralı Agag’ın soyundandır (1. Sam. 15:33). Ahaşveroş kral kapısındaki tüm hizmetkârlarının Haman’ın önünde eğilmesini emreder. Onlar arasında Mordekay da vardır. Fakat Mordekay bunu yapmayı reddeder ve kralın hizmetkârlarına Yahudi olduğunu açıklar (Çıkış 17:14, 16 ile karşılaştırın). Haman çok öfkelenir ve Mordekay’ın bir Yahudi olduğunu öğrenince bu durumu onu ve tüm Yahudileri bir seferde yok etme fırsatı olarak görür. Bunun için en uygun günü seçmek amacıyla kura (pur) çekilir. Haman kralla yakınlığından yararlanarak ona Yahudileri kötüler, kralın kanunlarına uymadıklarını söyler ve yok edilmeleri için yazılı bir emir ister. Bu katliamın masraflarını karşılamak üzere de 10.000 talant gümüş (günümüz parasıyla neredeyse 200 milyon Türk lirası) bağışlamayı önerir. Kral bunu uygun bulur, kralın yüzüğüyle mühürlenmiş yazılı emirler imparatorluğun dört bir yanına gönderilir ve bu soykırımın adar ayının 13. günü yapılacağı belirtilir.

10. Mordekay ve Ester Yehova’nın gücüne imanlarını göstermeye nasıl devam etti?

¹⁰ Mordekay ve tüm Yahudiler yeni kanunu duyunca çula sarınıp küller içinde yas tutar. ‘Oruç tutup gözyaşları içinde dövünürler’ (Est. 4:3). Ester Yahudilerin içinde bulunduğu sıkıntıyı Mordekay’dan öğrenirse de duruma müdahale etmeye başta çekinir. Çünkü çağrılmadan kralın huzuruna çıkmanın cezası ölümdür. Ancak Yehova’nın gücüne iman eden Mordekay Ester’e, eğer onlara yardım etmezse kendisinin de öleceğini, fakat ‘Yahudiler için kurtuluşun başka yerden geleceğini’ söyler. Üstelik Ester belki de “böyle bir zaman için” kraliçe olmuştur (4:14). Durumu anlayan Ester hayatını tehlikeye atmayı kabul eder ve Susa’daki tüm Yahudilerin kendisiyle birlikte üç gün oruç tutmasını ister.

11. (a) Ester kralla yakınlığından nasıl yararlandı? (b) Haman Mordekay’a nasıl düzen kurdu?

¹¹ Sonra Ester en güzel kraliyet giysilerini giyerek kralın huzuruna çıkar. Bu kralın hoşuna gider ve asasını Ester’e uzatarak onun canını bağışlar. Ester kralı ve Haman’ı vereceği ziyafete davet eder. Yemekte kral ısrarla Ester’e dileğini sorar, “krallığın yarısı bile olsa” verileceğini söyler (5:6). Bunun üzerine Ester ikisini ertesi gün tekrar ziyafete davet eder. Haman oradan sevinçle ayrılır. Fakat kral kapısında Mordekay’ı görür. Mordekay bir kez daha Haman’ı onurlandırmayı reddeder, yerinden bile kımıldamaz. Haman’ın sevinci öfkeye döner. Karısı ve dostları ona 50 arşın (22,3 m) yüksekliğinde bir direk diktirmesini ve Mordekay’ı astırmak için kraldan izin istemesini önerirler. Haman derhal direği hazırlatır.

12. Hangi olaylar sonucunda Mordekay onurlandırıldı ve Haman küçük düştü?

¹² Durum tersine dönüyor (6:1–7:10). O gece kralın uykusu kaçar. Tarih kitabının getirilip okunmasını ister ve hayatını kurtaran Mordekay’ın ödüllendirilmediğini öğrenir. Sonra “Avluda kim var?” diye sorar (6:4). Hizmetkârlar Haman’ın geldiğini söyler; Haman Mordekay’ı öldürtmek için kraldan izin almak niyetindedir. Ahaşveroş Haman’a kralı hoşnut eden birinin nasıl onurlandırılması gerektiğini sorar. Kendisinden söz edildiğini zanneden Haman da böyle birini onurlandırmak için yapılabilecek en gösterişli şeyleri sayar. Fakat kral “Yahudi Mordekay’a böyle yap” der! (6:10). Haman çaresizce Mordekay’a kraliyet giysisi giydirir, onu kralın atına bindirir, önü sıra bağırarak şehir meydanında dolaştırır. Küçük düşen Haman keder içinde evine koşar. Karısının ve dostlarının onu teselli etmek için söyleyebileceği hiçbir şey yoktur. Haman’ın sonu gelmiştir.

13. (a) Ester ziyafette neyi açıkladı? (b) Haman’ın sonu nasıl geldi?

¹³ Haman kralla ve Ester’le birlikte ziyafete katılır. Kraliçe kendisinin ve halkının ortadan kaldırılmak üzere satıldığını açıklar. Kral bu kötülüğü yapmaya kimin cüret ettiğini sorar. Ester “Bu hasım ve düşman, işte bu kötü Haman!” der (7:6). Kral öfkeyle kalkıp bahçeye çıkar. Kraliçeyle baş başa kalan Haman canının bağışlanmasını diler. O sırada geri dönen kral, Haman’ın kraliçenin divanına kapandığını görerek daha da öfkelenir. Derhal Haman’ın Mordekay için hazırlattığı direğe asılmasını emreder (Mezm. 7:16).

14. (a) Kral, Ester ile Mordekay’ı nasıl ödüllendirdi? (b) Ahaşveroş Yahudiler lehinde hangi yazılı kanunu çıkardı?

¹⁴ Mordekay’ın konumu yükseltiliyor, Yahudiler kurtuluyor (8:1–10:3). Kral, Haman’ın tüm mal varlığını Ester’e verir. Ester Ahaşveroş’a Mordekay’la olan akrabalığını açıklar. Kral da Mordekay’ı Haman’ın konumuna yükseltir ve ona kraliyet mühür yüzüğünü verir. Ester bir kez daha hayatını tehlikeye atarak kralın huzuruna çıkar ve Yahudileri yok etmek için çıkarılan yazılı kanunun geçersiz kılınmasını diler. Ne var ki “Perslerin ve Medlerin kanunları” değiştirilemez! (1:19). Dolayısıyla kral Ester ile Mordekay’a yetki vererek yeni bir kanun yapmalarını ve yüzüğüyle mühürlemelerini söyler. Bu yazılı emir önceki gibi imparatorluğun her yerine gönderilir. Böylece Yahudilere Haman’ın düzenlediği kanunun yürürlüğe girdiği gün “toplanıp canlarını savunmaları, halk içinden ve vilayet yönetiminden kendilerine düşmanlık eden güçleri yok etmeleri, çocuk kadın hepsini katledip ortadan kaldırmaları ve mallarını yağmalamaları için” izin verilir (8:11).

15. (a) Yahudilerin düşmanlarıyla aralarındaki mücadelenin sonucu ne oldu? (b) Mordekay hangi bayramı başlattı? (c) Mordekay hangi konuma getirildi ve bu yetkisini nasıl kullandı?

¹⁵ Belirlenen gün olan adar ayının 13’ü geldiğinde hiç kimse Yahudilerin karşısında duramaz. Ester’in ricası üzerine kral, Susa’daki Yahudilerin mücadelelerine 14. gün de devam etmesine izin verir. Tüm imparatorluk topraklarında Yahudilerin düşmanlarından 75.000 kişi öldürülür. Susa kalesinde de 810 kişi öldürülür. Bunlar arasında Haman’ın on oğlu da vardır. Onlar ilk gün öldürülür, ikinci gün direğe asılırlar. Yahudiler kimsenin malını yağmalamaz. Adar ayının 15. günü dinlenirler, şölenler ve şenlikler yaparlar. Mordekay, yazılı bir talimatla tüm Yahudilere her yıl adar ayının 14 ve 15. günlerinde “Pur, yani Kura” bayramını kutlamalarını emreder (9:24). Ahaşveroş Mordekay’ın konumunu yükseltir ve kendisinden sonraki ikinci kişi yapar. Mordekay da yetkisini ‘halkının iyiliği için çalışmak, halkının evlatlarının barış ve huzuru için konuşmak’ üzere kullanır (10:3).