● Astronomiyle ilgili kayıtlar içeren tabletler.

Nedir? Bunlar Güneş’in, Ay’ın, gezegenlerin ve yıldızların konumlarını, belirli bir kralın hüküm sürdüğü yıl gibi tarihsel bilgilerle birlikte içeren çivi yazılı tabletlerdir. Örneğin aşağıda gösterilen astronomi günlüğünde, Kral Mukin-zeri’nin saltanatının ilk yılının birinci ayında bir ay tutulması olduğu kayıtlıdır.¹¹

Uzmanlar ne söylüyor? Uzmanlar, ay tutulmalarının olası zamanını tahmin edebilmek için Babillilerin kapsamlı çizelgeler ve şemalar geliştirdikleri konusunda hemfikirdir.¹²

Fakat Babilliler geçmişte meydana gelmiş ay tutulmalarının zamanını hesaplayabilirler miydi? Profesör John Steele şöyle diyor: “İlk tahminlerden bazılarının, metin derlendiği sırada geriye doğru hesap yapılarak ortaya çıkmış olması mümkündür.” (İtalikler tarafımızdan.)¹³ Astronomi haritalarının, kayıtlı olaylardan kısa bir süre önce yapılan tahminleri içerdiğine inanan profesör David Brown, bunlardan bazılarının “MÖ 4. ve sonraki yüzyıllarda yazıcılar tarafından yapılan geriye dönük hesaplamalar” olabileceğini de kabul ediyor.¹⁴ Eğer bunlar geriye dönük hesaplamalarsa, başka kanıtlar tarafından doğrulanmadığı sürece tamamen güvenilir oldukları söylenebilir mi?

Ay tutulması belirli bir tarihte gerçekleştiyse bile bu, tabletin yazarının bu tarihte meydana geldiğini söylediği tarihsel bilginin doğru olduğu anlamına gelir mi? Her zaman değil. Bilgin R. J. van der Spek şöyle diyor: “Derlemeyi yapanlar tarihçi değil, astrologdu.” O, tabletlerin tarihi kayıtları içeren kısımlarının “oldukça gelişigüzel” olduğunu söylüyor ve bu gibi tarihi bilgileri “kullanırken dikkat edilmesi” gerektiği konusunda uyarıda bulunuyor.¹⁵

Belgeler ne gösteriyor? VAT 4956 numaralı tabletin ilk satırında şunlar yazar: “Babil Kralı Nabukadnezar’ın 37. yılı.”¹⁶ Ardından, Ay ve gezegenlerin, farklı yıldız ve takımyıldızlara göre konumlarını anlatan ayrıntılı betimlemeler yer alır. Bu tablette bir ay tutulmasından da bahsedilir. Bilginlere göre gök cisimlerinin bu konumları MÖ 568/567’de gerçekleşti, bu hesaba göre II. Nabukadnezar’ın Yeruşalim’i yıktığı 18. saltanat yılı, MÖ 587’ye denk gelir. Peki bu astronomi verileri kesin olarak, yalnızca MÖ 568/567 tarihine mi işaret eder?

Bu tablet, Babil takviminin üçüncü ayı olan Simanu’nun 15. gününde meydana geldiği hesaplanan bir ay tutulmasından söz eder. Gerçekten de MÖ 568’de bu Babil ayında, 4 Temmuz’a (Jülyen takvimine göre) denk gelen günde bir ay tutulması oldu. Bununla birlikte 20 yıl önce de, yani MÖ 588 yılının 15 Temmuz gününde de bir ay tutulması olmuştu.¹⁷

Eğer II. Nabukadnezar’ın 37. yılı MÖ 588 yılıysa, 18. yılı da MÖ 607 olmalıdır. Bu da, tam olarak Kutsal Kitap kronolojisinin Yeruşalim’in yıkılışı için verdiği tarihtir! (Aşağıdaki zaman çizelgesine bakın.) Peki VAT 4956 tableti, MÖ 607 yılını doğrulayan başka bir kanıt sunar mı?

Daha önce bahsedilen tutulmaya ek olarak tablette, Ayla ilgili 13, gezegenlerle ilgili 15 farklı gözlem yer almaktadır. Bu gözlemler, Ay’ın ya da gezegenlerin, belirli yıldızlara ve takımyıldızlara göre konumlarını tarif eder.¹⁸ Ayrıca, hem Güneş’in hem de Ay’ın doğuşu ve batışı arasında sekiz zaman aralığı bulunmaktadır.^18a

Ay’ın konumları kesinlikle şaşmaz olduğundan, araştırmacılar VAT 4956’da bulunan, Ay’ın bu 13 farklı konumunu titizlikle analiz ettiler. Gök cisimlerinin geçmişte belirli bir tarihte bulundukları yeri gösterebilen bilgisayar programlarının yardımıyla elde ettikleri verileri incelediler.¹⁹ Peki sonuç ne oldu? Hesaplamalarda, Ay’ın bu farklı konumlarının tümü MÖ 568/567 yılına denk gelmemekle birlikte tümü, yani 13’ü de, 20 yıl önceki konumlarla eşleşmektedir; bu da MÖ 588/587 yılına denk gelir.

Ay ile ilgili gözlemlerin, MÖ 568’den çok MÖ 588’e uyduğunu gösteren kayıtlardan biri de yandaki sayfada yer alan tablette bulunmaktadır. Bu tabletin 3. satırında, “9 [Nisanu] gecesi” Ay’ın belirli bir konumda olduğu yazar. Ancak bu olayı ilk başta MÖ 568 (astronomi takviminde –567) yılına tarihlendiren bilginler, Ay’ın MÖ 568’de “9 değil 8 Nisanu’da” o konumda olduğunu söylediler. Tabletin MÖ 568 yılına tarihlendirilmesini desteklemek için, yazarın yanlışlıkla “8” yerine “9” yazdığını öne sürdüler.²⁰ Ancak 3. satırda bulunan Ay’ın konumu, aslında MÖ 588 yılının 9 Nisanu günüyle tam olarak örtüşür.²¹

Açıkça görüldüğü gibi VAT 4956’da bulunan astronomi verilerinin çoğu, II. Nabukadnezar’ın 37. yılının, MÖ 588’e denk geldiğini gösterir. Bu nedenle tüm bunlar, tıpkı Kutsal Kitabın da belirttiği gibi Yeruşalim’in MÖ 607’de yıkıldığını destekler.

[Sayfa 24’teki çerçeve/resim]

BM 32238 ASTRONOMİ GÜNLÜĞÜ

Bu tablette, ay tutulmalarının bir kaydı bulunmaktadır; fakat tablet ilkinden yaklaşık 400 yıl sonra gerçekleşen son ay tutulmasından sonra derlenmiştir. Tabletin yazarı bütün ay tutulmalarını gözlemlemediği için, daha öncekilerin ne zaman olduğunu belirlemek için matematik hesapları yapmış olabilir. Onun çıkarımlarını destekleyen ek kanıtlar olmadığı sürece, bu hesaplamalar kronolojik açıdan güvenilir bir bilgi kaynağı olmayabilir.

[Tanıtım Notu]

© The Trustees of the British Museum