Güvenilir Tarihsel Kayıtlar

Unvanlar ve terimler.

Bir tarih kaydının doğru olup olmadığı genellikle, bahsi geçen geleneklerden, görgü kurallarından, yetkililerin isimlerinden, unvanlarından ve bunun gibi detaylardan anlaşılır. Kutsal Kitabın ilk iki kitabı olan Başlangıç ve Çıkış’ta kayıtlı olan detaylar ne gösterir? Hem imanlı bir adam olan Yakup’un oğlu Yusuf’tan söz eden Başlangıç kaydı hem de Çıkış kitabı hakkında J. Garrow Duncan kitabında şöyle söyler: “[Kutsal Kitap yazarı] Mısır dilini, geleneklerini, inançlarını, saray yaşamını, görgü kurallarını ve bürokrat sınıfını çok iyi biliyordu.” Ayrıca şunları ekliyor: “[Yazar] doğru unvanları, tam söz ettiği devirde kullanılan şekliyle kullanır. . . . . Eski Ahit’in yazarlarının Mısır’la ilgili detaylı bir bilgiye sahip olduklarını ve dolayısıyla yazdıklarına güvenebileceğimizi gösteren en sağlam kanıt, farklı dönemlerde Firavun ifadesini kullanmalarıdır. . . . . [Yazar] karakterlerini Firavun’un huzuruna çıkardığında onları saray adabına uyan ve uygun bir dil kullanan karakterler olarak resmeder” (New Light on Hebrew Origins).

Kerpiç yapımı.

İsrailoğulları Mısır’da köleyken kerpiç yaparlardı ve kullandıkları kile dağılmaması için saman eklerlerdi (Çıkış 1:14; 5:6-18).a Bir süre önce eski Mısır’la ilgili bir kitapta şu sözler yer aldı: “[Kerpiç yapımının] Mısır kadar yaygın olduğu bir yer hemen hemen yoktur. Güneşte kurutulmuş kerpiç her zamanki gibi bugün de Mısır’da tipik bir yapı malzemesi olarak kullanılmaktadır.” Ayrıca kitabın “Mısırlıların kerpiç yaparken saman kullandığından” da söz etmesi, Kutsal Kitapta kayıtlı olan bu ayrıntıyı destekler (Ancient Egyptian Materials and Industries).

Tıraş.

Eski dönemlerde İbraniler sakallarını tıraş etmezlerdi. Kutsal Kitap Yusuf’un Firavunun huzuruna çıkmadan önce tıraş olduğunu söyler (Başlangıç 41:14). İbrani bir adam olan Yusuf neden tıraş olmuştu? Yüzde kıl olmasını kirliliğin bir işareti sayan Mısır geleneklerine ve görgü kurallarına uymak için. Eski Mısır’da günlük yaşamı anlatan bir kitaba göre, Mısırlılar “tıraşlı görünümleriyle gurur duyarlardı” (Everyday Life in Ancient Egypt). Hatta lahitlerde bulunan bakım setlerinin içinde kaplarıyla birlikte usturalar, cımbızlar ve aynalar vardı. Belli ki, Musa titizlikle kayıt tutmuştu. Bu, eski Mısır’la ilgili olayları kaydeden diğer Kutsal Kitap yazarları için de geçerlidir.

Ticari girişimler.

Kutsal Kitaptaki Krallar kitaplarını yazan Yeremya peygamber, Kral Süleyman’ın Mısırlılar ve Hititlerle yaptığı savaş arabası ve at ticareti hakkında net ayrıntılar verir. Kutsal Kitaba göre “Mısır’dan bir savaş arabası altı yüz gümüşe, bir at yüz elli gümüşe getirtilirdi”, yani bir atın değeri bir savaş arabasının dörtte biriydi (1. Krallar 10:29).

Bir kitaba göre hem Yunanlı tarihçi Herodotos hem de arkeolojik bulgular, Süleyman’ın saltanatı sırasında at ve savaş arabası ticaretinin canlı olduğunu destekliyor. Hatta kitap “Oturmuş bir takas standardı vardı, dört at bir Mısır savaş arabası ediyordu” diyerek Kutsal Kitapta verilen rakamları doğruluyor (Archaeology and the Religion of Israel).

Savaşlar.

Ayrıca Yeremya ve Ezra, Firavun Şişak’ın Yahuda’yı istila ettiğine değinir ve bir ayrıntı vererek bu olayın Yahuda kralı “Rehoboam’ın beşinci yılında”, yani MÖ 993’te gerçekleştiğini söyler (1. Krallar 14:25-28; 2. Tarihler 12:1-12). Uzun zaman boyunca bu istilanın söz edildiği tek kayıt Kutsal Kitap oldu. Sonra Karnak’ta (eski adıyla Teb) bir Mısır tapınağına ait bir duvar kabartması gün ışığına çıkarıldı.

Duvar kabartması tanrı Amon’un önünde duran Şişak’ı, kolunu kaldırmış esirlere vururken resmeder. Ayrıca kabartmada sözü edilen fethedilmiş İsrail şehirlerinden birçoğunun ismi Kutsal Kitapta adı geçen yerlerle ilişkilendirilir. Bu kabartma “Abram’ın Tarlası”na da değiniyor; bu, Mısır kayıtlarında Kutsal Kitapta sözü edilen İbrahim peygambere değinen en eski kaynaktır (Başlangıç 25:7-10).

Açıkça görüldüğü gibi Kutsal Kitabı kaleme alanların yazdığı şeyler hayal ürünü değildi. Tanrı’ya hesap vereceklerinin farkında olduklarından Şişak’ın Yahuda’ya karşı kazandığı zaferlerde olduğu gibi bunu yazmanın hiç hoş olmadığı durumlarda bile gerçekleri yazdılar. Onların dürüstlüğü, yöneticilerin ya da halkın hoşuna gitmeyecek herhangi bir şeyi yazmayan eski Mısır yazıcılarının süslü ya da abartılı tarihsel anlatımlarına tamamen zıttı.