Serbest Çeviriler İçin Ne Denebilir?

Serbest çeviri olarak da adlandırılan açıklamalı Mukaddes Kitap çevirileri orijinal dillerdeki metinden farklı şekilde çevrilmiştir. Nasıl mı? Bu çevirmenler, ya orijinal metnin ne anlama gelebileceği konusundaki fikirlerini metne eklerler ya da orijinal metindeki bazı bilgileri çıkarırlar. Açıklamalı çeviriler kolay okunduğu için okuyucuya çekici gelebilir. Ancak çevirinin böyle serbest yapılması, bazen orijinal metnin anlamının gölgelenmesi ya da değişmesiyle sonuçlanır.

Açıklamalı bir Mukaddes Kitapta İsa’nın ünlü örnek duasının nasıl çevrildiğine bakalım: “Göklerdeki Babamız, kim olduğunu göster” (Matta 6:9, The Message: The Bible in Contemporary Language). İsa’nın sözlerinin daha doğru bir çevirisi şöyledir: “Göklerdeki Babamız, ismin kutsal kılınsın.” Bir de Yuhanna 17:26’nın bazı Mukaddes Kitaplarda nasıl çevrildiğine bakalım. Serbest bir çeviriye göre İsa tutuklanacağı gece Babasına dua ederken şöyle dedi: “Seni onlara tanıttım” (Today’s English Version). Ancak İsa’nın duasındaki bu sözlerin, aslına daha sadık bir çevirisi şöyledir: “Senin adını onlara bildirdim.” Bazı çevirilerin Tanrı’nın bir adı olduğunu ve kullanılıp yüceltilmesi gerektiğini nasıl gizlediğini görebiliyor musunuz?

Neden Dikkatli Olmak Gerek?

Bazı serbest çeviriler orijinal metindeki ahlak standartlarını gölgeler. Örneğin The Message: The Bible in Contemporary Language çevirisinde 1. Korintoslular 6:9, 10 şöyle der: “Böyle yaşamamanız gerektiğini bilmiyor musunuz? Tanrı’ya aldırmayan adaletsiz insanlar O’nun krallığına katılmayacak. Birbirini, cinsel ilişkiyi, yeryüzünü ve içindeki her şeyi kullanıp istismar edenler Tanrı’nın krallığının vatandaşları olma hakkına sahip değildir.”

Bu ayeti, Kutsal Metinler–İncil çevirisindeki daha doğru haliyle karşılaştırın: “Doğruluktan uzak kişilerin Tanrı’nın Krallığında mirası olmayacak, bunu nasıl bilmezsiniz? Aldanmayın. Ne cinsel ahlaksızlık yapanlar, ne putperestler, ne zina yapanlar, ne sapık amaçla kullanılan erkekler, ne oğlancılar, ne hırsızlar, ne açgözlüler, ne içkiciler, ne küfürbazlar, ne de gaspçılar; hiçbirinin Tanrı’nın Krallığında mirası olmayacak.” Elçi Pavlus’un tam olarak hangi davranışlarda bulunmamamız gerektiği konusunda belirttiği ayrıntılara serbest çeviride hiç değinilmemiş olduğuna dikkat edin.

Öğretilerle ilgili görüş farklılıkları da bir çevirmenin yaptığı tercümeyi etkileyebilir. Örneğin İsa’nın öğrencilerine söylediği sözler, yaygın olarak Good News Bible olarak bilinen Today’s English Bible’da şöyle geçer: “Dar kapıdan girin, çünkü cehenneme giden kapı geniş ve ona giden yol kolaydır ve orada yürüyenler çoktur” (Matta 7:13). Matta’nın kaydında açıkça “yok oluş” ifadesi geçse de, çevirmenler buraya “cehennem” ifadesini sokmuşlardır. Acaba neden böyle yaptılar? Muhtemelen kötülerin yok edilmek yerine, sonsuza dek işkence çekeceği görüşünü desteklemek istedikleri için.d

[Sayfa 20’deki çerçeve/resim]

ESKİ BİR SERBEST ÇEVİRİ

Mukaddes Kitabın serbest, yani açıklamalı çevirileri yeni ortaya çıkan bir şey değildir. Eski dönemlerde Yahudiler günümüzde Aramca Targumlar olarak adlandırdığımız Kutsal Yazıların serbest çevirilerini derlerlerdi. Bunlar doğru bir çeviri olmasa da, Yahudilerin bazı metinleri nasıl anladığının görülmesine ve çevirmenlerin bazı zor kısımların anlamını çözmesine yardımcı olur. Örneğin Eyub 38:7’de geçen “Allah oğulları” ifadesi “melek grupları” olarak açıklanır. Targumlar Tekvin 10:9’da Nimrod’u tarif ederken kullanılan İbranice edatın sadece tarafsız şekilde “önünde” durmak anlamından ziyade, düşmanlık fikrini veren “karşısında” anlamı taşıdığını gösterir. Bu serbest çeviriler Mukaddes Kitap metnine eşlik etmiş olsa da Mukaddes Kitabın yerine geçmesi asla amaçlanmamıştır.

[Resim]

1657’DE TAMAMLANAN WALTON’IN “BIBLIA POLYGLOTTA”SINDA EYUB 38:1-15

İbranice Mukaddes Kitap metni (Latince Satırlar Arası Çeviriyle birlikte)

Metnin Aramca Targum’daki karşılığı