En Eski Latince Çeviriler

Latince Roma’da konuşulan ilk dildi. Fakat Kutsal Kitabı kaleme alanlardan elçi Pavlus’un bu kentteki Hıristiyan topluluğuna yazdığı mektup Yunancaydı.a Bu sorun yaratmıyordu, çünkü halk arasında iki dil de yaygın şekilde konuşuluyordu. Roma halkının büyük kısmı Anadolu’nun o dönemlerde Yunanca konuşulan bölgelerinden geldiği için kentin Yunanlaştığı söyleniyordu. Roma İmparatorluğu’nda konuşulan diller bölgeden bölgeye değişiyordu, fakat imparatorluk genişledikçe Latince de daha çok önem kazanmaya başladı. Böylece Kutsal Yazılar Yunancadan Latinceye çevrildi. Buna MS ikinci yüzyılda Kuzey Afrika’da başlandı.

Ortaya çıkan çeşitli metinler Eski Latince anlamına gelen Vetus Latina olarak bilinir. Kutsal Yazıların tümünün çevirisini içeren Latince hiçbir eski el yazması günümüze kadar gelmemiştir. Günümüze kadar gelen kısımlara ve eski yazarların alıntı yaptığı kısımlara bakılırsa Vetus Latina tek bir kitap değildi. Bunun yerine, anlaşılan birbirinden farklı zamanlarda ve yerlerde çeviri yapan birkaç kişinin çalışmalarının ürünüydü. Dolayısıyla bu yapıt tek bir metin değil, Yunancadan yapılmış çevirilerin bir derlemesiydi.

Kutsal Yazıların bazı kısımlarını Latinceye çevirmek için harcanan bu birbirinden bağımsız çabalar birtakım karışıklıklara yol açtı. MS dördüncü yüzyılda Katolik ilahiyatçı Augustinus şu görüşünü dile getirdi: “Eline Yunanca el yazması geçen ve çok az da olsa bu iki dili bildiğini düşünen herkes [Latinceye] çeviri yapmaya kalkıştı.” Augustinus ve başkaları etrafta çok fazla çeviri olduğunu düşünüyor ve bunların doğruluğundan şüphe duyuyorlardı.

[Sayfa 21’deki çerçeve]

TARİHE GEÇEN İFADELER

Yunancadan çevirilen Vetus Latina’da tarihe geçen birçok ifade yer alır. Örneğin Yunanca diatheke kelimesi testamentum, yani “ahit” olarak çevirilmişti (2. Korintoslular 3:14). Bu ifadenin böyle çevirilmesi sonucunda insanlar birçok dilde İbranice ve Yunanca Kutsal Yazılardan, Eski Ahit ve Yeni Ahit olarak bahsediyor.