Zamora’nın üzerinde çalıştığı projelerden şüphesiz en önemlisi, Eski Ahit olarak da bilinen İbranice Kutsal Yazıların Latince çevirisiydi. Zamora muhtemelen bu malzemenin, hazırlık aşamasındaki Complutum Kutsal Kitabı için kapsamlı bir şekilde kullanılmasını amaçlamıştı. Onun elyazmalarından biri şu anda Madrid (İspanya) yakınlarındaki El Escorial Kütüphanesinde bulunmaktadır. Katalog numarası G-I-4 olan bu elyazmasında, Başlangıç kitabının İbranicesi ve satır aralarında kelime kelime Latince çevirisi bulunmaktadır.

Bu elyazmasının önsözünde şu sözler yer alır: “Milletlerin kurtuluşu için Kutsal Kitabın diğer dillere tercüme edilmesi gerekir. . . . . Sadık kişilerin elinde, her İbranice kelime için bir Latince karşılık kullanılarak kelime kelime tercüme edilmiş bir Kutsal Kitap olması gerektiğini . . . . düşündük.” Alfonso de Zamora İbranice konusunda tanınmış bir bilgin olduğundan, Latinceye yapılacak bu yeni tercüme işi için çok uygun biriydi.

[Sayfa 19’daki çerçeve/resimler]

Tanrı’nın İsmini Tercüme Etmek

Yahudi bir aileden gelmiş eğitimli bir adam olan Zamora’nın, Tanrı’nın isminin harf çevirisini nasıl yaptığı dikkate değerdir. Bu sayfadaki resimde de görüldüğü gibi, Başlangıç kitabının İbranice-Latince satırlar arası çevirisinin kenar notunda Tanrı’nın ismi “yehova” olarak geçer.

Belli ki, Zamora Tanrı’nın isminin Latince’ye yapılmış olan çevirisini bu şekilde kabul etmişti. 16. yüzyıl boyunca Kutsal Kitap Avrupa’nın belli başlı dillerine tercüme edildiğinde, bu isim aynen ya da çok benzer bir şekilde kullanıldı; bu ismi kullanan birçok tercüman arasında, William Tyndale (İngilizce, 1530), Sebastian Münster (Latince, 1534), Pierre-Robert Olivétan (Fransızca, 1535) ve Casiodoro de Reina (İspanyolca, 1569) da vardı.

Böylece Zamora, 16. yüzyılda Tanrı’nın ismine dikkat çeken pek çok Kutsal Kitap bilgininden biri oldu. Tanrı’nın ismiyle ilgili bilgisizlik ilk başta, Yahudilerin bu ismin söylenmesini yasaklayan batıl inançlarından kaynaklanıyordu. Latince Vulgata’yı tercüme eden Hieronymus da dahil, bu Yahudi geleneğinden etkilenen Hıristiyan Âleminin tercümanları, Kutsal Kitap çevirilerinde Tanrı’nın ismi yerine “Rab” ya da “Tanrı” gibi terimler kullandılar.

[Resim]

Zamora’nın “yehova” olarak çevirdiği Tetragrammaton’un yakından görünüşü

[Sayfa 21’deki resim]

Zamora’nın satırlar arası tercümesinin ilk sayfası