• “İncil İçin Çalışan Gözü Pek Bir Gezgin”
    Gözcü Kulesi—2004 | 15 Ağustos

    • “İncil İçin Çalışan Gözü Pek Bir Gezgin”

      GEORGE BORROW’UN 18 yaşındayken 12 dil bildiği söylenir. İki yıl sonrasında ise 20 dili “kolaylıkla ve incelikle” tercüme edebilecek durumdaydı.

      Bu olağanüstü yetenekli adam 1833’te, Londra’daki İngiliz ve Yabancı Kitabı Mukaddes Şirketi tarafından görüşmeye çağrıldı. O sırada 30 yaşındaydı ve yolculuk için yeterli parası yoktu; fakat bu fırsatı değerlendirmeye kararlı olan Borrow, Norwich’deki evinden çıktı ve 180 kilometrelik yolu yürüyerek gitti, hem de sadece 28 saatte.

      Kitabı Mukaddes Şirketi ona zor bir görev verdi: Çin’in bazı bölgelerinde kullanılan Mançu dilini altı ay içinde öğrenmeliydi. Bir dilbilgisi kitabı istedi, fakat ona sadece Mançu dilinde bir Matta İncili ve Mançu dili-Fransızca sözlüğü verebildiler. Buna rağmen, 19 hafta sonra Londra’ya yazıp, “Mançu dilini öğrendim” diye bildirdi; tabii bunu “Tanrı’nın yardımıyla” başardığını da belirtti. Bu başarı gerçekten de olağanüstüydü; çünkü anlatıldığına göre, o sırada bir yandan da Meksika’nın yerli dillerinden biri olan Nahuatl dilinde Luka kitabının düzeltmesini yapıyordu.

      Mançu Dilinde Mukaddes Kitap

      Mançu dili, Moğol-Uygur alfabesinden türetilmiş bir yazı sistemiyle ilk kez yazılı bir dil olarak ortaya çıktığı 17. yüzyılda, Çin’deki resmi çevrelerce kullanılan bir dil durumuna geldi. Zamanla bu dilin kullanımı azalmış olsa da İngiliz ve Yabancı Kitabı Mukaddes Şirketi, Mukaddes Kitabı Mançu dilinde basıp dağıtma taraftarıydı. Şirket 1882’de, Stepan V. Lipoftsoff’un tercüme etmiş olduğu Matta İncilinin 550 nüshasının basılması için para sağladı. Bu tercümeyi yapan kişi Rus Dışişleri Bakanlığının bir üyesiydi ve Çin’de 20 yıl yaşamıştı. Matta İncilinin tercümesi St. Petersburg’da basıldı, fakat çok az bir kısmı dağıtıldıktan hemen sonra, geri kalanlar bir su baskınında harap oldu.

      Çok geçmeden tüm Yunanca Kutsal Yazılar tercüme edildi. İbranice Kutsal Yazıların büyük kısmını içeren eski bir el yazmasının 1834’te bulunmuş olması Mukaddes Kitaba duyulan ilgiyi artırdı. Mançu dilinde var olan Kutsal Yazıların gözden geçirilmesi ve geri kalan kısmının tercüme edilmesi işini kim yürütecekti? İngiliz ve Yabancı Kitabı Mukaddes Şirketi bu görevi kendileri adına üstlenmesi için George Borrow’u gönderdi.

      Rusya

      Borrow, St. Petersburg’a gittikten sonra, Mukaddes Kitap metnini daha doğru şekilde düzeltip basabilmek için Mançu dili üzerinde daha yoğun çalışmaya başladı. Fakat görevi çok zordu, günde 13 saate varan bir süre boyunca çalışıyor ve The New Testament’ın baskı kalıbının hazırlanmasına yardım ediyordu; bu kitap daha sonraları “Doğu’ya özgü harika bir baskı” olarak nitelendi. Bu kitabın bin nüshası 1835’te basıldı. Borrow’un gönlünde yatan, bunları Çin’e götürüp orada dağıtmaktı; fakat bu planı bir engele takıldı. Rus hükümeti bunun bir misyonerlik girişimi olarak görülebileceğinden ve komşularıyla aralarındaki dostça ilişkiyi büyük olasılıkla tehlikeye atacağından korktu ve Borrow’a, yanına “Mançu dilinde bir tek Mukaddes Kitap” bile alırsa Çin sınırından geçmesine izin verilmeyeceğini bildirdi.

      Yaklaşık on yıl sonra tercümenin birkaç nüshası dağıtıldı. Böylece 1859’da Matta ve Markos İncillerinin tercümesi, Mançu dilinde ve Çince yan yana sütunlarda yer almış şekilde yayımlandı. Fakat o sıralarda Mançu dilini okuyabilen çoğu insan Çinceyi tercih ediyordu ve böylece Mukaddes Kitabın tümünün Mançu dilinde çıkması yönündeki beklentiler azalmaya başladı. Mançu dili aslında ölmekte olan bir dildi ve çok geçmeden Çince’nin gölgesinde kaldı. Çin’in bir cumhuriyet olduğu 1912 yılında Çince’ye geçiş tamamlanmıştı.