Biraz Meksika’daki âdetlerin ayrıntıları üzerinde duralım. Bunu yapmak bu tatil zamanı hakkında fikir edinmenize yardım edebilir.

Posadas, “Üç Bilge Adam” ve Nacimiento

Kutlamalar 16 Aralık’ta posadas ile başlar. Mexico’s Feasts of Life kitabı şunları anlatır: “Bu Noel arifesinden önceki dokuz büyüleyici gün, Yusuf ile Meryem’in Beytlehem şehrinde yalnız başlarına dolaşmasını ve sonunda iyilik ve barınak buldukları zamanı anımsatan posadas zamanıdır. Aileler ve dostlar her gece bir araya gelerek Mesih’in doğumundan önceki günleri yad eder.”

Bir grup insanın Meryem ve Yusuf’un temsili heykellerini bir eve taşımaları ve ilahi söyleyerek barınak ya da posada istemeleri gelenektir. Ziyaretçilerin nihayet eve girmesine izin verilene kadar içeridekiler onlara ilahiyle cevap verir. Daha sonra şenlik başlar; gözleri bağlı ve ellerinde sopa olan bazı kişiler sırayla, bir iple yukarı asılmış süslü, büyük bir toprak kabı (piñata) kırmaya çalışır. Bu kap kırıldığında içindekiler (şeker, meyve ve benzeri şeyler) kutlamaya katılanlarca toplanır. Bunu, yemek, içki, müzik ve dans izler. Aralık ayının 16’sından 23’üne kadar sekiz posada şenliği yapılır. Ayın 24’ünde, Nochebuena (Noel arifesi) kutlanır ve aileler özel bir yemekte bir araya gelmeye çalışır.

Çok geçmeden Yılbaşı Günü gelir ve çok gürültülü şenliklerle kutlanır. 5 Ocak akşamı Tres Reyes Magos’un (“üç bilge adam”) çocuklara oyuncaklar getirdiğine inanılır. 6 Ocak’taki rosca de Reyes’in (halka şeklinde bir çörek) sunulduğu şenlik, kutlamaların doruğudur. Bu çörek yenirken birisi kendi payının içinde bebek İsa’yı temsil eden bir heykelcik bulur. Bunu bulan kişi 2 Şubat’taki son şenliği düzenlemek ve buna ev sahipliği yapmakla yükümlüdür. (Bazı yerlerde “üç bilge adam”ı temsil eden üç heykelcik vardır.) Gördüğünüz gibi, Noel’le ilgili şenliklerin ardı arkası kesilmez.

Bu dönemde nacimiento (İsa’nın doğumu sahnesi) gerçekten öne çıkmaktadır. Bunun kapsamına neler girer? Halka açık yerlerde, kilise ve evlerde seramik, ahşap ya da kilden yapılmış büyüklü küçüklü figürlerle dekorlar hazırlanır. Bunlar, yeni doğmuş bir bebeğin yattığı bir yemliğin önünde diz çökmüş olan Yusuf ile Meryem’i temsil eder. Çoğunlukla, çobanlar ve Los Reyes Magos (“bilge adamlar”) da oradadır. Bu bir ahır sahnesidir ve dekor bazı hayvan figürleriyle tamamlanabilir. Bununla birlikte, ana figür, İspanyolca el Niño Dios (Çocuk Tanrı) denen yeni doğmuş bir bebektir. Bu temel figür, Noel arifesinde yerine yerleştirilebilir.

İsa’nın Doğumuyla İlgili Geleneklere Yakından Bir Bakış

Bütün dünyada genel olarak bilinen Noel kutlamaları hakkında The Encyclopedia Americana şöyle der: “Günümüzde Noel’le bağlantılı âdetlerin çoğu aslında Noel âdeti değil, Hıristiyanlık öncesine dayanan ve Hıristiyanlıktan kaynaklanmayıp kilise tarafından benimsenmiş olan âdetlerdir. Aralık ayının ortasında kutlanan Saturnalia şenliği, Noel’in birçok şenlik âdetine örnek oluşturmuştur. Örneğin bu kutlamadan, çok ayrıntılı şenlikler, hediye verme ve mum yakma âdetleri türemiştir.”

Latin Amerika’da İsa’nın doğumuyla ilgili temel âdetlerin yanı sıra başka âdetler de uygulanabilir. Bunların nereden kaynaklandığını merak edebilirsiniz. Mukaddes Kitaba bağlı kalmak isteyen birçok kişi bazı âdetlerin düpedüz Aztek ayini olduğunu anladı. México’da El Universal adlı bir gazete şunları söyledi: “Farklı dinsel topluluklardaki rahipler Aztek tören takviminin Katolik ayin takvimiyle aynı olmasının avantajını kullanarak bunu vaaz etme ve misyonerlik işlerini desteklemek üzere kullandılar. İspanyollardan önceki tanrısal güçleri anma törenlerinin yerine, Hıristiyanların inandığı tanrısal güçler için yapılan kutlamaları koydular; böylece bir yandan Avrupa’nın kutlama ve etkinliklerini onlara tanıtırken, bir yandan da Aztek kutlamalarından yararlandılar; bu da özgün Meksika ifadeleri doğuran kültürel bir sinkretizm ile sonuçlandı.”

The Encyclopedia Americana şunları açıklar: “İsa’nın doğumuyla ilgili oyunlar hemen Noel kutlamalarının bir kısmı oldu. . . . . Kiliselerde İsa’nın doğumunun tasvir edilişinin [yemlik sahnesi] Aziz Francesco ile başladığı söylenir.” Mesih’in doğumunu gösteren bu oyunlar, Meksika’nın sömürgeleştirilmesinin başlangıcında kiliselerde sahneleniyordu. Bunlar Mesih’in doğumunu yerlilere öğretmek amacıyla Fransisken keşişler tarafından düzenlenmişti. Daha sonraları posadas daha da yaygınlaştı. Başlangıçta bunların ardındaki niyet ne olursa olsun, bugün posadas’ların yapılış şekli işin gerçek yüzünü gösterir. Eğer bu mevsimde Meksika’daysanız El Universal’ın bir yazarının yazısında değindiği şeyi görebilir ya da hissedebilirsiniz: “Eskiden, İsa’nın ana babasının ‘Çocuk Tanrı’nın’ doğabileceği bir barınak bulmak üzere göç edişini bize hatırlatmanın bir yolu olan posadas, günümüzde sadece sarhoşlukların, aşırılıkların, oburluğun, boş şeylerin ve gitgide daha da artan suçların boy gösterdiği günlerdir.”

Nacimiento fikri, sömürgeleştirme zamanlarında kiliselerde yapılan canlı temsillerden türetilmiştir. Bazıları bunu çekici bulsa da acaba Mukaddes Kitabın söylediklerini doğru şekilde temsil eder mi? Bu yerinde bir sorudur. Üç bilge denen ve aslında birer astrolog olan adamlar ziyarete geldiğinde İsa ve ailesi artık bir ahırda yaşamıyordu. Aradan zaman geçmişti ve bu aile bir evde oturuyordu. Bu ayrıntıyı Matta 2:1, 11’deki kayıtta bulmak sizin için ilginç olsa gerek. Aynı zamanda Mukaddes Kitap kaç tane astrologun oraya geldiğini de söylemez.a

Latin Amerika’da üç bilge adam Noel Baba fikrinin yerini almıştır. Yine de birçok ana baba başka ülkelerde yapıldığı gibi evde oyuncaklar saklar. Sonra 6 Ocak sabahı çocuklar sanki üç bilge adam getirmiş gibi onları arar. Bu, oyuncak satıcıları için para kazanma vaktidir ve birçok dürüst yürekli insan bunları birer fantezi olarak görse de bazıları bu yolla servet kazanır. Üç bilge adam miti oldukça fazla sayıda kişinin, hatta çocukların gözünde inanılırlığını yitiriyor. Bazıları bu mite inananların azalmasından hoşnut değilse de, sadece gelenekler ve ticari kolaylık uğruna sürdürülen bir fanteziden başka ne beklenebilir?