SUÇLARI SONA ERDİRMEK İÇİN “YETMİŞ HAFTA”

13, 14. (a) Cebrail Daniel’e hangi önemli bilgiyi açtı? (b) ‘Yetmiş haftanın’ uzunluğu neydi; bunu nereden biliyoruz?

¹³ Daniel dualarına gerçekten görkemli bir cevap alır! Yehova ona sadece Yahudilerin anavatanlarına döneceklerine ilişkin güvence vermekle kalmaz, kat kat önemli bir konuda -önceden bildirilen Mesih’in ortaya çıkışı konusunda- anlayış da verir. (Tekvin 22:17, 18; İşaya 9:6, 7) Cebrail Daniel’e şunları söyler: “Günahı bitirmek, ve suçları sona erdirmek, ve fesat için kefaret etmek, ve ebedî salâhı içeri getirmek, ve rüyeti ve peygamberliği mühürlemek, ve mukaddesler mukaddesini meshetmek için kendi kavmın üzerine, ve senin mukaddes şehrin üzerine yetmiş hafta hükmolundu. Ve bilip anla ki, Yeruşalimi eski haline koymak ve bina etmek için emrin çıkmasından mesholunan hükümdara kadar yedi hafta, ve altmış iki hafta olacak; o yine sokakla ve hendekle yapılacak, bu da sıkıntı vakitlerinde olacak.”—Daniel 9:24, 25.

¹⁴ Bu gerçekten bir müjdeydi! Sadece Yeruşalim yeniden inşa edilip yeni bir mabette tapınma yeniden başlamayacak, aynı zamanda “mesholunan hükümdar” da belirli bir vakitte ortaya çıkacaktı. Bu, “yetmiş hafta” içinde olacaktı. Bunlar toplam 490 gün, başka sözlerle bir yıl dört ay eden yedişer günlük haftalar değildi; çünkü Cebrail günlerden söz etmemişti. Yeruşalim’in “sokakla ve hendekle” önceden bildirilen inşası bundan çok daha uzun bir zaman aldı. Dolayısıyla, bunlar yıllık haftalardır. Bazı çağdaş çevirilerde öne sürüldüğü gibi her haftanın uzunluğu yedi yıldı. Örneğin, Yahudi Yayın Cemiyeti tarafından yayımlanan Tanakh—The Holy Scriptures’da Daniel 9:24’ün dipnotunda bu dönem “yıllık yetmiş hafta” olarak belirtilir. An American Translation’da şunları okuyoruz: “Senin kavmin ve mukaddes şehrin için yıllık yetmiş hafta mukadder kılınmıştır.” Moffatt ve Rotherham’ın tercümelerinde de benzer ifadeler kullanılmıştır.

15. “Yetmiş hafta” hangi üç döneme bölünüyor; bunlar ne zaman başlayacaktı?

¹⁵ Meleğin sözlerine göre “yetmiş hafta” üç döneme bölünecekti: (1) “yedi hafta,” (2) “altmış iki hafta” ve (3) bir hafta. Bunlar 49 yıl, 434 yıl ve 7 yıl, yani toplam 490 yıl edecekti. The Revised English Bible’da okuduklarımız ilginçtir: “Senin kavmin ve mukaddes şehrin için yetmiş kere yedi yıl belirlendi.” Yahudiler Babil’de 70 yıl sürgün kalıp sıkıntı çektikten sonra, 7 kere 70, yani 490 yıl Tanrı’dan özel lütuf göreceklerdi. Başlangıç noktası ‘Yeruşalim’i bina etmek için emrin çıkacağı’ tarihti. Bu tarih acaba neydi?

“YETMİŞ HAFTA” BAŞLIYOR

16. Fermanından da görüldüğü gibi Koreş Yahudileri yurtlarına hangi amaçla geri gönderdi?

¹⁶ ‘Yetmiş haftanın’ başlangıç noktası konusunda dikkate değer üç önemli olay var. Bunlardan birincisi, MÖ 537’de Koreş’in Yahudileri yurtlarına geri gönderme fermanını çıkarışıydı. Şunları okuyoruz: “Fars kıralı Koreş şöyle diyor: Göklerin Allahı Yehova dünyanın bütün kırallıklarını bana verdi; ve Yahudada olan Yeruşalimde kendisi için ev yapayım diye bana emretti. Onun bütün kavmından aranızda kim varsa, Allahı onunla beraber olsun, ve Yahudada olan Yeruşalime çıksın, ve İsrailin Allahı (Allah odur) Yehovanın Yeruşalimde olan evini yapsın. Ve misafir olduğu yerlerden her hangisinde artakalan kim varsa, Yeruşalimde olan Allahın evi için gönüllü takdimelerden başkaca, olduğu yerin adamları gümüşle, ve altınla, ve eşya ile, ve hayvanlarla ona yardım etsinler.” (Ezra 1:2-4) Açıkça görüldüğü gibi, bu fermanın belirgin amacı ‘Yehova’nın evi’ olan mabedi eski yerinde yeniden inşa ettirmekti.

17. Ezra, kendisine verilen mektupta belirtilen hangi gerekçeyle Yeruşalim’e gitti?

¹⁷ İkinci olaysa, Pers Kralı Artahşaşta’nın (I. Kserkses’in oğlu Artakserkses Longimanus) hükümdarlığının yedinci yılında oldu. O sırada yazıcı Ezra Babil’den Yeruşalim’e dört ay süren bir yolculuk yaptı. Oraya kraldan özel bir mektup götürüyordu, fakat bu mektup Yeruşalim’i yeniden inşa etme yetkisi vermiyordu. Böyle bir yetki yerine, Ezra’nın sadece ‘Yehova’nın evini güzelleştirmekle’ sınırlı bir görevi vardı. Bu nedenle mektupta, mabetteki tapınmaya maddi destek sağlayan altın, gümüş, kutsal takımlar, buğday, şarap, yağ ve tuz takdimelerine ve de orada hizmet edenlerin vergiden muaf tutulduklarına değiniliyordu.—Ezra 7:6-27.

18. Hangi haberler Nehemya’yı çok rahatsız ediyordu ve Kral Artahşaşta bunu nasıl öğrendi?

¹⁸ Üçüncü olaysa 13 yıl sonra, Pers Kralı Artahşaşta’nın 20. yılında meydana geldi. Nehemya o sırada “Şuşan sarayında” kralın sakiliğini yapıyordu. Yahudilerin Babil’den dönen bir artakalanı Yeruşalim’i kısmen inşa etmişti. Fakat durum pek de iyi değildi. Nehemya ‘Yeruşalim surlarının yıkıldığını ve şehrin kapılarının ateşle yakıldığını’ öğrenmişti. Bu durumdan çok rahatsız olmuş ve yüreğine hüzün çökmüştü. Üzüntüsünün nedeni sorulduğunda Nehemya’nın yanıtı şuydu: “Kıral ebediyen yaşasın; atalarımın kabirlerinin yeri olan şehir harap edilmiş, ve ateş onun kapılarını yiyip bitirmişken, yüzüm nasıl kederli olmasın?”—Nehemya 1:1-3; 2:1-3.

19. (a) Nehemya Kral Artahşaşta’nın sorusu karşısında ilk önce ne yaptı? (b) Nehemya’nın dileği neydi ve bu meselede Tanrı’nın rolü olduğunu nasıl kabul etti?

¹⁹ Nehemya’yla ilgili kayıt şöyle devam ediyor: “Kıral bana dedi: Senin dilediğin nedir? Ve göklerin Allahına dua ettim. Ve kırala dedim: Eğer kırala iyi görünürse, ve bu kulun senin gözünde lûtuf buldumsa, dilediğim şu ki, beni Yahudaya, atalarımın kabirleri şehrine gönder de onu bina edeyim.” Bu öneri Artahşaşta’ya iyi göründü ve o Nehemya’nın daha sonraki şu dileğini de yerine getirdi: “Eğer kırala iyi görünürse, ben Yahudaya varıncıya kadar beni geçirsinler diye lrmak [Fırat] ötesi valileri için bana mektuplar, ve evin hisarı kapıları için, ve şehrin duvarı için, ve gireceğim ev için kirişler yapmak üzre bana ağaçlar versin diye kıralın orman bekçisi Asafa da bir mektup verilsin.” Nehemya bütün bunlarda Yehova’nın rolü olduğunu kabul ederek şunları dedi: “Allahımın inayetli eli üzerimde olduğundan ötürü kıral [mektupları] bana verdi.”—Nehemya 2:4-8.

20. (a) “Yeruşalimi eski haline koymak ve bina etmek” için çıkan emir ne zaman yürürlüğe girdi? (b) “Yetmiş hafta” ne zaman başladı, ne zaman bitti? (c) ‘Yetmiş haftanın’ başlangıç ve bitiş tarihlerinin doğruluğunu gösteren kanıtlar nelerdir?

²⁰ Gerçi izin Nisan ayında, başka sözlerle Artahşaşta’nın 20. yılının başında verildiyse de, aslında ‘Yeruşalim’i eski haline koymak ve bina etmek için çıkan bu emir’ aylar sonra yürürlüğe girdi. Bu, Nehemya Yeruşalim’e varıp onarım işine başladığında oldu. Ezra’nın yolculuğu dört ay sürmüştü, fakat Şuşan Babil’in 322 kilometre doğusunda olduğundan Yeruşalim’den daha da uzaktaydı. Bu nedenle Nehemya’nın Yeruşalim’e varması büyük ihtimalle Artahşaşta’nın 20. yılının sonunda, yani MÖ 455 yılında oldu. O zaman önceden bildirilen “yetmiş hafta,” yani 490 yıl başladı. Bu dönem MS 36 yılının sonlarında bitecekti.—Sayfa 197’deki “Artahşaşta’nın Hükümdarlığı Ne Zaman Başladı?” köşesine bakın.

“MESHOLUNAN HÜKÜMDAR” ORTAYA ÇIKIYOR

21. (a) İlk “yedi hafta” esnasında başarılması gereken neydi; hangi koşullara rağmen? (b) Mesih hangi yıl ortaya çıkmalıydı; Luka’nın İncili o sırada nelerin olduğunu söylüyor?

²¹ Yeruşalim’in yeniden inşası gerçekleşene kadar kaç yıl geçti? Yahudilerin kendi aralarındaki sorunlar ve Samiriyelilerle başka milletlerin muhalefeti yüzünden şehrin onarımı “sıkıntı vakitlerinde” başarılmalıydı. Yapım işinin MÖ 406’ya doğru, –“yedi hafta,” yani 49 yıl içinde– gereken ölçüde bitirildiği anlaşılıyor. (Daniel 9:25) Bunun ardından 62 haftalık, yani 434 yıllık bir dönem gelecekti. Bu dönemden sonra uzun zamandır vaat edilen Mesih ortaya çıkacaktı. MÖ 455’ten başlayarak 483 (49 artı 434) yıl sayarsak MS 29 yılına varırız. O tarihte ne oldu? İncil yazarı Luka bunu bize anlatıyor: “Kayser Tiberiusun saltanatının on beşinci yılında, Pontuslu Pilatus Yahudiye valisi, Hirodes Galile reisirubu . . . . bulundukları zamanda, çölde Zekeriyanın oğlu Yahyaya Allahın sözü geldi. Kendisi de Erden etrafındaki bütün havaliye, günahların bağışlanması için tövbe vaftizini vâzederek geldi.” Halk o sırada Mesih’i “beklemekte” idi.—Luka 3:1-3, 15.

22. İsa ne zaman ve hangi olayla önceden bildirilen Mesih oldu?

²² Yahya vaat edilen Mesih değildi. Fakat MS 29 sonbaharında Nasıralı İsa’nın vaftizi sırasında tanık olduğu olayları şöyle dile getirdi: “Ruhun gökten güvercin gibi indiğini gördüm, ve onun üzerinde kaldı. Ben onu bilmezdim; fakat su ile vaftiz etmek için beni gönderen, bana kendisi dedi: Kimin üzerine Ruhun inip kaldığını görürsen, Ruhülkudüsle vaftiz eden odur. Ben de görüp: Allahın Oğlu budur, diye şehadet ettim.” (Yuhanna 1:32-34) İsa vaftizi sırasında Mesholunan Kişi, diğer bir deyişle Mesih oldu. Bundan kısa bir süre sonra, mesholunan İsa ile karşılaşan Yahya’nın öğrencisi Andreas, Simun Petrus’a “Biz Mesihi bulduk” dedi. (Yuhanna 1:41) Böylece “mesholunan hükümdar” tam zamanında, yani 69 haftanın sonunda ortaya çıkmış oldu!

SON HAFTANIN OLAYLARI

23. ‘Mesholunan hükümdarın’ neden ölmesi gerekiyordu ve bu ne zaman olmalıydı?

²³ Yetmişinci haftada nelerin başarılması gerekiyordu? Cebrail “günahı bitirmek, ve suçları sona erdirmek, ve fesat için kefaret etmek, ve ebedî salâhı içeri getirmek, ve rüyeti ve peygamberliği mühürlemek, ve mukaddesler mukaddesini meshetmek için” ‘yetmiş haftalık’ bir dönem belirlendiğini söyledi. Bunların başarılabilmesi için ‘mesholunan hükümdarın’ ölmesi gerekiyordu. Ne zaman? Cebrail şunları dedi: “Bu altmış iki haftadan sonra mesholunan kesilip atılacak, ve bir şeyi olmıyacak; . . . . Ve çoğu ile bir haftalık kuvvetli ahit kesecek (birçokları için ahdi bir hafta yürürlükte tutması gerekecek); ve haftanın ortasında kurbanla takdimeyi durduracak.” (Daniel 9:26a, 27a) Kritik vakit “haftanın,” yani son yıllık haftanın ‘ortasıydı.’

24, 25. (a) Peygamberlikte bildirildiği gibi Mesih ne zaman öldü; ölümü ve diriltilmesi neyi sona erdirdi? (b) İsa’nın ölümü neyi mümkün kıldı?

²⁴ İsa Mesih’in halka yönelik hizmeti MS 29’un sonlarında başladı ve üç buçuk yıl sürdü. Peygamberlik edildiği gibi MS 33 yılının başında Mesih, sahip olduğu insan hayatını insanlık uğrunda fidye vermek üzere işkence direğinde öldüğünde, ‘kesilip atıldı.’ (İşaya 53:8; Matta 20:28) Diriltilen İsa kurban edilen insan hayatının değerini gökte Tanrı’ya sunduğunda Kanunda belirlenen hayvan kurbanlarına ve takdimelere artık ihtiyaç kalmadı. Yahudi kâhinler gerçi MS 70’te Yeruşalim’deki mabedin yıkılışına dek takdimeler sunmaya devam ettilerse de, böyle kurbanlar artık Tanrı’ya makbul değildi. Onların yerini bir daha asla tekrarlanmayacak daha iyi bir kurban almıştı. Resul Pavlus şunları yazdı: “Mesih, günahlar için sonsuza dek geçerli olan tek bir kurban sundu . . . . Çünkü kutsal kılınanları tek bir sunuyla sonsuza dek yetkinliğe erdirmiştir.”—İbraniler 10:12, 14, Müjde.

²⁵ Günah ve ölüm insanlığı etkilemeye devam ettiyse de, İsa’nın ölerek kesilip atılması ve gökte yaşamak üzere diriltilmesi ile peygamberlik yerine geldi. O, ‘günahı bitirdi, suçları sona erdirdi, fesat için kefaret etti ve ebedi adaleti içeri getirdi.’ Tanrı, Yahudilerin günahkâr olduklarını açığa vurup onları mahkûm eden Kanun ahdini kaldırmıştı. (Romalılar 5:12, 19, 20; Galatyalılar 3:13, 19; Efesoslular 2:14; Koloseliler 2:13, 14) Artık işledikleri kötülüklerden tövbe edenlerin günahları silinebilir ve cezaları kaldırılabilirdi. Mesih’in kefaret kurbanlığı sayesinde, iman edenlerin Tanrı ile barışması mümkün oluyordu. Onlar, Tanrı’dan “Mesih İsada ebedî hayat” armağanını almayı bekleyebilirlerdi.—Romalılar 3:21-26; 6:22, 23; I. Yuhanna 2:1, 2.

26. (a) Kanun ahdi kaldırılmışsa da, hangi ahit ‘bir hafta yürürlükte tutuldu’? (b) Yetmişinci haftanın sonunda ne oldu?

²⁶ Yehova MS 33’te Mesih’in ölümüyle Kanun ahdini kaldırdığına göre, Mesih’in ‘birçokları için ahdi bir hafta yürürlükte tutması gerektiği’ nasıl olur da söylenebilirdi? Çünkü o İbrahim ahdini yürürlükte tutuyordu. Tanrı bu ahdin nimetlerini 70. haftanın sonuna dek İbrahim’in İbrani soyuna sundu. Fakat yıllık ‘yetmiş haftanın’ sonunda, yani MS 36’da resul Petrus dindar bir adam olan İtalyan Kornelius’la ev halkına ve Yahudi olmayan milletlerden başka kişilere de vaaz etti. Ve o günden itibaren iyi haber diğer milletlerden insanlar arasında da vaaz edilmeye başlandı.—Resullerin İşleri 3:25, 26; 10:1-48; Galatyalılar 3:8, 9, 14.

27. Hangi “mukaddesler mukaddesi” meshedildi, nasıl?

²⁷ Peygamberlik ‘mukaddesler mukaddesinin’ meshedileceğini de önceden bildiriyordu. Bu sözlerle Yeruşalim’deki mabedin En Mukaddes Yer’inin, yani en iç bölümünün meshedilişine değinilmiyor. Burada “mukaddesler mukaddesi” ifadesi Tanrı’nın gökteki makdisine değiniyor. İsa Babasına insan kurbanlığının değerini orada takdim etti. Bu kurban, yerdeki toplanma çadırıyla ve daha sonra da mabedin En Mukaddes Yeriyle temsil edilen o semavi ruhi gerçekliğin meshedilmesini, ya da bir amaç için ayrılmasını sağladı.—İbraniler 9:11, 12.

TANRI PEYGAMBERLİĞİ DOĞRULADI

28. ‘Rüyetin ve peygamberin mühürlenmesiyle’ kastedilen nedir?

²⁸ Melek Cebrail’in bildirdiği Mesihi peygamberlikte ‘rüyetin ve peygamberin mühürleneceği’ de söyleniyordu. Bu sözlerle, Mesih’le ilgili önceden bildirilen her şeyin, Tanrı’nın onay mührüyle mühürleneceği, yerine geleceği ve bu sözlere güvenilebileceği kastediliyordu; bildirilenler arasında onun kurbanlığıyla, diriltilmesi ve gökte görünmesiyle tüm başardıklarının yanı sıra, 70. hafta içinde meydana gelen diğer olaylar da vardı. Rüyet mühürlenerek, Mesih’le sınırlanacaktı. Mesih’in ve Tanrı’nın ona yaptırdığı işin üzerinde gerçekleşecekti. Rüyeti ancak önceden bildirilen Mesih’le bağlantısını kurarak doğru açıklayabiliriz. Onun anlamını çözmenin başka hiçbir yolu yoktur.

29. Yeniden inşa edilen Yeruşalim’in başına ne gelecekti, hangi nedenle?

²⁹ Cebrail daha önce, Yeruşalim’in yeniden inşa edileceğini peygamberlikte bildirmişti. Şimdiyse, inşa edilecek bu şehrin mabediyle birlikte yıkılacağını bildiriyor: “Gelecek hükümdarın kavmı şehri ve makdisi harap edecek; ve onun sonu tufanla olacak, ve ta sona kadar cenk olacak; harabiyetler takdir olunmuştur. . . . . Ve mekruh şeylerin kanadı üzerinde harap eden biri gelecek; ve tam sona kadar, bu da hükmolunmuştur, viranenin üzerine öfke dökülecektir.” (Daniel 9:26b, 27b) Bu haraplık, gerçi ‘yetmiş haftadan’ sonra meydana gelecekse de, Yahudilerin Mesih’i reddedip öldürdükleri en sonuncu ‘haftada’ olup bitenlerin doğrudan sonucu olacaktı.—Matta 23:37, 38.

30. Tarihsel kayıtların gösterdiği gibi, Büyük Zamanlayıcı’nın buyruğu nasıl yerine geldi?

³⁰ Tarihsel kayıtlar MS 66’da Suriye Valisi Cestius Gallus’un yönetimi altındaki Roma lejyonlarının Yeruşalim’i kuşattığını gösteriyor. Yahudi direnişine rağmen, put niteliğindeki sancak ve flamalarını taşıyan Roma askerleri şehrin içine sızıp mabedin kuzeye bakan duvarının dibini delmeye başladı. Orada bulunmaları onları kesin bir haraplığa yol açabilen “mekruh şey” durumuna getirdi. (Matta 24:15, 16) MS 70’te General Titus komutasında bir “tufan” gibi gelen Romalılar şehri mabediyle birlikte harap etti. Bu önceden Tanrı tarafından kararlaştırılmış ya da “takdir olunmuş” bir olay olduğundan hiçbir kuvvet onları durduramazdı. Büyük Zamanlayıcı Yehova sözünü yine yerine getirmişti!

[Sayfa 197’deki çerçeve/resim]

Artahşaşta’nın Hükümdarlığı Ne Zaman Başladı?

PERS KRALI Artahşaşta’nın (Artakserkses) hükümdarlığının başladığı yıl konusunda tarihçiler arasında görüş ayrılığı vardır. Babası Kserkses, MÖ 486’da başlayan hükümdarlığının 21. yılında öldüğünden, kimi tarihçiler onun tahta çıktığı yılın MÖ 465 olduğunu söyledi. Oysa, Artahşaşta’nın tahta çıkış tarihi MÖ 475 olmakla birlikte, ilk hükümdarlık yılının resmen MÖ 474’te başladığına ilişkin kanıtlar var.

Eski Pers başkenti Persepolis’te toprak altından çıkarılan yazıtlar ve heykeller, Kserkses ile babası I. Dareios’un bir süre birlikte hükümdarlık yaptığını gösteriyor. Eğer Kserkses babasıyla birlikte 10 yıl ve Dareios’un MÖ 486’da ölümünden sonra tek başına 11 yıl hüküm sürdüyse, Artahşaşta’nın hükümdarlığının ilk yılı MÖ 474 olmalıydı.

İkinci kanıt dizisiyse, Kserkses’in askeri kuvvetlerini MÖ 480’de yenilgiye uğratan Atinalı General Themistokles’le ilgilidir. Themistokles sonradan Yunan halkının gözünden düştü ve ulusuna ihanetle suçlandı. Bunun üzerine kaçarak Pers sarayına sığındı ve orada iyi karşılandı. Yunanlı tarihçi Thukydides’e göre bu olay Artahşaşta ‘tahta yeni çıktığında’ oldu. Yunanlı tarihçi Diodoros Sikeliotes (Diodorus Siculus) Themistokles’in ölüm tarihi olarak MÖ 471 yılını gösterir. Themistokles, Artahşaşta’nın önüne çıkmadan önce Persçe öğrenebilmek için kendisine bir yıl verilmesini rica ettiğinden, Küçük Asya’ya MÖ 473’ten daha geç bir tarihte varmış olamaz. Hieronymus Eusebius Kroniği’nde bu tarihi destekler. Alman bilgin Ernst Hengstenberg’in Christology of the Old Testament’ında da belirtildiği gibi Themistokles MÖ 473’te Asya’ya vardığında Artahşaşta ‘tahta yeni çıkmış olduğuna’ göre, onun hükümdarlığı MÖ 474’te başlamıştı. Aynı bilgi başka kaynaklarda da verilir. Hengstenberg sözlerine şunları ekledi: “Artahşaşta’nın yirminci yılı Milattan önceki 455. yıldı.”

[Resim]

Themistokles’in büstü

[Sayfa 188, 189’daki şema/resimler]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

“YETMİŞ HAFTA”

7 hafta 62 hafta 1 hafta

49 yıl 434 yıl 7 yıl

[Sayfa 193’teki tam sayfa resim]