Klasik Tarihçilerin Kayıtları Ne Kadar Doğru?

Yeruşalim’in yıkıldığı tarihe yakın dönemde yaşamış tarihçiler Yeni Babil kralları hakkında karışık bilgiler verir.c (“Yeni Babil Kralları” başlıklı çerçeveye bakın.) Onların kronolojilerini temel alan zaman çizelgeleri, Kutsal Kitapla uyuşmuyor. Peki onların yazılarına ne kadar güvenebiliriz?

Yeni Babil dönemine en yakın tarihte yaşamış tarihçilerden biri olan Bel-Usur, Babilli bir “Bel rahibiydi.” Onun yaklaşık MÖ 281’de yazdığı Babyloniaka adlı eseri daha sonra kaybolmuş, sadece diğer tarihçilerin eserlerinde alıntılanan kısımları günümüze ulaşmıştır. Bel-Usur “Babil’de büyük özenle korunan kitaplardan” yararlandığını iddia eder.¹ Peki o gerçekten doğru bilgiler aktaran bir tarihçi miydi? Bir örneğe bakalım.

Bel-Usur’a göre Asur Kralı Sanherib “erkek kardeşinin saltanatından” sonra tahta geçti ve “ardından oğlu [Esarhaddon] 8 yıl, sonrasında ise Şamaş-şum-ukin 21 yıl hüküm sürdü” (III. Kitap, 2.1, 4). Fakat Bel-Usur’dan uzun zaman önce yazılan Babil’e ait tarihsel belgelerde Sanherib’in, kardeşinden sonra değil babası II. Sargon’un ardından tahta geçtiği görülür; ayrıca Esarhaddon’un 8 değil 12 yıl, Şamaş-şum-ukin’in ise 21 değil 20 yıl hüküm sürdüğü anlaşılır. Bilgin R. J. van der Spek, Bel-Usur’un bu Babil kroniklerine başvurduğunu kabul eder; ancak “Bu, metinde kendine göre yorumlar ve eklemeler yapmasını engellemedi” diye belirtir.²

Peki diğer bilginler Bel-Usur hakkında ne düşünüyorlar? Bel-Usur’un çalışmaları üzerine kapsamlı araştırmalar yapan S. M. Burstein “Bel-Usur geçmişte bir tarihçi olarak kabul ediliyordu” diyor ve şu sonuca varıyor: “Bu açıdan bakıldığında onun eserleri yetersiz ve eksik. Şu anda mevcut olan bazı Babyloniaka kısımları basit gerçekler hakkında bile şaşırtıcı hatalar içeriyor. . . . . Bunlar gerçek bir tarihçi için affedilemez hatalar olurdu, fakat anlıyoruz ki Bel-Usur’un tarihsel bir eser oluşturma kaygısı yoktu.”³

Tüm bu gerçekler karşısında ne düşünüyorsunuz? Bel-Usur’un hesaplamaları her zaman doğru kabul edilmeli mi? Peki hazırladıkları kronolojileri Bel-Usur’un kayıtlarına dayandıran klasik tarihçiler hakkında ne denebilir? Tarihsel konularda vardıkları sonuçların gerçekten güvenilir olduğu söylenebilir mi?

[Sayfa 29’daki çizelge/resim]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

YENİ BABİL KRALLARI

Bu tarihçiler güvenilir ise neden aralarında uyuşmazlık var?

BEL-USUR POLYHISTOR JOSEPHUS BATLAMYUS

Krallar

Nabonidus 17 17 17 17

Klasik tarihçilere göre kralların saltanat dönemleri (yıl olarak)

[Tanıtım notu]

Fotoğraf: British Museum’ın izniyle