● Ticari kayıtlar içeren tabletler.

Nedir? Yeni Babil döneminden kalan bu tabletlerin çoğu resmi makbuzlardır. Tabletlerdeki tarihler, o dönemdeki kralın hüküm sürdüğü yıl, ay ve günle ifade edilirdi. Örneğin bir tablette, “Babil kralı Nabukadrezar’ın [II. Nabukadnezar olarak da bilinir] 11. yılının, Nisan ayının 27. gününde” yapılan bir ticaretten söz edilir.⁴

Bir kral öldüğünde ya da tahttan indirildiğinde ve yeni bir kral tahta geçtiğinde eski kralın saltanat sürdüğü son yıldan kalan aylar yeni kralın tahta çıktığı döneme dahil oluyordu.c⁵ Başka sözlerle yönetimin bir kraldan öbürüne geçmesi Babil takviminde aynı yıla denk gelirdi. Buna göre, yeni hükümdarın tahta geçtiği yıldan kalan tabletler, mantıken bir önceki kralın hüküm sürdüğü son aydan itibaren yazılmış olmalı.

Uzmanlar ne söylüyor? R. H.  Sack, Yeni Babil döneminden kalan, ticari kayıtların bulunduğu çok sayıda tablet inceledi. 1972’de, British Museum’da bulunan henüz yayımlanmamış yeni metinleri incelediğinde elde ettiği bilgilerin, II Nabukadnezar’dan oğlu Amel-Marduk’a (Evil-merodak olarak da bilinir) hükümdarlığın geçişi konusunda önceden varılan sonuçları “tamamen altüst” ettiğini yazdı.⁶ Bunu neye dayanarak söyledi? Sack önceden çözülmüş tabletlerin, II. Nabukadnezar’ın, son yılının (43. yılı) altıncı ayında hâlâ hüküm sürdüğünü gösterdiğini biliyordu. Fakat sonraki kralın, yani Amel-Marduk’un tahta çıkış yılından kalan bu yeni çözülmüş tabletler, aynı olduğu düşünülen yılın dördüncü ve beşinci aylarına tarihlendirilmiştir.⁷ Bu bilgiler arasında, gözle görülür bir tutarsızlık vardı.

Belgeler ne gösteriyor? Hükümdarlığın bir kraldan diğerine geçişiyle ilgili başka tutarsızlıklar da vardır. Örneğin bir belgede II. Nabukadnezar’ın, son yılının onuncu ayında hâlâ kral olarak hüküm sürdüğü gösteriliyor; bu, ondan sonraki kralın hüküm sürmeye başladığı varsayılan tarihten altı ay sonrasına denk geliyor.⁸ Benzer bir tutarsızlık Amel-Marduk’la, ardılı olan Neriglissar arasında da vardır.⁹

Peki bu tutarsızlıklar neden önemlidir? Daha önce de bahsedildiği gibi Babil kroniklerindeki tarihsel kayıtlarda bulunan boşluklar nedeniyle, kesintisiz bir kronolojik kayda sahip olmadığımız sonucuna varabiliriz.¹⁰ Acaba bu kralların saltanat sürdüğü dönemler arasında başkaları da hüküm sürmüş olabilir mi? Eğer böyleyse, Yeni Babil dönemine başka yılların da eklenmesi gerekirdi. Bu yüzden hem Babil kronikleri hem de ticari kayıtları içeren tabletler, Yeruşalim’in MÖ 587’de yıkıldığına dair kesin bir kanıt oluşturmaz.d