Ölümden Neden Korkuyoruz?

“Ölüm en korkunç şeydir; çünkü sondur.” (Aristoteles).

ÇEVRESİNDE imanlı, dindar bir kadın olarak tanınırdı. Hatta bazıları onu “cemaatinin direği” olarak adlandırırdı. Ona ölümün her şeyin sonu olmadığı, başka bir yaşama geçiş olduğu öğretilmişti. Ancak o, kendi ölümünün yaklaştığını fark edince korkuya kapıldı. Çeşitli şüphelerle kendine eziyet eden bu kadın, dinsel danışmanına şöyle sordu: “[Ölümden sonra ne olduğu hakkında] o kadar çok inanç var ki, hangisinin doğru olduğunu nasıl bilebilirim?”

Neredeyse her din ve toplum, insanların öldükten sonra yaşamaya devam ettiği ya da tekrar yaşayacağı görüşünü benimsemiştir. Bütün bu inançlar arasında doğru olanı hangisidir? Birçokları da ölümden sonra yaşam olduğuna pek inanmıyor. Peki ya siz? İnsanların öldükten sonra yaşamaya devam ettiği görüşü size de öğretildi mi? Buna inanıyor musunuz? Ölümden korkuyor musunuz?

Artık Var Olmama Korkusu

Araştırmacılar ölüm korkusunu “ölüm kaygısı” olarak adlandırıyor. Son yıllarda bu konuda birçok kitap ve bilimsel rapor yazıldı. Yine de çoğu kişi ölüm hakkında düşünmemeyi tercih ediyor. Ancak eninde sonunda ölüm gerçeğini düşünmek zorunda kalıyoruz. İnsan hayatı adeta pamuk ipliğine bağlı; her gün ortalama 160.000’in üzerinde insan ölüyor. İstisnasız her insan ölüm tehdidi altındadır ve bu gerçek birçoklarına korkutucu gelmektedir.

Uzmanlar ölüm kaygısını çeşitli kategorilere ayırdılar. Bunların arasında acı korkusu, bilinmezlik korkusu, sevilen birini kaybetme korkusu ve birinin ölümünün yakınları üzerindeki olumsuz etkileriyle ilgili korku bulunuyor.

Bu kaygılardan en yaygın olanı var olmama korkusudur. Dinsel inancı ne olursa olsun birçok kişi, ölümün hayatın mutlak sonu olduğu düşüncesinden korkuyor. Üstelik bilim de bu korkuyu iyiden iyiye artırıyor. İnsan vücudunun çoğu işlevi artık bilimsel açıdan açıklanabiliyor. Hiçbir biyolog, fizikçi ya da kimyacı, içimizde fiziksel bedenin ölümünden kurtulabilen görünmez bir kısım olduğuna dair bir kanıt bulamadı. Bu nedenle birçok bilim insanı, ölümü sadece biyolojik bir süreç olarak tanımlıyor.

Bu durumda, ölümden sonra yaşam olduğuna kuvvetle inanıyormuş gibi görünen birçok kişinin, ölünce bir hiç olmaktan aslında korkması şaşırtıcı değildir. İlginç olarak, eski dönemlerde yaşamış Kral Süleyman da yazılarında ölümün bir son olduğunu anlatarak, bazılarını korkutabilecek bir tanımlamada bulunmuştu.

Hep “Toprak” Olarak mı Kalacağız?

Süleyman 3.000 yıl önce kaleme aldığı Vaiz kitabında şöyle dedi: “Yaşayanlar öleceğini biliyor, ama ölüler hiçbir şey bilmiyor. Onlar için artık ödül yoktur, anıları bile unutulmuştur. Sevgileri, nefretleri, kıskançlıkları çoktan bitmiştir.” Devamen şunu ekledi: “Çalışmak için eline ne geçerse, var gücünle çalış. Çünkü gitmekte olduğun ölüler diyarında iş, tasarı, bilgi ve bilgelik yoktur” (Vaiz 9:5, 6, 10, YÇ).

Süleyman ilhamla şöyle yazdı: “Âdem oğullarının başına gelen, hayvanların başına da geliyor; ve başlarına gelen şey birdir; bu nasıl ölüyorsa, öteki de öyle ölüyor; . . . . adamın hayvana üstünlüğü yoktur . . . . Hepsi bir yere gidiyorlar; hepsi topraktandır, ve hepsi yine toprağa dönüyorlar” (Vaiz 3:19, 20).

Bu sözler Kral Süleyman tarafından kaleme alındıysa da Tanrı tarafından ilham edilmiştir ve O’nun yazılı Sözü olan Mukaddes Kitabın bir kısmını oluşturur. Mukaddes Kitaptaki diğer birçok ayet gibi bu ayetler de, öldükten sonra bizden bir parçanın yaşamaya devam ettiği inancını desteklemez (Tekvin 2:7; 3:19; Hezekiel 18:4). Peki Tanrı “toprağın”, yani hiçliğin tüm insanlar için nihai son olduğunu mu söyler? Kesinlikle hayır!

Mukaddes Kitap, öldükten sonra insanın herhangi bir parçasının yaşamaya devam ettiğini öğretmez. Bununla birlikte, ölmüş olanlar için kesin ve açık bir ümit sunar. Sonraki makale, ölümün insan yaşamının nihai sonu olmasından korkmaya neden gerek olmadığını gösterecek.

[Sayfa 3’teki çerçeve]

KAÇAMADIĞIMIZ BİR DÜŞMAN

Ölümün insanın düşmanı olduğu söylenir. Gerçekten de düşmanımızdır; her taraf bunun kanıtlarıyla doludur. Bir tahmine göre yılda yaklaşık 59 milyon insan ölüyor; bu, saniyede ortalama 2 kişi demektir. Peki insanlar nasıl ölüyor?

◼ Her 102 saniyede bir kişi savaş kurbanı oluyor.

◼ Her 61 saniyede bir kişi cinayete kurban gidiyor.

◼ Her 39 saniyede bir kişi intihar ediyor.

◼ Her 26 saniyede bir kişi trafik kazasında ölüyor.

◼ Her 3 saniyede bir kişi açlıkla bağlantılı nedenlerden ölüyor.

◼ Her 3 saniyede, beş yaşın altındaki bir çocuk ölüyor.

[Sayfa 4’teki çerçeve]

BOŞ BİR UĞRAŞ

Yetmiş yaşında bir bakır madencisi olan James Kidd, 9 Kasım 1949’da Arizona’daki (ABD) dağlarda kayboldu. Birkaç yıl sonra yasal olarak ölü ilan edilmesinin ardından, yüz binlerce dolar değerinde serveti ve kendi el yazısıyla yazdığı vasiyeti ortaya çıktı. Kidd vasiyetinde parasının, “insan ölünce bir kısmının bedenden ayrıldığına dair bilimsel kanıtlar” bulunması için yapılan araştırmalarda kullanılmasını istiyordu.

Kısa süre sonra araştırmacı ve bilim insanı olduğunu iddia eden 100’ü aşkın insan, bu fondan yararlanmak için başvurdu. Bedenin görünmez bir kısmının var olduğuna dair binlerce iddiada bulunuldu ve aylarca bu konuda duruşmalar yapıldı. Sonunda hâkim parayı iki saygın araştırma kuruluşuna verdi. 50 yıldan uzun süre geçmesine rağmen bu araştırmacılar “insan ölünce bir kısmının bedenden ayrıldığına dair bilimsel kanıtlar” bulamadılar.

Ölüm Gerçekten Her Şeyin Sonu mu?

ÖLDÜKTEN sonra insana ne olduğu sorusu kadar sık sorulan ve insanın kafasını karıştıran başka bir soru muhtemelen yoktur. Binlerce yıldır her uygarlıktaki zeki kişiler bu soruyu sormuştur. Fakat insan felsefeleri ve bilimsel araştırmalar sonucunda sadece karmaşık birçok teori ve hurafe üretilmiştir.

Peki ya Mukaddes Kitaptaki öğretiler için ne denebilir? Bazıları ölüm ve ölümden sonraki yaşam konusunda Mukaddes Kitabın da aynı şekilde kafa karıştırdığını ileri sürebilir. Ancak dürüst olmak gerekirse bu kafa karışıklığına, Mukaddes Kitabın net öğretilerini sahte öğretiler ve efsanelerle bulandıran din adamları yol açmaktadır. Gelenekleri ve hurafeleri bir kenara koyup Mukaddes Kitabın gerçekte ne söylediğini incelerseniz, ümit sunan mantıklı bir öğretiyi fark edeceksiniz.

Var Olmadan Önce Neredeydiniz?

Örneğin önceki makalede Kral Süleyman’ın sözlerinden yapılan iki alıntıyı düşünün. Bu ayetler ölülerin –hem insanların hem de hayvanların– hiçbir şeyin bilincinde olmadığını göstermektedir. Dolayısıyla Mukaddes Kitaba göre ölülerin hiçbir faaliyeti, hissi, duygusu ya da düşüncesi yoktur (Vaiz 9:5, 6, 10).

Buna inanmak size zor geliyor mu? Şöyle düşünün: Bir insanın, hayata gelmeden önceki durumu nedir? Ana babanızdan aldığınız küçük hücreler sizi meydana getirmeden önce neredeydiniz? Eğer içinizde ölümden sonra yaşamaya devam eden görünmez bir varlık varsa, bu varlık siz meydana gelmeden önce nerede duruyordu? Gerçek şu ki, hatırlayacağınız insan öncesi bir varlığınız yoktu. Siz annenizin karnında oluşmaya başlamadan önce yoktunuz. Gerçek bu kadar basit.

Dolayısıyla, öldüğümüzde bilincimizin biz yaşamadan önceki durumuna dönmesi mantıklıdır. Tıpkı Âdem itaatsizlik ettikten sonra Tanrı’nın ona söylediği gibi: “Topraksın, ve toprağa döneceksin” (Tekvin 3:19). İnsanların durumu bu yönden hayvanlardan farksızdır. Ölülerin durumu Mukaddes Kitabın söylediği gibidir: “Adamın hayvana üstünlüğü yoktur” (Vaiz 3:19, 20).

Peki bu, insanın sadece 70, 80 yıllık bir yaşamın ardından varlığını sonsuza dek yitirdiği anlamına mı gelir? Yoksa ölüler için bir ümit var mı? Görelim.

İçten Gelen Yaşama Arzusu

Hemen herkes ölümü tatsız bir mesele olarak görür. Çoğu kişi özellikle de kendi ölümü hakkında konuşmaktan, hatta üzerinde düşünmekten kaçınır. Diğer taraftan televizyon ve filmler aracılığıyla, akla gelebilecek her şekilde gerçekleşen ölümlere dair görüntülerin bombardımanına uğruyoruz. Medyada da sık sık gerçek ölümlerle ilgili haberler ve görüntülerle karşılaşıyoruz.

Bunun sonucunda, tanımadığımız kişilerin ölümü bize hayatın normal bir yönü gibi görünmeye başlayabiliyor. Ancak konu sevdiğimiz birinin ölümü ya da kendi ölümümüz olduğunda, bu hiç de normal gelmiyor. Çünkü insanlar derinlere kök salmış, doğal bir yaşama arzusuna sahipler. Ayrıca hassas bir zaman kavramına ve sonsuzluğu algılama yetisine sahibiz. Kral Süleyman, Tanrı’nın, insanın ‘yüreğine sonsuzluk kavramını koyduğunu’ söyler (Vaiz 3:11, YÇ). Normal şartlar altında sonsuza dek yaşamak istiyoruz. Sonu olmayan bir hayat istiyoruz. Hayvanların böyle bir arzuya sahip olduğunu gösteren hiçbir belirti yoktur. Onlar gelecek bilincinden yoksun şekilde yaşarlar.

İnsanın Muazzam Potansiyeli

İnsanlar sonsuza dek yaşama arzusunun yanı sıra, sonsuza dek faal ve üretken olma potansiyeline de sahiptir. İnsanın öğrenme kapasitesinin sonu yokmuş gibi görünüyor. Karmaşıklık ve uyum sağlama konusunda doğadaki hiçbir şeyin insan beyniyle karşılaştırılamayacağı söylendi. Hayvanlardan farklı olarak, akıl yürütme ve soyut kavramları anlama yetisi olan yaratıcı zihinlere sahibiz. Bilim insanları, insan beyninin potansiyeli konusunda sadece yüzeysel bir anlayış edindiler.

Bu potansiyelin büyük kısmı biz yaşlandıkça aynı seviyede kalıyor. Son zamanlarda sinirbilim uzmanları beynin işlevlerinin çoğunun yaşlanma sürecinden etkilenmediğini öğrendiler. Franklin Enstitüsü’nün Bilimsel Yenilikler Merkezi için çalışan araştırmacılar şöyle açıklıyor: “İnsan beyni sürekli uyum sağlayabiliyor ve kendini yenileyebiliyor. Yaşlılıkta bile yeni sinir hücreleri üretebiliyor. Ciddi zihinsel gerileme genellikle hastalık yüzünden oluyor. Hafızadaki ya da hareket becerilerindeki yaşla bağlantılı kayıpların çoğu da faaliyetsizliğin yanı sıra zihinsel egzersiz ve uyarım eksikliğinden kaynaklanıyor.”

Başka sözlerle, eğer beynimizi sürekli faal durumda tutup hastalıklardan koruyabilseydik sonsuza dek çalışmaya devam edebilirdi. DNA’nın fiziksel yapısını keşfedenlerden biri olan moleküler biyolog James Watson, “beynin şimdiye dek evrenimizde keşfettiğimiz en karmaşık şey” olduğunu söyledi. Sinirbilim uzmanı Gerald Edelman’ın kitabında beynin bir kibrit başı büyüklüğündeki parçasının “yaklaşık bir milyar bağlantı” içerdiği söyleniyor; “bunların kombinasyon olasılığı ancak hiper astronomik bir sayıyla, on rakamını izleyen milyonlarca sıfırla ifade edilebilir.”

İnsanlara böyle bir potansiyel verilmişken sadece 70, 80 yıl yaşamaları mantıklı geliyor mu? Bu durum, tek bir kum tanesini sadece birkaç santimetre ileri taşımak için güçlü bir lokomotifi ve yük vagonları olan bir tren kullanmak kadar mantıksızdır. Öyleyse insanlar neden böylesine muazzam bir öğrenme kapasitesine ve yaratıcı düşünme yeteneğine sahip? İnsanlar, hayvanlardan farklı olarak hiç ölmemek, sonsuza dek yaşamak üzere yaratılmış olabilir mi?

Yaratıcının Verdiği Bir Ümit

İçten gelen yaşama arzusuna ve muazzam bir öğrenme kapasitesine sahip olmamız şu mantıksal sonucu doğuruyor: İnsanlar sadece 70, 80 yıldan çok daha uzun süre yaşamak için tasarlanmış. Bu da bizi başka bir sonuca götürüyor: Bir Tasarımcı, Yaratıcı, yani Tanrı olmalı. Fiziksel evrenin değişmez yasaları ve yeryüzündeki yaşamın akıl almaz karmaşıklığı bir Yaratıcının var olduğu inancını tam olarak destekler.

Peki Tanrı bizi sonsuza dek yaşama kapasitesiyle yarattıysa neden ölüyoruz? Öldükten sonra ne oluyor? Tanrı, ölüleri tekrar yaşama döndürmeyi amaçlıyor mu? Hikmetli ve güçlü bir Tanrı’nın bize bu soruların cevabını vermesi mantıklıdır, zaten vermiştir de. Bu cevapları görelim.

◼ Ölüm, Tanrı’nın insanlıkla ilgili başlangıçtaki amacında yer almıyordu. Mukaddes Kitapta ölümden bahsedilen ilk yerden, Tanrı’nın başlangıçta insanların ölmesini amaçlamadığı anlaşılıyor. Mukaddes Kitaptaki Tekvin kaydı Tanrı’nın, ilk insan çifti Âdem ve Havva’ya, O’na olan sevgilerini ve sadakatlerini gösterme fırsatı verdiğini söyler. Bunu belirli bir ağacın meyvesinden yemelerini yasaklayarak yaptı Tanrı şöyle dedi: “Ondan yediğin günde mutlaka ölürsün” (Tekvin 2:17). Âdem ve Havva ancak isyan ederlerse öleceklerdi. Mukaddes Kitap kaydı onların Tanrı’ya itaatsizlik ettiğini ve bunun sonucunda öldüğünü anlatır. Böylece kusurluluk ve ölüm tüm insanlığa geçti.

◼ Mukaddes Kitap ölümü uykuya benzetir. Mukaddes Kitap ‘ölüm uykusundan’ bahseder (Mezmur 13:3). İsa arkadaşı Lazar’ı diriltmeden önce durumu elçilerine şöyle açıkladı: “Dostumuz Lazar dinlenmeye çekilmiştir. Fakat ben onu uykudan uyandırmak için gidiyorum.” İsa gerçekten de bunu yaptı! Mukaddes Kitap, İsa ölmüş olan Lazar’ı çağırınca onun canlı olarak mezardan ‘dışarı çıktığını’ söyler (Yuhanna 11:11, 38-44).

Acaba İsa neden ölümden bahsederken uyku ifadesini kullandı? Çünkü uyuyan biri pasif durumdadır. Derin uykudayken, çevrede olup bitenlerin ya da geçen zamanın bilincinde değildir. Acı çekmez. Benzer şekilde, ölen kişi de pasif durumdadır ve hiçbir şeyin bilincinde değildir. Fakat benzerlikler bununla bitmez. Uyuyan biri uyanır. Mukaddes Kitabın sunduğu ümit sayesinde ölüler için de aynı şey geçerlidir.

Yaratıcı şu vaatte bulunur: “Onları fidyeyle kurtaracağım ölüler diyarının [ortak mezarın] elinden, ölümden fidyeyle kurtaracağım. Felaketin nerede, ey ölüm? Yıkıcılığın nerede, ey ölüler diyarı?” (Hoşea 13:14, YÇ). Mukaddes Kitaptaki bir diğer peygamberlik sözünde şöyle der: “[Tanrı] ölümü ebediyen yuttu; ve RAB Yehova bütün yüzlerden gözyaşlarını silecek” (İşaya 25:8). Ölülerin yaşama geri döndürülmesi süreci dirilme olarak adlandırılır.

◼ Dirilenler nerede yaşayacak? Bu makalede daha önce gördüğümüz gibi, insanlar yaşamaya devam etmek konusunda doğal bir arzuya sahipler. Siz nasıl bir yerde sonsuza dek yaşamak isterdiniz? Bazı dinlerin öğrettiği gibi, öldükten sonra soyut, evrensel bir hayat kuvvetinin bir parçası olarak yaşamaya devam etme görüşü sizi tatmin ediyor mu? Ölmeden önce yaşadıklarınızla ilgili anılar olmadan, farklı bir insan olarak varlığınızı sürdürmek ister miydiniz? Bir hayvan ya da ağaç olarak yaşama geri dönmek size çekici geliyor mu? Seçme şansınız olsaydı, alışkın olduğunuz ve insan olarak zevk aldığınız şeylerden yoksun bir dünyada yaşamayı gerçekten ister miydiniz?

İdeal koşullardaki cennet bir yeryüzünde yaşamayı şüphesiz çok isterdiniz, öyle değil mi? Mukaddes Kitabın sunduğu ümit tam olarak budur, yani bu dünyada sonsuza dek yaşamaktır. Tanrı dünyayı bu amaçla, O’nu sevecek ve O’na sevinçle hizmet edecek kişilerin sonsuza dek yaşaması için yarattı. Bu nedenle Mukaddes Kitap şöyle der: “Salihler [“Doğrular”, YÇ] yeri miras alır, ve onda ebediyen otururlar” (Mezmur 37:29; İşaya 45:18; 65:21-24).

◼ Dirilme ne zaman gerçekleşecek? Ölümün uykuya benzetilmesi, dirilmenin genellikle öldükten hemen sonra gerçekleşmediğini gösterir. Ölümle dirilme arasında bir “uyku” dönemi geçer. Mukaddes Kitapta, Eyub şöyle sordu: “İnsan ölürse dirilir mi?” Sonra şu cevabı verdi: “[Mezarda] beklerdim. Sen [Tanrı] çağırırdın, ben de sana cevap verirdim” (Eyub 14:14, 15). O zaman geldiğinde ve ölüler sevdikleriyle yeniden bir araya geldiğinde ne büyük sevinç yaşanacak!

Aşırı Ölçüde Korkmanıza Gerek Yok

Kabul etmek gerekir ki, Mukaddes Kitabın sunduğu ümit her durumda ölüm korkusunu tamamen ortadan kaldırmaz. Ölümün öncesinde yaşanabilecek olan acı ve üzüntü hakkında endişe duymak doğaldır. Elbette, sevdiğiniz birini kaybetmekten korkabilirsiniz. Kendi ölümünüzün sevdikleriniz üzerindeki üzücü etkilerinin de sizi korkutması doğaldır.

Ancak Mukaddes Kitap ölülerin gerçek durumunu açıklayarak, ölüme karşı aşırı bir korku duymaktan kurtulmamıza yardım eder. Öldükten sonra alev alev yanan bir cehennemde zebaniler tarafından işkence görmekten korkmamıza gerek yok. Ruhların sonsuza dek huzursuz şekilde dolandığı karanlık bir ruh aleminden korkmaya gerek yok. Ayrıca insanlık için tek geleceğin sonsuz bir hiçlik olmasından da korkmanıza gerek yok. Neden mi? Çünkü Tanrı’nın sınırsız bir hafızası var ve O, hafızasında yer alan tüm ölmüş kişileri bu dünyada tekrar yaşama döndürmeyi vaat ediyor. Mukaddes Kitap şu sözlerle bu vaadin kesin olduğunu gösteriyor: “Allah bize kurtuluşlar Allahıdır; ve ölümden kurtarış, Rab Yehovanındır” (Mezmur 68:20).

[Sayfa 5’teki pasaj]

“Topraksın, ve toprağa döneceksin” (Tekvin 3:19).

[Sayfa 6’daki pasaj]

“[Tanrı] insanların yüreğine sonsuzluk kavramını koydu” (Vaiz 3:11, YÇ).

[Sayfa 8’deki çerçeve/resim]

ÖLÜM HAKKINDAKİ SORULARINIZA CEVAPLAR

Kabul etmek gerekir ki, bu makalelerde ölüm ve dirilme konusunda cevaplanmayan bazı sorular var. Birçokları Yehova’nın Şahitleriyle Mukaddes Kitabı dikkatle inceleyerek bu tür sorulara tatmin edici cevaplar buldu. Siz de bu şekilde sorularınıza cevap bulabilirsiniz. Cevap alacağınız sorulardan sadece birkaçı şöyle:

◼ Mukaddes Kitapta “cehennem” ve “ateş gölü” ifadeleriyle ne kastedilmektedir?

◼ Eğer ateşli bir cehennem yoksa kötü insanlar nasıl cezalandırılıyor?

◼ Mukaddes Kitaba göre ölünce bedenden ayrılan ruh nedir?

◼ Ölülerle iletişim kurulduğuna dair neden bu kadar çok söylenti var?

◼ Mukaddes Kitapta “can” sözcüğüyle ne kastedilir?

◼ Ölülerin cennet bir yeryüzünde dirilmesi vaadi ne zaman gerçekleşecek?

◼ Nasıl bir hayat sürmüş olursa olsun, ölen herkes diriltilecek mi?

Bu soruların her birine Mukaddes Kitaba dayalı net bir cevap nasıl alabileceğinizi öğrenmek için lütfen bu derginin arka sayfasına bakın.

[Sayfa 7’deki resim]

İsa, Lazar’ı ‘uykudan uyandırmaya’ geldiğini söyledi

[Sayfa 8, 9’daki resim]

Ölen sevdiklerimiz diriltildiğinde yaşanacak mutluluğu düşünün!