[Sayfa 23’teki şema]

(Ayrıntılı bilgi için lütfen yayına bakın)

Kancalı yan dal

Dal

Eksen

[Sayfa 24’teki resim]

Kıl benzeri tüyler

[Sayfa 24’teki resim]

Telekler

[Sayfa 25’teki resim]

Toz tüyleri

[Sayfa 25’teki resim]

Hav tüyleri

Kuştüyü Bir Tasarım Harikası

MARTI, kanatlarının aşağı doğru ani bir hareketiyle ok gibi göğe yükseliyor. Havalanır havalanmaz da bir çember çizip kendini rüzgâra bırakarak yükseliyor. Kanatlarının ve kuyruğunun açısında yalnızca küçük ayarlamalar yaparak havada asılı kalıyor. Bu kuş nasıl böylesine zarif ve mükemmel şekilde bunları yapabiliyor? Büyük oranda tüyleri sayesinde.

Uçma tüylerine sahip tek hayvan kuştur. Kuşların çoğunda birkaç çeşit tüy vardır. En görünür tüyler, üst üste binmiş teleklerdir; bunlar kuşa aerodinamik biçimini kazandırır. Kanat ve kuyruk tüylerinden oluşan telekler olmazsa kuş uçamaz. Bir kolibride yaklaşık 1.000, kuğuda ise 25.000’den fazla telek olabilir.

Kuştüyü bir tasarım harikasıdır. Tüyün ortasında bulunan esnek ve oldukça sağlam kısım, eksen olarak adlandırılır. Eksenden iki yana doğru dallar ayrılır; bu dallar birbirine kenetlenmiş durumdadır. Böylece tüyün bayrak diye adlandırılan düzgün yüzeyli kısmını oluştururlar. Dalların her iki yanından yüzlerce incecik, kancalı yan dal çıkar. Kancalar komşu yan dallara tutunarak adeta bir fermuar oluşturur. Yan dallar birbirinden ayrıldığında, kuş, gagasıyla tüylerini tarayarak onları yeniden birbirine tutturur. Tel tel ayrılmış bir kuştüyünü parmaklarınızla hafifçe çekip düzelterek siz de aynısını yapabilirsiniz.

Özellikle kanatlardaki uçma tüyleri asimetriktir; yani her tüyün diğer tüyün altında kalan yarısı daha geniştir. Bu tipik kanat biçimi, her uçma tüyünün başlı başına küçücük bir kanat gibi işlev görmesini sağlar. Ayrıca, eğer büyük bir uçma tüyüne yakından bakarsanız, eksenin alt yüzünde boylu boyunca uzanan bir oluk olduğunu görürsünüz. Bu basit özellik sayesinde eksen sağlamlık kazanır, biçimi bozulmadan eğilip bükülebilir.