Çocuklara Yaratıcı Hakkında Bilgi Verilmeli mi?

“Dine bağlılığımız ancak birbirimizden nefret etmemizi sağlıyor, birbirimizi sevmemizi sağlayacak kadar ileri gitmiyor” (JONATHAN SWIFT, İNGİLİZ YAZAR).

YAZAR bu sözleri 18. yüzyılda söylemiş olsa da bugün hâlâ birçok insan onunla aynı görüşte. Hatta bazılarına göre anne babalara, çocuklarına dini eğitim verme hakkı tanınmamalıdır. Onlar dindar bir ailede yetişmenin çocuklar için bazı açılardan dezavantaj olduğunu düşünüyor.

Peki bu konuda siz ne düşünüyorsunuz? Aşağıdaki görüşlerden hangisi size daha mantıklı geliyor?

● Anne babaların Tanrı hakkındaki inançlarını çocuklarına öğretmesine izin verilmemeli.

● Anne babalar, ancak çocukları büyüdükten sonra onlarla dinsel konuları konuşmalı.

● Anne babalar inançlarını çocuklarına küçüklükten itibaren öğretmeli. Fakat çocuklar büyüdükçe onları bu konuyu kişisel olarak araştırmaya teşvik etmeli.

● Çocuklar anne babalarının inançlarını sorgusuz sualsiz benimsemeli.

Din Çocuklara Zarar Verir mi?

Tabii çocuğunu seven hiçbir anne baba ona zarar vermek istemez. Acaba kanıtlar, Tanrı hakkında bir şeyler öğretmenin çocuğu gerçekten de olumsuz yönde etkilediğini gösterir mi? Araştırmacılar onlarca yıldır, anne babanın inançlarının çocuk üzerindeki etkisiyle ilgili kapsamlı çalışmalar yapıyor. Peki ne sonuca vardılar?

Onlar dinin çocuğa zarar vermesi bir yana, çocuğun gelişimi üzerinde olumlu bir etkisi olabileceğini gördüler. 2008 yılında yayımlanan bir raporun bildirdiğine göre, “Dinin hem anne-çocuk, hem de baba-çocuk ilişkisini güçlendirebildiği kanıtlanmıştır.” Raporda şu da yer aldı: “Din ve maneviyatın, birçok çocuğun hayatının önemli bir kısmı ve aile ilişkileri için vazgeçilmez olduğu görülüyor” (Social Science Research).a Bu bilgiler İsa peygamberin şu sözleriyle ne kadar da uyumludur: “Ne mutlu ruhi ihtiyacının farkında olanlara” (Matta 5:3).

Peki bir çocuğun, Tanrı ve din hakkında bilgi almadan önce büyümesi gerektiği görüşüyle ilgili ne söylenebilir? Böyle bir görüş şu gerçeği göz ardı eder: Bir çocuğun zihni, doldurulmayı bekleyen boş bir kova gibidir. Anne babalar aslında bir seçimle karşı karşıyadır. Çocuklarının zihnini ve yüreğini, ya kendi uygun gördükleri inanç ve ahlaksal değerlerle dolduracaklar ya da bu dünyanın fırtına gibi esen düşünce yağmuruna maruz bırakacaklar.

Doğru Yaklaşım Nedir?

Tarih, dinin bağnazlığı ve nefreti körükleyebildiğini gösteriyor. Öyleyse anne babalar Jonathan Swift’in söz ettiği sonuçtan nasıl kaçınabilirler? Çocuklarına, başkalarını sevmeyi öğretecek inançları nasıl aşılayabilirler?

Bunu başarmanın sırrı şu üç sorunun cevabında yatar: (1) Çocuklar neler öğrenmeli? (2) Bunları çocuklara kim öğretmeli? (3) Çocukları eğitmenin en etkili yöntemleri nelerdir?

[Dipnot]

Çocuklara Yaratıcı Hakkında Neler Öğretilmeli?

“Kutsal Yazıların tümü Tanrı ilhamıdır ve öğretmek, yanlışı göstermek, düzeltmek ve doğruluk yolunda terbiye etmek bakımından yararlıdır” (2. TİMOTEOS 3:16).

ÇOCUKLARIN Tanrı hakkında bilgi almaya ihtiyacı var. Peki bu bilgiyi nerede bulabilirler? Dünya çapında milyarlarca insanın saygı duyduğu, Tanrı’nın Sözü olan Kutsal Kitapta.

Kutsal Kitap Tanrı’dan gelen bir mektup gibidir. Tanrı bu mektupta, genç olsun yaşlı olsun çocukları gibi sevdiği tüm insanlara Kendi niteliklerini açıklar ve rehberlik sağlar. Şimdi, Kutsal Kitapta bulunan bazı öğretilere ve küçük çocukların bile bunlardan kolayca çıkarabileceği derslere bakalım.

Yaratıcı kendisi hakkında neler bilmemizi istiyor?

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Adı Yehova olan Sen, bütün yeryüzü üzerinde yalnız Sen Yücesin” (Mezmur 83:18).

Ders: Tanrı bilinmez bir güç değildir. Gerçek bir Varlıktır ve hatta özel bir ismi de vardır.

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Yehova bütün yürekleri araştırır, bütün düşüncelerin ve niyetlerin farkındadır. Sen O’na yönelirsen, O da sana karşılık verir” (1. Tarihler 28:9).

Ders: Yehova Tanrı, küçük çocuklar da dahil hepimizle içtenlikle ilgilenir (Mezmur 10:14; 146:9). Kendisini tanımamızı ister.

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? ‘Yetime sıkıntı vermeyeceksin. Ona sıkıntı verirsen ve Bana feryat ederse, feryadını mutlaka duyacağım’ (Çıkış 22:22-24).

Ders: Yehova küçük çocukların bile dualarını dinler. Tanrı’yla ne zaman istersek konuşabiliriz ve O’na en derindeki duygu ve düşüncelerimizi söyleyebiliriz.

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Tanrı’yı tekrar tekrar sınadılar, [O’na] acı verdiler” (Mezmur 78:41).

Ders: Konuşmalarımız ve davranışlarımız Yehova Tanrımızın duygularını etkiler. Bu nedenle bir şey söylemeden ya da yapmadan önce düşünmeliyiz.

Bizden farklı olan insanlara nasıl davranmalıyız?

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Tanrı taraf tutmuyor, her millette Kendisinden korkan ve doğruluktan ayrılmayan kişi O’nun gözünde makbuldür” (Elçiler 10:34, 35).

Ders: Tanrı insanlar arasında ayırım yapmaz. Bu nedenle, cilt rengi ya da yüz hatları bizden farklı olan insanlara karşı ayrımcılık yapmamalıyız.

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Beslediğiniz ümidin nedenini soran herkesin önünde savunma yapmaya daima hazır olun. Fakat bunu yumuşak başlı bir tutumla ve derin saygıyla yapın” (1. Petrus 3:15).

Ders: Din hakkında konuşurken görüşlerimizi kendimizden emin, fakat kibar bir şekilde ifade etmeliyiz. Ayrıca inançları bizden farklı olan insanlara saygı göstermeliyiz.

Aile fertlerimize nasıl davranmalıyız?

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Çocuklar, her konuda ana babanızın sözünü dinleyin, çünkü bu Rabbi memnun eder” (Koloseliler 3:20).

Ders: Söz dinleyen bir çocuk sadece anne babasını sevdiğini değil, Tanrı’yı memnun etmek istediğini de göstermiş olur.

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “İçinizden birinin diğerinden yakınmak için bir nedeni olsa bile, birbirinize katlanmaya ve birbirinizi gönülden bağışlamaya devam edin. Yehova sizi gönülden bağışladığı gibi, siz de bağışlayın” (Koloseliler 3:13).

Ders: Aile üyelerimiz de dahil çevremizdeki insanlar bizi zaman zaman hayal kırıklığına uğratabilir. Fakat Tanrı’nın bizi bağışlamasını istiyorsak biz de başkalarını bağışlamayı öğrenmeliyiz (Matta 6:14, 15).

Neden dürüst ve iyi olmalıyız?

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “Yalanı bıraktığınıza göre birbirinize doğruyu söyleyin” (Efesoslular 4:25).

Ders: Doğruyu söylediğimizde Tanrı’yı örnek almış ve O’nu mutlu etmiş oluruz. Eğer yalan söyleme alışkanlığımız varsa, “yalanın babası” ve Tanrı’nın düşmanı olan İblis Şeytan’a benzeriz (Yuhanna 8:44; Titus 1:2).

◼ Kutsal Kitap ne öğretir? “İnsanların size nasıl davranmasını istiyorsanız, siz de onlara öyle davranın” (Matta 7:12).

Ders: Ailemizdeki ve çevremizdeki insanların duygularına, görüşlerine ve ihtiyaçlarına karşı düşünceli olmalıyız. İnsanlara ‘duygudaş olursak’ onlar da bize iyi davranabilir (1. Petrus 3:8; Luka 6:38).

Tüm bu örneklerden görüldüğü gibi, Kutsal Kitapta bulunan öğütler çocukların takdirkâr, saygılı ve duygudaş yetişkinler olmalarına yardım eder. Peki bunları çocuklara kim öğretmeli?

Çocukları Yaratıcı Hakkında Kim Eğitmeli?

“Öğrenci öğretmeninden üstün değildir, fakat mükemmel bir şekilde eğitilen herkes öğretmeni gibi olur” (LUKA 6:40).

BAZI anne babalar, çocuklarına Tanrı hakkında bilgi vermek konusunda kendilerini yetersiz hissedebilir. Eğitim seviyelerinin düşük olduğunu ya da din hakkında yeterince bilgiye sahip olmadıklarını düşünebilirler. Dolayısıyla bu önemli görevi bir akrabaya ya da bir din adamına bırakmayı tercih edebilirler.

Peki çocuklara dini ve ahlaki eğitimi en iyi verebilecek kişi kimdir? Şimdi Kutsal Kitabın bu konuda neler söylediğine bakalım ve bunları araştırmacıların elde ettiği sonuçlarla karşılaştıralım.

Babanın Rolü

Kutsal Kitap ne öğretir? “Babalar, . . . . çocuklarınızı çileden çıkarmayın; onlara Yehova’nın yol gösteren düşünüşünü aşılayarak, O’nun terbiyesiyle yetiştirin” (Efesoslular 6:4).

Araştırmalar ne gösteriyor? Babalar güçlü inançlara sahip olurlarsa bundan nasıl yarar görürler? Ball State Üniversitesi’nin 2009’da yayımladığı bir makalede şunlar yer aldı: “Dinsel bir topluluğa dahil olmak erkeklerin daha iyi babalar olmalarına yardım edebilir. Din, bireylere sosyal destek ve yönlendirme sağlamakla birlikte nasıl bir yaşam sürecekleriyle ilgili bazı öğreti ve ilkeler de verir” (Fathers’ Religious Involvement and Early Childhood Behavior).

Kutsal Kitap, çocuğun büyümesinde ve eğitiminde babanın rolünün önemini vurgular (Özdeyişler 4:1; Koloseliler 3:21; İbraniler 12:9). Peki Kutsal Kitabın bu konuda söyledikleri günümüzde de geçerli mi? Florida Üniversitesi 2009 yılında, babaların çocuklar üzerindeki etkisiyle ilgili bir makale yayımladı. Araştırmacılar, yetiştirilmesinde babası aktif bir rol oynayan çocukların genelde daha duygudaş ve özgüveni daha güçlü bireyler olduğu sonucuna vardılar. Erkek çocukların daha uslu, kız çocukların ise daha iyi bir ruh sağlığına sahip olduğu gözlemlendi. Görüldüğü gibi Kutsal Kitabın öğüdü hâlâ geçerlidir.

Annenin Rolü

Kutsal Kitap ne öğretir? “Annenin öğrettiği kanundan sapma” (Özdeyişler 1:8).

Araştırmalar ne gösteriyor? Çocuk psikolojisiyle ilgili 2006 yılında yayımlanan bir kitapta şu sözler yer aldı: “Annelerin küçük çocuklarıyla baş başa geçirdiği zaman, babalara göre ortalama %65 ila %80 daha fazladır. Ve bu oranlar birçok ülke için geçerlidir” (Handbook of Child Psychology). Anneler çocuklarıyla bu kadar çok zaman geçirdiğinden, konuşmaları, davranışları ve tutumları çocuğun gelişimini büyük ölçüde etkiler.

Anne ile baba, çocuklarını Tanrı hakkında eğitmek için işbirliği yaptığında, onlara iki değerli hediye vermiş olurlar. İlk olarak, çocuklar Yaratıcılarıyla tüm hayatları boyunca yarar görecekleri bir dostluk kurma fırsatı kazanırlar. İkinci olarak, anne babalarının örneğine bakarak eşlerin önemli hedeflere ulaşmak için nasıl işbirliği yapması gerektiğini öğrenirler (Koloseliler 3:18-20). Anne babalar başkalarından yardım alabilirse de, çocuklara Tanrı hakkında eğitim vermek ve aile hayatının Tanrı’nın Sözüne göre nasıl olması gerektiğini öğretmek onların sorumluluğudur.

Öyleyse anne babalar çocuklarını nasıl eğitmeli? Acaba bu konuda en etkili yöntemler nelerdir?

Çocuklarınızı Yaratıcı Hakkında Eğitmenin En Etkili Yöntemleri

“Bugün sana bildirdiğim bu emirler senin yüreğinde olacak; onları çocuklarına da aşılayacaksın; evinde otururken, yolda yürürken, yattığın ve kalktığın zaman onlardan söz edeceksin” (TEKRAR 6:6, 7).

ANNE BABALARA çocuklarını eğitme sorumluluğu zaman zaman ağır gelebilir ve yardım almak isteyebilirler. Ancak karşılaştıkları tavsiyeler kafalarını daha da karıştırabilir. Örneğin birçok çiftin, bu gibi konularda kendi fikrini söylemeye çok istekli olan akrabaları ve arkadaşları olabilir. Ayrıca kitaplar, dergiler ve internet siteleri anne babalara sonu gelmeyen önerilerde bulunuyor ve bu önerilerin birçoğu birbiriyle çelişiyor.

Diğer yandan Kutsal Kitap anne babalara çocuklarına sadece ne öğretecekleri konusunda güvenilir öğütler değil, nasıl öğretecekleri konusunda pratik öneriler de sunar. Yukarıda alıntılanan Kutsal Kitap ayetinin de gösterdiği gibi, anne babaların çocuklarıyla her gün Tanrı hakkında konuşmanın yollarını araması gerekir. Şimdi, binlerce anne babanın bu konuda yararlandığı, Kutsal Kitaba dayalı dört öneriyi ele alalım.

1. Yaratılış harikalarından dersler çıkarın. Elçi Pavlus şöyle yazdı: “[Tanrı’nın] görünmez nitelikleri, sonsuz gücü ve Tanrılığı, dünyanın yaratılışından bu yana açıkça görülüyor, yaratılan şeyler yoluyla algılanabiliyor” (Romalılar 1:20). Anne babalar, Tanrı’nın yarattığı şeylere dikkat çekip O’nun nitelikleriyle ilgili dersler çıkararak, çocuklarının Tanrı’yı gerçek bir Kişi gibi görmelerini sağlayabilirler.

İsa peygamber öğrencilerine öğretim verirken bu yöntemi kullandı. Örneğin bir keresinde şöyle dedi: “Gökteki kuşlara dikkatle bakın. Onlar ne ekip biçerler ne de ambarlarda yiyecek biriktirirler. Yine de, gökteki Babanız onları besler. Siz onlardan daha değerli değil misiniz?” (Matta 6:26). İsa bu sözlerle Yehova Tanrı’nın sevgi ve şefkat niteliklerine dikkat çekti. Ama daha fazlasını da yaptı. Öğrencilerinin mantık yürütmesine yardım ederek Yehova’nın bu nitelikleri insanlara nasıl gösterdiğini anlamalarını da sağladı.

Süleyman peygamber Tanrı’nın karıncalara verdiği içgüdüsel hikmete dikkat çekerek çok önemli bir ders verdi: “Ey tembel, git karıncaya bak; neler yaptığını gör de hikmet kazan. Başında bir komutan, görevli ya da yönetici yokken, yiyeceğini yazdan hazır eder, hasat vaktinde erzağını toplar” (Özdeyişler 6:6-8). Değerli hedefler koymanın ve bu hedeflere ulaşmaya çalışmanın önemini göstermenin ne etkili bir yolu!

Şu noktaları uygulayarak İsa ve Süleyman’ın etkili öğretim tarzını örnek alabilirsiniz: (1) Çocuklarınıza, sevdikleri bitkileri ve hayvanları sorun. (2) Ailece bu bitki ve hayvanlar hakkında araştırma yapın. (3) Bu yaratılış harikalarından Tanrı hakkında dersler çıkarın.

2. İsa peygamberin başkalarını eğitirken sergilediği tutumu örnek alın. İsa, paylaşacak çok önemli bilgilere sahip olsa da, insanlara her zaman sorular sorarak onların görüşlerini öğrenmeye çalışırdı. O öğretim verdiği kişilerin duygu ve düşünceleriyle içtenlikle ilgilenirdi (Matta 17:24, 25; Markos 8:27-29). Benzer şekilde, anne babalar da çocuklarına verebilecekleri birçok değerli bilgiye sahipler. Ancak bunu etkili bir şekilde yapabilmek için İsa’yı örnek almalı ve çocuklarının duygu ve düşüncelerini özgürce ifade etmelerini sağlamalılar.

Peki çocuklar kötü bir tutum sergiliyor ya da yararlı bir öğüdü uygulamakta zorlanıyorsa ne olacak? İsa’nın elçileri benzer sorunlar yaşadığında onun nasıl davrandığına bakalım. Onlar zaman zaman şiddetli şekilde tartışıyor ve alçakgönüllülüğün önemini kavramakta zorlanıyorlardı. Yine de İsa sabırlı davrandı ve onlara alçakgönüllü olmanın gereğini tekrar tekrar hatırlattı (Markos 9:33, 34; Luka 9:46-48; 22:24, 25). İsa’yı örnek alan anne babalar da çocuklarını terbiye ederken sabır gösterirler ve gerektiğinde, çocukları önemini tam olarak kavrayana dek aynı konuyu tekrar tekrar ele alırlar.a

3. Örneğinizle öğretin. Anne babalar, elçi Pavlus’un Roma’daki cemaate verdiği öğüdü uygulamaktan büyük yarar görürler. O şöyle yazmıştı: “Başkasına öğreten sen, kendine öğretmez misin? ‘Çalma!’ emrini duyuran sen, çalar mısın?” (Romalılar 2:21).

Bu öğüt çok yerindedir, çünkü çocuklar anne babalarının söylediklerinden çok yaptıklarından etkilenirler. Ayrıca, anne babaların söyledikleri ve yaptıkları birbirini tutarsa, çocuklar onların söylediklerine daha çok önem verecektir.

4. Çocuğunuzu küçükken eğitmeye başlayın. Pavlus’un hizmet arkadaşı Timoteos çok iyi bir nama sahipti (Elçiler 16:1, 2). Bunun bir sebebi ‘kutsal yazıların ona bebekliğinden beri’ öğretilmiş olmasıydı. Timoteos’un annesi ve büyükannesi ona sadece Kutsal Yazıları okumakla kalmadı, bu sözler üzerinde akıl yürütmesine yardım da ettiler (2. Timoteos 1:5; 3:14, 15).

Nereden Yardım Alabilirsiniz?

Yehova’nın Şahitleri, anne babaların çocuklarına Yaratıcıyı tanıtmasına yardım etmek üzere özel olarak bazı yayınlar hazırlamıştır. Bu yayınlardan bazıları küçük çocuklar düşünülerek yazılmıştır. Bazıları da anne babaların ergenlik çağındaki çocuklarıyla iyi bir iletişim kurmalarına yardım edebilir.b

Elbette anne babalar, çocuklarına Yaratıcıyla ilgili eğitim vermeden önce onların sorabileceği zor soruların cevabını bilmelidir. Örneğin şu soruları nasıl cevaplardınız: Tanrı acı çekmemize neden izin veriyor? Tanrı’nın yeryüzüyle ilgili amacı nedir? Ölüler nerede bulunuyor? Yehova’nın Şahitleri bu ve benzeri soruların cevaplarını öğrenmenize ve ailece Tanrı’ya daha da yaklaşmanıza yardım etmekten mutluluk duyarlar (Yakup 4:8).

[Dipnotlar]