Tiroidin İşlevi Bozulduğunda

İyot açısından fakir bir beslenme, fiziksel veya ruhsal stres, genetik kusurlar, enfeksiyonlar, hastalıklar (genelde özbağışıklık hastalıkları) ya da çeşitli hastalıklarda kullanılan reçeteli ilaçların yan etkileri tiroidin işlevini bozabilir.c Büyümüş bir tiroit, yani guatr bir hastalığın göstergesi olabilir. Tiroit tümüyle veya nodüller (düğümcükler) şeklinde büyüyebilir. Guatr genelde tehlikeli bir rahatsızlık olmasa da, mutlaka tedavi edilmelidir; çünkü bazen daha ciddi bir hastalığa, örneğin kansere işaret edebilir.d

Tiroidin işlevi bozulduğunda genelde ya çok fazla ya da çok az hormon üretir. Tiroit hormonlarının aşırı üretilmesine hipertiroidizm, az üretilmesine ise hipotiroidizm denir. Tiroit hastalıkları yavaş yavaş ve sinsi şekilde gelişebilir, öyle ki bir kişinin yıllarca tiroit hastalığı olabilir ve bunun farkında olmayabilir. Çoğu hastalıkta olduğu gibi, tiroit rahatsızlıklarında da erken teşhis konulursa sonuç daha iyi olabilir.

En sık görülen tiroit hastalıkları Haşimoto tiroiditi ve Graves hastalığıdır. Her ikisi de özbağışıklık hastalığıdır. Bağışıklık sistemi, yabancı doku sanıp normal vücut hücrelerine saldırdığı için bu hastalıklar böyle adlandırılmıştır. Haşimoto tiroiditi kadınlarda erkeklerden altı kat daha fazla görülür ve genelde hipotiroidizme yol açar. Graves hastalığı ise kadınlarda sekiz kat daha sık görülür ve genelde hipertiroidizme neden olur.

Yenidoğan bebeklerin tiroit taramasından geçirilmesinin önemli olduğu genelde düşünülse de, insanların tiroit hastalıkları için ne sıklıkta test yaptırmaları gerektiği konusunda görüşler farklıdır. (“Yenidoğan Bebekler İçin Önemli Bir Test” başlıklı çerçeveye bakın.) Yapılan tahlil tiroidin az çalıştığını gösteriyorsa, tiroit bezine saldıran antikorlarla ilgili testler de genelde istenir. Öte yandan, yapılan tahlil tiroidin aşırı çalıştığını gösteriyorsa, hasta hamile olmadığı ya da bebeğini emzirmediği takdirde, genelde tiroit radyolojik bir yöntemle incelenir. Tiroitte nodüller varsa habis bir hastalık olup olmadığını anlamak için biyopsi yapmak gerekebilir.

Tedavi Gerektiğinde

İlaç tedavisi hipertiroidizmin belirtilerini, örneğin hızlı kalp atımını, kaslardaki titremeyi ve kaygıyı azaltabilir. Başka bir tedavi de tiroit hücrelerini tahrip ederek tiroit bezinin daha az hormon üretmesini sağlamaktır. Bazen de tiroit bezinin ameliyatla çıkarılması gerekebilir.

Doktorlar, hipotiroidizmi olan hastaların ya da ameliyatla tiroidi çıkarılanların her gün T4 hormonu alması için genelde ilaç yazarlar. Tedavi ettikleri hastaların ilacı doğru dozda kullanabilmesi için doktorlar onları düzenli kontrole çağırırlar. Tiroit kanseri ilaç tedavisi, ameliyat, kemoterapi ve radyoaktif iyot gibi birçok yolla tedavi edilebilir.

[Sayfa 28’deki çerçeve/resim]

SIK GÖRÜLEN BELİRTİLER

Hipertiroidizm: Aşırı huzursuzluk, açıklanamayan kilo kaybı, hızlı kalp atımı, bağırsak hareketlerinin artması, düzensiz âdet dönemleri, sinirlilik, kaygı, istikrarsız ruhsal durum, gözyuvarlarının belirgin biçimde yuvasından dışarı fırlaması, kaslarda zayıflık, uykusuzluk ve kolay kırılan, ince saçlar.e

Hipotiroidizm: Fiziksel ve zihinsel uyuşukluk, açıklanamayan kilo artışı, saç dökülmesi, kabızlık, soğuğa aşırı hassasiyet, düzensiz âdet dönemleri, depresyon, ses tonunda değişiklik (boğukluk ya da alçak ses), hafıza kaybı ve yorgunluk.

[Dipnot]