Eski Devirlerde Müzik

Bildiğimiz bir şarkının sözlerini söylediğimizde genellikle hemen melodisi de aklımıza gelir. Kutsal Kitapta da birçok ezgi ve ilahinin sözleri yer alır, fakat maalesef melodileri tarihe karışmıştır. Ancak Zebur olarak da bilinen Mezmurlar kitabındaki şiirlerin etkileyici üslubuna baktığımızda, eşliğinde çalınan müziğin de ne kadar harika olduğunu tahmin edebiliriz. Bu melodilerin mutlaka huşu uyandıran bir güzelliği vardı.

Kullanılan çalgılar hakkında Kutsal Kitap çok az bilgi verir (“Kutsal Kitaptaki Çalgılar” başlıklı çerçeveye bakın). Hatta Davut peygamberin ne tür bir lir çaldığı bile bilinmez. Ancak kayıtlardan Tanrı’nın eski toplumu olan İsrailoğullarının ahşap lir gibi birçok nadide çalgı icat ettiğini öğreniriz (2. Tarihler 9:11; Amos 6:5).

Fakat kesin olarak bildiğimiz bir şey var ki, müzik o dönemdeki insanların hayatlarında, özellikle de ibadetlerinde önemli bir yere sahipti. Kralların taç giyme törenlerinde ve dinsel ayinlerde müzik çalınırdı, hatta savaşlarda bile kullanılırdı. Saraylarda, düğünlerde, üzüm ve tahıl hasadı kutlamalarında ve aileler bir araya geldiğinde insanlar müzikle eğlenirdi. Namı kötü olan yerlerde de çalındığından müzik maalesef insanlara olumsuz şeyler de çağrıştırırdı. Birinin yaşamı sona erdiğinde ise müzik ölen kişinin yakınlarını teselli ederdi.

Müziğin daha farklı rolleri de vardı. Bazen peygamberleri zihinsel olarak Tanrı’dan yeni mesajlar almaya hazırlardı. Bir keresinde Elişa peygamber bir çalgı çalınmaya başlayınca ilerde olacak olayları Yehova Tanrı’nın ilhamıyla bildirmeye başladı (2. Krallar 3:15). Müzik aynı zamanda yılın önemli günlerini ilan etmek için de kullanılırdı. Yeni Ay ve bayramlar iki gümüş borazanla duyurulurdu. Azatlık Yılının Kefaret Gününde de borunun çalınmasıyla köleler salıverilir ve insanlara kaybettikleri topraklar ve evler geri verilirdi. Özgürlüğüne ve mallarına tekrar kavuşmayı özlemle bekleyen yoksul insanlar bu sesi duyunca kim bilir ne kadar seviniyorlardı! (Levioğulları 25:9; Sayılar 10:10).

Anlaşılan eski İsrail halkında birçok yetenekli müzisyen ve şarkıcı vardı. Örneğin Asurlulara ait bir kabartmada Asurlu Kral Sanherib’in Kral Hizkiya’dan haraç olarak aldığı erkek ve kadın müzisyenler resmedilir. Görünüşe göre onlar profesyonel sanatçılardı. Fakat tüm virtüozlerin en önde geleni şüphesiz Davut’tu.

[Sayfa 28’deki çerçeve/resimler]

Kutsal Kitaptaki Çalgılar

Telli çalgıların arasında ut, lir ve on telli saz gibi müzik aletleri bulunurdu (Mezmur 92:3). Bunlar Alamot ya da Şeminit’e göre akort edilirdi, anlaşılan bunlar üst ve alt oktavların isimleriydi (1. Tarihler 15:20, 21’deki dipnotlar). Üflemeli çalgılardan birkaçı kaval, flüt, boru ve “yüksek sesle” çalınan borazandı (Hâkimler 5:16; 2. Tarihler 7:6; 1. Samuel 10:5; Mezmur 150:3, 4). Mabedin açılışında “hep bir ağızdan”, yani aynı tonda ilahi söyleniyor ve borazan çalınıyordu (2. Tarihler 5:12, 13). Vurmalı çalgıların arasında da tef, çıngırak ve “ardıç ağacından yapılmış çeşitli çalgılar” vardı. Bu tür çalgılar içinde “güzel sesli” küçük ziller ile “çınlayan” büyük ziller de vardı (2. Samuel 6:5; Mezmur 150:5).

[Resimler]

Üstte: Roma’daki Titus Takı’nda, Yeruşalim’in MS 70 yılındaki fethinde mabetten alınan borazanlar resmedilir. MS yaklaşık 130 yılına ait sikkelerin üzerinde de eski devirlerde çalınan müzik aletleri bulunur

[Tanıtım notu]

Sikkeler: © David Hendin, 2007. Her hakkı saklıdır.