3. (a) Kutsal Kitapta yer alan tarihleri belirlemeye hangi resmi kayıtlar yardım eder? (b) Saltanat yılı ve tahta çıkış yılı nedir?

³ Tahta Çıkış ve Saltanat Yılları. Kutsal Kitap, hem Yahuda ve İsrail yönetimlerinin resmi kayıtlarından, hem de Babil ve Pers hükümdarlıklarının devlet işlerinden söz eder. Bu dört krallığın resmi kronolojisi, kralların saltanat dönemleri esas alınarak titizlikle kayda alınmış ve aynı kayıt sistemi Kutsal Kitapta da kullanılmıştır. Kutsal Kitap çoğu kez alıntıladığı kaynağın adını verir; örneğin “Süleyman’ın tarih kitabı” (1. Kral. 11:41). Bir kralın saltanat dönemi, tahta çıktığı gün başlar ve tüm saltanat yıllarını kapsardı. Saltanat yılları ise resmen kral olduğu yıllardı ve bir saltanat yılı genellikle nisandan nisana, yani ilkbahardan ilkbahara sürerdi. Kral tahta geçince, gelecek baharın nisanına kadar geçen aylar boyunca önceki kralın saltanat dönemini doldururdu; bu kısa döneme de onun tahta çıkış yılı denirdi. Fakat onun resmi saltanat yılı gelecek nisanın 1’inde başlardı.

4. Kutsal Kitap kronolojisinin saltanat yıllarına göre nasıl hesaplanabileceğini gösterin.

⁴ Örnek olarak Süleyman’ın durumunu ele alalım. Anlaşılan o, MÖ 1037 Nisan’ından önce, Davut hâlâ hayattayken saltanat sürmeye başladı. Kısa bir süre sonra Davut öldü (1. Kral. 1:39, 40; 2:10). Fakat Davut’un son saltanat yılı, ölümünden MÖ 1037’nin ilkbaharına kadar devam etti ve bu süre onun 40 yıllık yönetimi içinde sayıldı. Süleyman’ın saltanatının başladığı günden MÖ 1037’nin ilkbaharına kadar geçen bir yıldan kısa dönemden, onun tahta çıkış yılı olarak söz edilir. Fakat Süleyman o sırada babasının saltanat dönemini doldurmakta olduğundan, bu süre onun saltanat yılı olarak sayılmaz. Bu nedenle Süleyman’ın ilk saltanat yılı ancak MÖ 1037 yılının Nisan ayında başlayabildi (1. Kral. 2:12). Sonuç olarak, Süleyman’ın krallık yönetiminin uzunluğu tam 40 saltanat yılı olarak hesaplandı (1. Kral. 11:42). Kutsal Kitap kronolojisi, ancak saltanat yılı ile tahta çıkış yılı arasındaki fark göz önünde tutulursa doğru şekilde hesaplanabilir.a

7. (a) Süleyman’ın ölümünden sonra krallığın ikiye bölündüğü tarih nasıl hesaplanabilir? (b) Hezekiel’in bildirdiği peygamberlik sözleri bu tarihi hesaplamamıza nasıl yardım eder?

⁷ MÖ 607’den MÖ 997’ye. Süleyman’ın ölümünden sonra krallığın ikiye bölündüğü tarihi Yeruşalim’in yıkılış tarihinden başlayarak geriye doğru hesaplamak bazı açılardan zordur. Bununla birlikte, Birinci ve İkinci Krallar kitaplarında İsrail ve Yahuda krallarının saltanat süreleri kayıtlıdır. Bu süreler karşılaştırıldığında krallığın, Yeruşalim’in yıkılışından 390 yıl önce ikiye bölündüğü görülür. Bu sayının doğru olduğunu gösteren kuvvetli bir kanıt, Hezekiel 4:1-13’te geçen peygamberlik sözleridir. Bu sözler, Yeruşalim’in kuşatılacağı ve halkının başka uluslarca tutsak alınacağı bir zamanın geleceğini gösterir ve bu olay MÖ 607’de gerçekleşmiştir. O halde, “Yahuda evinin suçu” 40 yıl sonra, Yeruşalim’in ıssız kalmasıyla sona ermiştir. İsrail hakkında bildirilen 390 yıl ise Samiriye yıkıldığında son bulmadı, çünkü bu Hezekiel’in peygamberlik sözünü bildirmesinden çok önce oldu. Hezekiel, Yeruşalim’in kuşatılıp yıkılacağı bir zamanın geleceğini açıkça söylemişti. Dolayısıyla, “İsrail evinin suçu” da MÖ 607’de sona erdi. Bu tarihten geri sayarsak, 390 yıllık dönemin MÖ 997’de başladığını görürüz. O yıl Yeroboam, Süleyman’ın ölümünün ardından, Davut eviyle bağlarını koparıp “İsrail’i Yehova’nın yolundan ayırdı ve onları büyük bir günaha sürükledi” (2. Kral. 17:21).

8. (a) İsrailoğullarının Mısır’dan çıktığı tarih nasıl hesaplanabilir? (b) Hangi değişiklik Kutsal Kitabın bu tarihle ilgili kronolojisini etkiler?

⁸ MÖ 997’den MÖ 1513’e. Süleyman’ın 40 yıllık saltanatı MÖ 997’nin ilkbaharında bittiğine göre, ilk saltanat yılı, MÖ 1037’nin ilkbaharında başlamış olmalıdır (1. Kral. 11:42). 1. Krallar 6:1 ayeti, Süleyman’ın, saltanatının dördüncü yılının ikinci ayında Yehova’nın evini Yeruşalim’de inşa etmeye başladığını söyler. Bu, mabedin yapımının başladığı güne kadar Süleyman’ın resmen kral olmasının üzerinden üç tam yıl ve bir ay geçtiği anlamına gelir. Dolayısıyla, mabedin inşasının başlama tarihi MÖ 1034 yılının Nisan-Mayıs aylarıdır. Bununla birlikte, aynı ayet, mabedin yapımının ‘İsrailoğullarının Mısır diyarından çıkışının dört yüz sekseninci yılında’ başladığını da söylüyor. Bu ayette geçen “dört yüz sekseninci” sayısı yine bir sıra sayısıdır ve bununla 479 tam yıl kastedilir. Dolayısıyla, 1034’e 479 eklersek İsrailoğullarının Mısır’dan çıkış yılı olarak MÖ 1513’ü buluruz. İkinci konunun 19. paragrafında açıklandığı gibi yıllar, eskiden sonbaharın tişri ayında başlardı. Ancak, MÖ 1513’ten itibaren İsrailoğulları için “yılın ilk ayı” abib (nisan) ayı oldu (Çık. 12:2). Bir ansiklopedi şu yorumda bulunuyor: “Kralların saltanat yıllarının hesaplanmasında, ilkbaharda başlayan yıl esas alınır. Bu yöntem, Babil’de yaygın olarak kullanılan yönteme benzer” (The New Schaff-Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, 1957, Cilt 12, sayfa 474). Kutsal Kitapta kayıtlı olaylar anlatılırken, yılların ne zamandan itibaren sonbahar yerine ilkbaharda başladığını tam olarak bilmiyoruz. Fakat bu değişiklik zaman hesaplamasında altı aylık bir kayba ya da kazanca yol açtı.