16. (a) Dört incil hangi sırayla yazıldı? (b) İsa’nın hizmetine başladığı tarihi nasıl hesaplarız? (c) İncillerde olaylar hangi sırayla anlatılır? Yuhanna kitabında dikkate değer olan nedir?

¹⁶ İsa’nın yeryüzündeki yaşamını anlatan dört İncil kaydının şu sırayla yazıldığı anlaşılıyor: Matta (MS y. 41), Luka (MS y. 56-58), Markos (MS y. 60-65) ve Yuhanna (MS y. 98). Önceki bölümde açıklandığı gibi, Luka 3:1-3 ayetini ve Sezar Tiberius’un saltanatının başladığı MS 14 tarihini kullanarak, İsa’nın yeryüzündeki hizmetine MS 29 yılında başladığını anlıyoruz. Matta kitabında olaylar her zaman kronolojik sırayla kaydedilmemişse de, diğer üç kitap genel olarak önemli olayları oluş sırasına göre anlatır. Bunlar sonraki sayfalarda yer alan çizelgede sıralanmıştır. Markos İncili’nden 30 yılı aşkın bir zaman sonra yazılan Yuhanna İncili, tarihsel yönden diğer incillerdeki önemli boşlukları doldurur. Yuhanna kaydında, İsa’nın yeryüzündeki hizmeti sırasında kutlanan dört Fısıh bayramından söz edilmesi dikkate değerdir. Çünkü bu kayıt, İsa’nın üç buçuk yıl süren hizmetinin MS 33 yılında sona erdiğini doğrularf (Yuhn. 2:13; 5:1; 6:4; 12:1; 13:1).

17. Başka hangi kanıtlar İsa’nın ölüm tarihini doğrular?

¹⁷ İsa’nın MS 33’te öldüğünü doğrulayan başka kanıtlar da vardır. Musa Kanununa göre, 15 Nisan hangi güne rastlarsa rastlasın, her zaman özel Sebt günü olarak kabul edilirdi. Eğer bu tarih haftalık Sebt günüyle çakışırsa o güne “büyük Sebt” denirdi. Yuhanna 19:31 İsa’nın ölümünden sonraki günün büyük Sebt olduğunu gösterir, dolayısıyla İsa cuma günü ölmüştü. Ne MS 31’in ne de 32’nin 14 Nisan’ı cuma gününe denk geliyordu, bu sadece 33 yılı için geçerliydi. Sonuç olarak, İsa MS 33 yılının 14 Nisan günü ölmüş olmalıdır.g

Onun ayrıca ‘[yetmişinci] haftanın ortasında kurban ve sunuyu sona erdireceği’ bildirilmişti. İsa’nın kendini kurban olarak sunmasıyla, Yahudilerin kurbanları geçerliliğini kaybetti; böylece bu peygamberlik sözleri yerine gelmiş oldu. “Haftanın ortası” ifadesiyle üç buçuk yıl sonrası kastedilir, bu da İsa’nın öldürüldüğü MS 33 yılının ilkbaharına denk gelir. Ne var ki, Mesih’in ‘birçokları için yapılmış ahdi bir hafta [yetmişinci hafta] yürürlükte tutması gerekecekti.’ Bu, Yehova’nın Yahudilere gösterdiği özel lütfun MS 29’dan MS 36’ya kadar yedi yıl daha devam ettiğini gösterir. Diğer milletlerden olan sünnetsiz kişilere ancak o zaman ruhi İsrailli olma fırsatı verildi. Kornelius’un MS 36’da İsa’nın takipçisi olması bunun bir göstergesiydii (Elçi. 10:30-33, 44-48; 11:1).