13. (a) Rehoboam hüküm sürmeye başladığında krallık nasıl bölündü? (b) Yeroboam tahtını korumak için ne yaptı?

¹³ Krallık bölünüyor (12:1–14:20). Yeroboam Mısır’dan döner. Halkla birlikte Rehoboam’ın huzuruna çıkar ve ondan Süleyman’ın halkın omzuna koyduğu yükleri hafifletmesini ister. Fakat Rehoboam İsrail ihtiyarlarının hikmetli öğüdü yerine gençlerin öğüdünü dinleyerek halkın sıkıntısını daha da artırır. Bunun üzerine İsrail isyan eder ve kuzeydeki on kabilenin kralı olarak Yeroboam’ı seçer. Kendisine sadece Yahuda ve Benyamin kabileleri kalan Rehoboam isyancılarla savaşmak için bir ordu toplar, fakat Yehova’nın emri üzerine geri döner. Yeroboam Şekem’i yeniden inşa eder ve başkent yapar, yine de kendini güvende hissedemez. Halkın Yehova’ya ibadet etmek için Yeruşalim’e gitmesinden ve tekrar Rehoboam’ın yönetimi altına girmesinden korkmaktadır. Bunu engellemek için biri Dan’da, diğeri Beytel’de olmak üzere iki altın buzağı diker. Ayrıca bu tapınmaya önderlik etsinler diye halk arasından, Levi kabilesinden olmayan kâhinler seçer.d

14. (a) Tanrı Yeroboam evine hangi uyarıda bulundu? (b) Yeroboam evinde sıkıntılar nasıl başladı?

¹⁴ Yeroboam Beytel’deki sunakta kurban sunarken Yehova bir peygamberini gönderip onu uyarır. Davut’un soyundan Yoşiya adında bir kral çıkaracağını ve onun sahte tapınmaya ait bu sunağı kullanılamaz hale getireceğini bildirir. Bu sözlerin gerçekleşeceğine dair bir işaret olarak sunak o anda yarılır. Yehova bunları bildiren peygambere görevi sırasında hiçbir şey yiyip içmemesini emretmiştir. Fakat daha sonra peygamber itaatsizlik eder ve bir aslan tarafından öldürülür. Bundan sonra sıkıntılar Yeroboam’ın ev halkının peşini bırakmaz. Yeroboam’ın çocuğu Yehova’nın hükmüyle ölür. Ahiya peygamber ona, İsrail’de putlar dikerek işlediği büyük günah nedeniyle tüm evinin sökülüp atılacağını bildirir. Yeroboam 22 yıl hüküm sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Nadab kral olur.

16. İsrail’de nasıl bir kargaşa hüküm sürüyordu? Neden?

¹⁶ İsrail: Nadab, Baaşa, Elah, Zimri, Tibni, Omri ve Ahab (15:25–16:34). Bunların hepsi de çok kötü krallardır. Nadab sadece iki yıl krallık yaptıktan sonra Baaşa’nın düzenlediği suikaste kurban gider. Baaşa tüm Yeroboam evini yok edene kadar katliama devam eder. Bu arada sahte tapınmayı ve Yahuda’yla savaşmayı da sürdürür. Yehova, Yeroboam evi gibi Baaşa evinin de kökünü kazıyacağını bildirir. Baaşa 24 yıl saltanat sürdükten sonra yerine oğlu Elah geçer. Elah iki yıl sonra hizmetkârı Zimri’nin düzenlediği suikastte ölür. Zimri tahta geçer geçmez Baaşa evinden olan herkesi öldürür. Halk bunu duyunca ordu komutanı Omri’yi kral yapar ve Zimri’nin başkenti Tirtsa’ya saldırır. Zimri her şeyi kaybettiğini görünce, kendisi içerdeyken kral evini ateşe verir ve ölür. O dönemde Tibni rakip kral olarak hüküm sürmeye çalışır, fakat bir süre sonra Omri’nin tarafında olanlar Tibni’ye üstün gelir ve onu öldürürler.

17. (a) Omri’nin dönemi hangi yönlerden dikkat çeker? (b) Ahab’ın saltanatı hakiki tapınma için neden en karanlık dönemdi?

¹⁷ Omri Samiriye Dağı’nı satın alır ve orada Samiriye şehrini inşa eder. Yeroboam’ın izinden yürür ve putlara tapınarak Yehova’yı öfkelendirir. Aslında Omri kendisinden önceki herkesten daha kötüdür. 12 yıl saltanat sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Ahab kral olur. Ahab Sayda kralının kızı İzebel’le evlenir ve Samiriye’de Baal için bir sunak yapar. Yaptığı kötülüklerle kendisinden önceki tüm kralları geride bırakır. İşte o sırada Beytelli Hiel Eriha’yı yeniden inşa eder ve bunun bedelini ilk oğlunun ve en küçük oğlunun canıyla öder. Bu, hakiki tapınma açısından en karanlık dönemdir.

18. (a) İlya İsrail’de peygamberlik hizmetine hangi bildiriyle başladı? (b) İsrail’in başındaki sıkıntıların gerçek nedeni konusunda ne söyledi?

¹⁸ İsrail’de İlya’nın peygamberlik hizmeti (17:1–22:40). Derken Yehova’nın bir habercisi ansızın sahnede belirir. Bu Tişbeli İlya’dır.e İlya’nın Kral Ahab’a ilk bildirisi gerçekten çok şaşırtıcıdır: “Hizmet ettiğim İsrail’in Tanrısı Yehova’nın hakkı için, ben emretmedikçe bu yıllarda toprağa ne çiy düşecek ne de yağmur yağacak!” (17:1). İlya Yehova’nın emriyle aniden sahneden çekilip Ürdün Irmağı’nın doğusundaki bir vadiye gider. İsrail’de kıtlık vardır fakat kuzgunlar İlya’ya yiyecek getirir. Vadideki dere kuruyunca Yehova peygamberini Sayda’nın Tsarefat şehrine gönderir, orada yaşamasını ister. Şehirdeki dul bir kadın İlya’ya iyilik eder. Yehova da kadının evinde bulunan az miktardaki unun ve yağın hiç bitmemesini sağlar. Böylece o ve oğlu açlıktan ölmez. Fakat daha sonra çocuk hastalanıp ölür. İlya’nın yalvarışı üzerine Yehova çocuğu yaşama döndürür. Sonra, kıtlığın üçüncü yılında Yehova İlya’yı tekrar Ahab’a gönderir. Ahab İlya’yı İsrail’in başına lanet getirmekle suçlar. İlya ise ona cesurca şöyle der: ‘İsrail’in başına laneti ben değil, sen ve babanın evi getirdiniz. Çünkü Baallerin peşinden gittiniz’ (18:18).

19. (a) Kimin gerçek tanrı olduğu davası nasıl gündeme geldi? (b) Yehova’nın üstünlüğü nasıl kanıtlandı?

¹⁹ İlya Ahab’dan tüm Baal peygamberlerini Karmel Dağı’na toplamasını ister. Artık iki tarafa yalpalamak mümkün olmayacaktır. Yehova ile Baal arasındaki dava çözümlenmek üzeredir, taraflar karşı karşıyadır. Tüm halkın önünde 450 Baal peygamberi bir boğayı hazırlar, sunaktaki odunların üzerine koyar ve gökten ateş inip sunuyu yakıp yok etsin diye dua ederler. Sabahtan öğlene kadar Baal’e yakarırlar, ama boşunadır. Bu arada İlya onlarla alay etmektedir. Bağırırlar, kendilerini yaralarlar, fakat hiçbir cevap alamazlar. Sonra İlya tek başına Yehova’nın adına bir sunak yapar, kurban için odunları ve boğayı hazırlar. Halktan sununun ve odunların üzerine üç kez su dökmelerini ister. Ardından Yehova’ya şöyle dua eder: “Bana cevap ver ey Yehova, cevap ver; böylece bu halk bilsin ki, Sen Yehova, gerçek Tanrısın.” Bunun üzerine gökten ateş iner, sunuyu, odunları, sunağın taşlarını, toprağı ve suyu yalayıp yutar. Tüm halk bunu görür görmez yere kapanır ve “Gerçek Tanrı Yehova! Gerçek Tanrı Yehova!” derler (18:37, 39). Artık Baal peygamberleri öldürülmelidir. İlya bu işi kendi yapar, sahte peygamberlerden biri bile kaçamaz. Sonra Yehova yağmur yağdırarak İsrail’deki kıtlığı sona erdirir.

20. (a) Yehova Horeb’de İlya’ya Kendini nasıl gösterdi? (b) Hangi talimatı verdi ve onu nasıl teselli etti? (c) Ahab hangi suçları işledi?

²⁰ İzebel Baal’in nasıl aşağılandığını öğrenir öğrenmez İlya’yı öldürtmeye çalışır. İlya korkudan hizmetkârıyla birlikte çöle kaçar, Yehova ondan Horeb’e gitmesini ister. Yehova orada İlya’ya Kendini gösterir. Ancak rüzgâr, deprem ya da ateş gibi etkileyici olaylarla değil, ‘sakin, hafif bir sesle’ İlya’nın karşısına çıkar (19:11, 12). Yehova ona Hazael’i Aram kralı olarak, Yehu’yu İsrail kralı olarak, Elişa’yı da kendi yerine peygamber olarak meshetmesini söyler. İsrail’de Baal önünde diz çökmeyen 7.000 kişi olduğunu söyleyerek İlya’yı teselli eder. İlya hemen Elişa’nın yanına gider, peygamber giysisini onun üzerine atarak Elişa’yı mesheder. Daha sonra Ahab Aramiler karşısında iki zafer kazanır, fakat Aram kralını öldürmek yerine onunla antlaşma yaptığı için Yehova tarafından azarlanır. Ardından Nabot olayını okuruz. Ahab Nabot’un bağına göz diker. İzebel kocası Ahab orayı alabilsin diye yalancı tanıklar aracılığıyla Nabot’a iftira atar ve onu öldürtür. Bu gerçekten de korkunç bir suçtur!

21. (a) İlya peygamber Ahab, Ahab evi ve İzebel’in sonu hakkında ne bildirdi? (b) Ahab’ın ölümüyle peygamberlik sözü nasıl gerçekleşti?

²¹ İlya tekrar ortaya çıkar. Ahab’a, köpeklerin Nabot’un kanını yaladığı yerde onun da kanını yalayacağını, Yeroboam ve Baaşa evi gibi onun evinin de kökünün kazınacağını söyler. Ayrıca Yizreel’deki tarlada İzebel’i köpekler yiyecektir. Kayıt bu hükmün nedenini şöyle açıklar: “Yehova’nın gözünde kötü olanı yapmaya kendini adayan ve karısı İzebel tarafından kışkırtılan Ahab gibisi şimdiye dek görülmedi” (21:25). Ne var ki, Ahab İlya’nın dediklerini duyunca alçakgönüllülük gösterir. Yehova da bu felaketi onun zamanında değil, oğlunun zamanında getireceğini söyler. Daha sonra Ahab Aramilere karşı Yahuda kralı Yehoşafat ile birlik olur. Bu iki kral Yehova’nın peygamberi Mikaya’nın öğüdünü dinlemeyerek savaşa girer. Ahab savaşta aldığı yaralar yüzünden ölür. Savaş arabasını Samiriye havuzunda yıkarlarken, tam İlya’nın bildirdiği gibi köpekler onun kanını yalar. Ahab’ın yerine oğlu Ahazya İsrail kralı olur.

22. Yahuda’da Yehoşafat’ın, İsrail’de Ahazya’nın hükümdarlık dönemleri nasıldı?

²² Yahuda’da Yehoşafat dönemi (22:41-53). Ahab’la birlikte Aramilere karşı savaşa giren Yehoşafat, babası Asa gibi Yehova’ya sadıktır, fakat ülkedeki sahte tapınmaya ait yüksek yerleri tamamen ortadan kaldırmaz. 25 yıl hüküm sürdükten sonra ölür ve yerine oğlu Yehoram kral olur. Kuzeydeki İsrail krallığında ise Ahazya babasının izinden gider ve Baallere tapınarak Yehova’yı öfkelendirir.