Luka Sevilen Bir İş Arkadaşı

MİLLATTAN SONRA 65 yılıydı. O sırada Roma’da bulunan Luka, inancı nedeniyle mahkemede sorgulanan elçi Pavlus’un arkadaşı olarak tanınmanın riskli olduğunun farkındaydı. Anlaşılan Pavlus ölüm cezası alacaktı. Fakat bu kritik zamanda elçi Pavlus’un yanında sadece Luka vardı (2. Timoteos 4:6, 11).

Kaleme aldığı İncil kendi adını taşıdığından Luka ismi, Mukaddes Kitabı okuyanlara yabancı değildir. Luka, kendisinden “sevgili hekim” ve ‘iş arkadaşım’ diye bahseden Pavlus’la birlikte uzun yollar katetti (Koloseliler 4:14; Filimon 24).

Luka Pavlus’un, hizmet arkadaşlarıyla birlikte Anadolu’ya yaptığı turu anlatırken şöyle diyor: “Misya’dan geçip Troas’a geldiler.” Pavlus, “Makedonya’ya geçip bize yardım et” diye yalvaran Makedonyalı adamla ilgili görüntüyü Troas’ta görmüştü. Luka şöyle yazıyor: “Pavlus bunu gördükten sonra, . . . . hemen oraya [Makedonya’ya] gitmenin yollarını aradık” (Elçiler 16:8-10). Üçüncü çoğul şahıstan birinci çoğul şahısa geçilmesi Luka’nın Troas’ta Pavlus’a katıldığını gösterir. Luka daha sonra Filipi’deki duyuru faaliyetini birinci çoğul şahısla anlatır ve bu, onun da orada olduğunu gösterir. O şöyle yazıyor: “Sebt günü, şehrin kapısından çıkıp bir dua yeri bulma düşüncesiyle ırmak kenarına gittik. Oturup burada toplanmış kadınlarla konuşmaya başladık.” Bunun sonucunda Lidya ve tüm ev halkı iyi haberi kabul etti ve vaftiz edildi (Elçiler 16:11-15).

Pavlus’un “bir fal cini”nin etkisiyle kehanetlerde bulunan bir hizmetçi kızı iyileştirdiği Filipi’de muhalefetle karşılaşmışlardı. Kazanç kapılarının kapandığını gören kızın efendileri tarafından yakalanan Pavlus ve Silas dövülüp hapse atıldılar. Luka hizmet arkadaşlarının sıkıntısını üçüncü şahıs ağzından anlattığından, anlaşılan o tutuklanmadı. Pavlus ve Silas serbest bırakıldıklarında “kardeşleri görüp yüreklendirdikten sonra oradan ayrıldılar.” Luka, ancak Pavlus daha sonra Filipi’ye döndüğü zaman kendini tekrar kayda dahil etti (Elçiler 16:16-40; 20:5, 6). Belki de Luka oradaki hizmetin gözetimi için Filipi’de kalmıştı.

Nasıl Bilgi Topladı?

Luka, İncili ve Elçiler kitabı için gerekli bilgiyi nasıl edindi? Elçiler kitabında Luka’nın anlatıcı olarak yer aldığı kısımlar onun, Filipi’den tekrar tutuklandığı Yeruşalim’e giden Pavlus’a eşlik ettiğini gösteriyor. Yolculuk sırasında Pavlus ve yol arkadaşları Sezariye’de incil vaizi Filipus’un evinde kaldılar (Elçiler 20:6; 21:1-17). Luka Samiriye’deki ilk vaizlik faaliyetleri hakkında, bu şehirdeki duyuru faaliyetine öncülük eden Filipus’tan bilgi almış olabilir (Elçiler 8:4-25). Peki diğer bilgi kaynakları kimlerdi?

Pavlus’un Sezariye’de hapiste geçirdiği iki yıl, muhtemelen Luka’ya İncil kaydı için bilgi toplama fırsatı sağladı.

Bir Tutuklunun Arkadaşı

Luka elçi Pavlus hakkında endişeleniyordu. Pavlus Sezariye’de gözetim altındayken, Roma valisi Feliks, Pavlus’a “hizmet etmek isteyen yakınlarının engellenmemesini” emretti (Elçiler 24:23). Muhtemelen bu hizmetkârlardan biri de Luka’ydı. Pavlus’un sağlığı her zaman iyi durumda olmadığından, bu “sevgili hekim”in yaptığı iyiliklerden biri de Pavlus’a bakmak olabilir (Koloseliler 4:14; Galatyalılar 4:13).

Pavlus davasını Sezar’a arz edince Roma valisi Festus bu elçiyi Roma’ya gönderdi. Luka vefalı davranarak, Pavlus’un tutuklu olarak İtalya’ya yaptığı bu uzun yolculukta ona eşlik etti ve yaşadıkları deniz kazasını canlı şekilde kaleme aldı (Elçiler 24:27; 25:9-12; 27:1, 9-44). Pavlus Roma’da ev hapsindeyken ilhamla kaleme aldığı mektupların ikisinde Luka’dan bahsetti (Elçiler 28:30; Koloseliler 4:14; Filimon 24). Luka, Elçiler kitabını muhtemelen bu iki yıllık dönemde yazdı.

Pavlus’un Roma’da kaldığı yer ruhi faaliyetlerle dolup taşmış olmalı. Luka orada Pavlus’un diğer arkadaşlarından bazılarıyla görüşmüş olabilir. Onlardan bazıları Tihikos, Aristarhos, Markos, Yustus, Epafras ve Onisimos’tu (Koloseliler 4:7-14).

Pavlus ikinci defa hapse girdiğinde ve artık ölümünün yakın olduğunu fark ettiğinde, başkaları onu terk etmiş olsa da sadık ve cesur Luka yanındaydı. Luka onunla kalarak özgürlüğünü tehlikeye atmış olabilir. Pavlus’un şu sözlerini belki de yazıcı olarak Luka kaleme almıştı: “Sadece Luka benimle kaldı.” Geleneksel inanışa göre kısa süre sonra Pavlus başı kesilerek idam edildi (2. Timoteos 4:6-8, 11, 16).