Aşılamaz Gibi Görünen Engeller

İnsanların davranışı hastalıkların ortadan kaldırılması konusundaki ilerlemeyi yavaşlatabiliyor. Örneğin bilim adamları belirli ekosistemlere insan eliyle verilen zararın sonucunda yeni ve tehlikeli hastalıkların ortaya çıktığına inanıyor. Yabanıl Yaşamı Koruma örgütünün başkanı Mary Pearl bir gazetede kendisiyle yapılan söyleşide şunları söyledi: “1970’li yılların ortasından beri AIDS, Ebola, Lyme hastalığı ve SARS dahil 30 yeni hastalık ortaya çıktı. Bunların çoğunun yabanıl yaşamdan insan topluluklarına geçtiğine inanılıyor” (Newsweek).

Ayrıca insanlar daha az taze meyve ve sebze yiyorlar; daha fazla şeker, tuz ve doymuş yağ tüketiyorlar. Bu beslenme tarzı, fiziksel aktivitenin azlığı ve beraberinde başka sağlıksız alışkanlıklar kalp-damar hastalıklarında artışa yol açıyor. Sigara kullanımındaki artış ciddi sağlık sorunlarına ve tüm dünyada milyonlarca kişinin ölümüne yol açıyor. Otomobil kazaları yüzünden her yıl yaklaşık 20 milyon kişi ağır yaralanıyor ya da ölüyor. Savaş ve diğer şiddet türleri sayısız insanın ölümüne ve sakatlanmasına neden oluyor. Alkol ve uyuşturucu kullanımı yüzünden milyonlarca kişinin sağlığı bozuluyor.

Gerçek şu ki, sebep ne olursa olsun, tıptaki tüm gelişmelere rağmen bazı hastalıklar büyük acılar vermeye devam ediyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre ‘150 milyondan fazla kişi yaşamının bir döneminde depresyon geçiriyor, ayrıca yaklaşık 25 milyon kişi şizofreni ve 38 milyon kişi sara hastasıdır.’ HIV/AIDS, ishalle seyreden hastalıklar, sıtma, kızamık, zatürree ve verem milyonlarca kişiye bulaşıyor; sayısız çocuğu ve genç erişkini öldürüyor.

Hastalıkların yok edilme uğraşının önünde aşılamaz gibi görünen başka engeller de var. Yoksulluk ve kötü yönetimler iki büyük engeldir. WHO geçenlerde yayımladığı bir raporda, başarısız yönetimler ve parasızlık olmasa bulaşıcı hastalıklardan ölen milyonlarca kişinin kurtarılabileceğini belirtti.

[Sayfa 8, 9’daki çerçeve]

Henüz Yenilemeyen Altı Düşman

Tıbbi bilgi ve onunla bağlantılı teknolojiler daha önce görülmemiş oranda gelişmeye devam ediyor. Buna rağmen, enfeksiyon hastalıklarının meydana getirdiği salgınlar dünyayı hâlâ kasıp kavuruyor. Aşağıda sıralanan öldürücü hastalıklar henüz yenilgiye uğratılamadı.

HIV/AIDS

Yaklaşık 60 milyon kişi HIV virüsü taşıyor ve neredeyse 20 milyon insan AIDS’ten öldü. 2005 yılında HIV virüsü taşıyan beş milyon yeni vaka ile AIDS’le bağlantılı üç milyonu aşkın ölüm bildirildi. Kurbanların 500.000’den fazlasını çocuklar oluşturuyordu. HIV kurbanlarının çok büyük bir kısmı yeterli tedaviden mahrumdur.

İshal

Her yıl yaklaşık dört milyar kişinin yakalandığı ishal, yoksul kişilerin başlıca ölüm sebeplerinden biri olarak tanımlanır. Kirli sular veya gıdalarla yayılabilen çeşitli enfeksiyon hastalıklarının yanı sıra, kişisel hijyene dikkat edilmemesi de ishale neden oluyor. Bu enfeksiyonlar yılda iki milyondan fazla insanın ölümüyle sonuçlanıyor.

Sıtma

Yılda yaklaşık 300 milyon kişi sıtmaya yakalanıyor. Her yıl yaklaşık bir milyon kurban hayatını kaybediyor ve bunların birçoğunu çocuklar oluşturuyor. Afrika’da hemen her 30 saniyede bir çocuk sıtmadan ölüyor. Dünya Sağlık Örgütü’ne (WHO) göre, “bilimin elinde sıtma için hâlâ sihirli bir formül yok ve birçokları belirli bir çözümün olup olamayacağından kuşkulu.”

Kızamık

Kızamık 2003 yılında 500.000’den fazla kişinin ölümüne yol açtı. Çocuklar arasında başta gelen ölüm sebeplerinden biri olan kızamık çok bulaşıcı bir hastalıktır. Her yıl yaklaşık 30 milyon kişi kızamığa yakalanıyor. İşin ilginç tarafı, kızamığa karşı etkili ve ucuz bir aşı son 40 yıldır mevcuttur.

Zatürree

WHO, başka bir enfeksiyon hastalığına oranla zatürreeden daha fazla çocuğun öldüğünü iddia ediyor. Her yıl beş yaşın altındaki yaklaşık iki milyon çocuk zatürreeden hayatını kaybediyor. Bu ölümlerin çoğu Afrika ve Güneydoğu Asya’da meydana geliyor. Dünyanın birçok yerinde sağlık kurumlarından yararlanma olanaklarının kısıtlı olması kurbanların hayat kurtarıcı tıbbi tedavi görmesini engelliyor.

Verem

Verem 2003 yılında 1.700.000’den fazla kişinin ölümüne neden oldu. İlaca dirençli veremin ortaya çıkması sağlık görevlilerini çok kaygılandırıyor. Bazı bakteri türleri başlıca verem ilaçlarının tümüne direnç geliştirdi. İlaca dirençli verem türleri doktor gözetiminden yoksun olan veya eksik tıbbi tedavi uygulanan hastalarda ortaya çıkıyor.