DANİEL KİTABININ İÇERİĞİ

7. Hangi olaylar sonucunda Daniel ve arkadaşları Babil’de devlet hizmetine alındılar?

⁷ Devlet hizmetine hazırlık (1:1-21). MÖ 617’de Daniel diğer tutsak Yahudilerle birlikte Babil’e gelir. Babil kralı Yeruşalim’deki mabetten kutsal takımlar da getirir ve onları tanrısının hazine dairesine koyar. Kralın sarayında üç yıllık bir eğitim görmek üzere seçilen, kral soyundan Yahudalı gençler arasında Daniel ve üç İbrani arkadaşı da vardır. Putperest kralın yiyecekleriyle ve şarabıyla kendini kirletmemeye kararlı olan Daniel, sadece sebzeyle beslenecekleri on günlük bir deneme yapılmasını önerir. Deneme Daniel ile arkadaşlarının lehine sonuçlanır; Tanrı onlara bilgi ve hikmet bağışlar. Nabukadnezar dördünü de hizmetine alıp danışmanları yapar. 1. bölümün belki de bu kısım yazıldıktan uzun zaman sonra eklenen son ayeti, Daniel’in, sürgün edilişinden yaklaşık 80 yıl sonra, yani aşağı yukarı MÖ 538’de hâlâ kraliyet hizmetinde olduğunu gösterir.

8. (a) Tanrı Daniel’e hangi rüyayı ve yorumunu açıkladı? (b) Nabukadnezar takdirini nasıl gösterdi?

⁸ Dev heykel rüyası (2:1-49). Nabukadnezar krallığının (muhtemelen MÖ 607’de Yeruşalim’in yıkılmasından sonraki) ikinci yılında kendisini çok rahatsız eden bir rüya görür. Kralın büyücü rahipleri rüyayı da yorumunu da bildiremez. Kral onlara hediyeler vaat eder, fakat adamlar krala istediği bilgiyi tanrılardan başka kimsenin veremeyeceğini söylerler. Kral bunu duyunca çok öfkelenir ve tüm bilge adamların öldürülmesini emreder. Bu buyruk dört İbraniyi de kapsadığından Daniel rüyayı açıklamak için zaman ister. Daniel ile arkadaşları dua edip Yehova’dan kendilerine yol göstermesini dilerler. Yehova da rüyayı ve anlamını Daniel’e açıklar. Bunun üzerine Daniel kralın huzuruna çıkıp ona şunları der: “Göklerde sırları açıklayan bir Tanrı vardır ve son günlerde ne olacağını Kral Nabukadnezar’a O bildirmiştir” (2:28). Daniel önce rüyayı anlatır: Nabukadnezar dev bir heykel görmüştür. Heykelin başı altın, göğsü ve kolları gümüş, karnı ve kalçası bakır, bacakları demir, ayakları ise kısmen demir kısmen kildir. Sonra bir taş, heykele çarpıp onu parçalar ve bütün dünyayı dolduran büyük bir dağ olur. Acaba bunların anlamı nedir? Daniel altın başın Babil kralı olduğunu söyler. Babil’in ardından ikinci, üçüncü ve dördüncü krallıklar gelecektir. Sonunda da şöyle der: “Göklerin Tanrısı asla yıkılmayacak bir krallık kuracak. . . . . Bütün bu krallıkları ezip sona erdirecek ve kendisi sonsuza dek duracak” (2:44). Kral Nabukadnezar büyük bir minnettarlık ve takdirle Daniel’in Tanrısını “tanrıların Tanrısı” olarak yüceltir, Daniel’i ‘Babil vilayet yöneticisi yapar ve Babil’in tüm bilge adamlarının başına getirir’ (2:47, 48). Daniel’in üç arkadaşını da krallıkta yüksek görevlere atar.

9. Üç İbraninin tapınma konusundaki tavrının sonucu ne oldu?

⁹ Üç İbrani alev alev yanan fırında hayatta kalıyor (3:1-30). Nabukadnezar 60 arşın (yaklaşık 27 m) yüksekliğinde görkemli bir altın heykel diktirir ve imparatorluktaki yöneticilerin heykelin açılışına gelmesini emreder. Özel bir müziğin çalındığını duyunca hepsi yere kapanıp heykele tapınmalıdır. Kim bunu yapmazsa alev alev yanan fırına atılacaktır. Daniel’in üç arkadaşı Şadrak, Meşak ve Abednego’nun emre uymadığı krala bildirilir. Üç İbrani, öfkeden deliye dönmüş kralın huzuruna getirilir ve ona cesurca “Kulluk ettiğimiz Tanrımız bizi kurtarabilir . . . . diktiğin altın heykele tapınmayız” derler (3:17, 18). Öfkesi daha da kabaran kral, fırının normalden yedi kat fazla kızdırılmasını, üç İbraninin de bağlanıp fırına atılmasını emreder. Emri yerine getiren adamlar bile ateşin alevleriyle kavrulup ölürler. Sonra Nabukadnezar fırında gördükleri nedeniyle dehşet içinde kalır. Ateşin içinde hiçbir zarar görmeden dolaşan dört adam vardır ve ‘dördüncüsünün görünüşü tanrı oğullarından birini andırmaktadır’ (3:25). Kral üç İbraniye seslenip ateşin içinden çıkmalarını söyler. Onlar da çıkar; ateşten hiç etkilenmemişlerdir, üzerlerine is kokusu dahi sinmemiştir. Üç İbraninin hakiki tapınmadan yana aldığı cesur tavır sayesinde, Nabukadnezar imparatorluk topraklarındaki tüm Yahudilere ibadet özgürlüğü tanır.

10. (a) Nabukadnezar ‘yedi vakitle’ ilgili hangi rüyayı gördü? (b) Rüya onun yaşamında nasıl gerçekleşti?

¹⁰ “Yedi vakit” rüyası (4:1-37). Daniel bu rüyayla ilgili kaydı Babil devletine ait resmi bir belgeden almıştır. Nabukadnezar bu belgeyi alçakgönüllü olmayı öğrendikten sonra yazdırmıştır. O, Yüceler Yücesi Tanrı’nın gücünü ve krallığını kabul ederek söze başlar. Sonra kendisini korku içinde bırakan bir rüyayı ve bunun kendi yaşamında nasıl gerçekleştiğini anlatır. Rüyasında boyu göklere eren, tüm canlılara barınak ve yiyecek sağlayan bir ağaç görmüştür. Sonra gökten inen bir gözcü bağırarak şunları der: ‘Ağacı kesip devirin. Kütüğünü demir ve bakırla çemberleyin. Üzerinden yedi vakit geçsin. Böylece bilinsin ki, insanların krallıkları üzerinde Yüceler Yücesi saltanat sürer ve en aşağı görülen insanı onun başına koyar’ (4:14-17). Daniel rüyanın yorumunu yapar ve ağacın Nabukadnezar’ı temsil ettiğini söyler. Bu rüyada bildirilenler çok geçmeden gerçekleşir. Kral, gururla övündüğü bir sırada aklını kaçırıp yedi yıl boyunca yaban hayvanlarıyla birlikte kırda yaşar. Bu sürenin sonunda aklı başına gelir ve Yehova’nın üstünlüğünü kabul eder.

11. (a) Belşazar duvardaki el yazısını nasıl bir gecede gördü? (b) Daniel yazıyı yorumlarken neler dedi ve bu nasıl gerçekleşti?

¹¹ Belşazar’ın şöleni; duvardaki elyazısı (5:1-31). MÖ 539’un 5 Ekim gecesi Babil için kara bir gecedir. Nabonidus’un oğlu, Babil naibi Belşazar soylu adamlarından bin kişiye büyük bir şölen vermektedir. Kral şarabın da etkisiyle Yehova’nın mabedinden alınan altın ve gümüş kutsal kapların getirilmesini emreder. Sefahat âlemine dalmış olan Belşazar ve misafirleri, o kaplarla içki içip tanrılarını yüceltirler. Tam o anda bir el belirir ve duvara şifreli bir mesaj yazar. Kral dehşet içinde kalır. Kralın bilge adamları yazının anlamını söyleyemez. Sonunda Daniel getirilir. Kral Daniel’e eğer yazıyı okuyup yorumunu bildirebilirse onu krallıktaki üçüncü adam yapacağını söyler. Fakat peygamber kralın armağanlarını reddeder. Sonra yazıyı okuyup anlamını açıklar: “MENE, MENE, TEKEL ve PARSİN. . . . . Tanrı krallığının günlerini saydı ve onu sona erdirdi. . . . . Terazide tartıldın ve eksik bulundun. . . . . Krallığın bölündü, Medlere ve Perslere verildi” (5:25-28). O gece Belşazar öldürülür, Med Darius krallığın başına geçer.

12. (a) Daniel’in düşmanlarının çabası nasıl boşa çıktı? (b) Bu olay üzerine Darius hangi buyruğu çıkardı?

¹² Daniel aslanlar çukurunda (6:1-28). Yüksek düzeydeki devlet görevlileri Darius’un bir kanun çıkarmasını sağlayarak Daniel’e tuzak kurarlar. Bu kanun 30 gün boyunca kraldan başka bir insandan veya tanrıdan dilekte bulunmayı yasaklar. Yasağa uymayan herkes aslanlara atılacaktır. Daniel tapınmasını etkileyen bu kanuna uymayı reddeder ve Yehova’ya dua eder. Bunun üzerine aslanlar çukuruna atılır. Fakat Yehova bir mucize yaparak meleğiyle aslanların ağzını kapatır. Ertesi sabah Kral Darius peygamberin kılına bile zarar gelmediğini öğrenince çok mutlu olur. Bu sefer Daniel’in düşmanları aslanlara atılır ve kral bir buyruk çıkarıp Daniel’in Tanrısının “yaşayan Tanrı” olduğunu kabul ederek herkesin O’ndan korkmasını emreder (6:26). Daniel, Koreş’in saltanatı sırasında da devlet hizmetini başarıyla sürdürür.

13. Daniel dört canavar ve tüm dünyayı yönetecek Krallık hakkında neler gördü?

¹³ Canavarlarla ilgili görüntüler (7:1–8:27). Kayıt, MÖ yaklaşık 553’te saltanat sürmeye başlayan ‘Belşazar’ın birinci yılına’ geri döner. Daniel bir rüya görür ve gördüklerini Aramca kaydeder.g Dört büyük ve korkunç canavarın sırayla ortaya çıkışını görür. Dördüncü canavar olağanüstü kuvvetlidir, boynuzlarının arasından “büyük sözler söyleyen” küçük bir boynuz çıkar (7:8). Sonra Devirlerin Efendisi belirir ve tahtına oturur. “Binlerce binler” O’nun hizmetindedir (7:10). “İnsanoğluna benzer biri” önüne gelir, ‘bütün halklar, milletler ve diller kendisine hizmet etsinler diye ona saltanat, itibar ve krallık verilir’ (7:13, 14). Daha sonra Daniel’e dört canavarla ilgili görüntünün anlamı açıklanır. Bunlar dört kralı ya da krallığı temsil eder. Dördüncü canavarın on boynuzu arasından çıkan küçük boynuz güçlenir ve kutsal kişilerle savaşır. Fakat gökteki mahkeme duruma müdahale ederek ‘krallığı, saltanatı ve bütün gökler altındaki krallıkların ihtişamını Yüceler Yücesinin kutsal halkına verir’ (7:27).

14. (a) Daniel teke ve iki boynuzlu koçla ilgili neler gördü? (b) Cebrail görüntüyü nasıl açıkladı?

¹⁴ Aradan iki yıl geçer; henüz Babil’in düşmesine çok vardır. Daniel başka bir görüntü daha görür ve bu sefer gördüklerini İbranice kaydeder. Peygamber bir teke görür. Tekenin gözleri arasında dikkat çeken bir boynuz vardır. Teke, iki boynuzu olan kibirli bir koçla mücadeleye girişir ve onu yener. Sonra tekenin büyük boynuzu kırılır ve yerine daha küçük dört boynuz çıkar. Bu boynuzlardan birinden küçük bir boynuz çıkar ve öyle büyür ki göklerin ordusuna meydan okur. Onun ‘altüst ettiği’ kutsal yerin, “olması gereken duruma” ancak 2.300 gün sonra getirileceği bildirilir (8:11, 14). Cebrail bu görüntüyü Daniel’e açıklamaya başlar. Koç, Med ve Pers krallarını temsil etmektedir. Teke ise Yunan kralıdır, onun krallığı dörde bölünecektir. Daha sonra sert yüzlü bir kral ‘Hükümdarlar Hükümdarının karşısına çıkacaktır.’ Ancak bu görüntü ‘çok ilerideki günlere işaret ettiğinden’ Daniel şimdilik bunu gizli tutmalıdır (8:25, 26).

15. (a) Daniel Yehova’ya neden dua etti? (b) Cebrail “yetmiş hafta” hakkında ne açıkladı?

¹⁵ Geleceği bildirilen Önder Mesih (9:1-27). ‘Med soyundan Darius’un birinci yılında’ Daniel Yeremya’nın peygamberlik sözlerini inceler. Yeruşalim’in ıssız kalacağı bildirilen 70 yıllık dönemin sonunun yaklaştığını fark eden Daniel, Yehova’ya dua edip hem kendisinin hem de İsrailoğullarının günahlarını itiraf eder (Yer. 29:10; Dan. 9:1-4). Bunun üzerine Cebrail ona görünüp ‘kanunun çiğnenmesine son vermek, günahı sona erdirmek, suç için kefaret etmek üzere yetmiş hafta tanındığını’ bildirir. 69 haftanın sonunda Önder Mesih gelecek sonra da öldürülecektir. Birçokları için yapılmış ahit 70. haftanın sonuna dek yürürlükte kalacaktır. Sonunda ülke yıkıma uğrayacak ve tümüyle yok edilecektir (9:24-27).

16. Daniel’e nasıl yeniden bir melek göründü?

¹⁶ Kuzey kralıyla güney kralının mücadelesi; Mikael harekete geçiyor (10:1–12:13). “Koreş’in üçüncü yılı”, yani MÖ 536’dır; Yahudilerin Yeruşalim’e dönmesinin üzerinden çok geçmemiştir (10:1). Daniel üç hafta oruç tutmuştur ve Dicle Irmağı’nın kıyısındadır (Başl. 2:14; Dan. 10:4). Peygambere bir melek görünür ve oraya gelmesine ‘Pers ülkesinin hükümdarının’ engel olduğunu, fakat ‘büyük hükümdarlardan Mikael’in’ kendisine yardım ettiğini söyler. Sonra da “son günlerde” olacakları gösteren bir görüntü aktarır (10:13, 14).

17. Daniel kuzey kralı ile güney kralının tarihi hakkında neler bildirdi?

¹⁷ Bu büyüleyici görüntünün başında melek Pers hanedanından söz eder, sonra Pers ve Yunan krallıkları arasında bir mücadele olacağını söyler. Güçlü bir kral geniş topraklar üzerinde hâkimiyet kuracak, fakat krallığı dörde bölünecektir. Sonunda kuzey ve güney kralları olarak adlandırılan, birbirine rakip iki kral silsilesi kalacaktır. Bu güç mücadelesi her iki tarafın da zaman zaman üstünlük kazanması ve yenilmesiyle sürüp gidecektir. Bu yola gelmez krallar bir masada hiç durmadan yalanlar söyleyecek. “Belirlenmiş dönemde” tekrar savaş patlak verecek, Tanrı’nın kutsal mekânının kutsallığı bozulacak ve oraya “yıkıcı iğrenç şey” konacak (11:29-31). Kuzey kralı tanrılar Tanrısına karşı hayret uyandıran sözler söyleyecek ve hisarlar tanrısını yüceltecek. “Son vakitte” güney kralı kuzey kralıyla çekişme içine girecek, kuzey kralı pek çok ülkeyi sel gibi basacak, “Diyarın Tacına” da girecek (11:40, 41). Doğudan ve kuzeyden gelen haberler kuzey kralını rahatsız edecek. Kral öfkeyle yola çıkıp “Büyük denizle Diyarın Tacının kutsal dağı arasına görkemli çadırlarını kuracak.” Böylece “yolun sonuna varacak, ona yardım eden olmayacak” (11:45).

18. Mikael ‘Tanrı’nın halkının oğulları için’ durduğu sırada neler olacaktı?

¹⁸ Görkemli görüntü devam eder: Mikael ‘Tanrı’nın halkının oğulları için’ durmaktadır. Tarihte daha önce hiç görülmemiş “bir sıkıntı dönemi” yaşanacak, fakat kitapta adları yazılı olanlar kurtulacaktır (12:1). Yerin toprağında uyuyanların birçoğu sonsuz yaşama uyanacak ve “sağgörülü olanlar gök kubbenin parıltısı gibi . . . . parlayacak.” Birçoklarını doğruluğa döndürecekler. Daniel “son vakte kadar” kitabı mühürlemelidir (12:3, 4). Peygamber “Bu şaşırtıcı olayların son bulmasına ne kadar zaman var?” diye sorar (12:6). Melek üç buçuk vakitten, 1.290 günden ve 1.335 günden söz ederek bunları yalnızca ‘sağgörülü olanların anlayacağını’ söyler (12:10). Ne mutlu o kişilere! Son olarak melek Daniel’e rahata ereceğini ve “günlerin sonunda” kendi payını almak için kalkacağını vaat eder (12:13).

Daniel ismi “Tanrı Hâkimim” anlamına gelir. Aynı dönemde yaşayan Hezekiel, Daniel’den Nuh ve Eyüp’le birlikte söz ederek onun gerçek biri olduğunu doğrular (Hez. 14:14, 20; 28:3). Daniel yazmaya başladığı tarihi, kitabın girişindeki “Yahuda kralı Yehoyakim’in krallığının üçüncü yılında” sözleriyle belirtir (Dan. 1:1). Bu, Yehoyakim’in Nabukadnezar’a haraç ödemeye başlamasının üçüncü yılı olan MÖ 618’dir.a Daniel Koreş’in üçüncü yılına, yani MÖ yaklaşık 536’ya dek, geleceği bildiren görüntüler almaya devam eder (2:1; 10:1, 4). Peygamber gerçekten de olaylarla dolu bir dönemde yaşadı. Çocukluğu, Tanrı’nın Krallığını temsil eden Yahuda krallığında geçti. Ergenlik çağında bir gençken, diğer Yahuda soylularıyla birlikte Babil’e götürüldü ve Kutsal Kitap tarihindeki bu üçüncü dünya gücünün hem yükselişine hem de çöküşüne bizzat tanık oldu. Daniel bundan sonra dördüncü dünya gücü olan Med-Pers İmparatorluğu’nda da devlet görevlisi olarak hizmet etti. Peygamber yüz yaşına kadar yaşamış olmalı.