Bazı konuşmacıları notlara bağlı olmadan konuşmaktan alıkoyan ise kullanacakları sözcüklerle ilgili duydukları aşırı kaygıdır. Gerçekten de bu tür bir konuşma sözcük seçimi ve dilbilgisine uygunluk açısından metne dayalı konuşmanın sahip olduğu avantajdan yoksun olabilir, fakat sohbet niteliğindeki çekici konuşma tarzı bu eksikliği fazlasıyla telafi eder. İnsanların anlaşılır sözcüklerle ve karmaşık olmayan cümlelerle sunulan düşüncelere olumlu karşılık vermesi daha kolaydır. İyi hazırlanırsanız, uygun ifadeler aklınıza kolayca gelir; bu onları ezberlemekten değil, düşünceleri yeterince tekrarlamış olmaktan kaynaklanır. Eğer günlük sohbetlerinizde dilbilgisi kurallarına uygun konuşursanız, kürsüdeyken de bunu doğal olarak yapacaksınız.

KONUŞMANIZ üzerinde çok çalışmış olabilirsiniz. Elinizdeki malzeme bilgilendirici olabilir. Sağlam bir mantığı olabilir. Onu akıcı şekilde sunabilirsiniz. Fakat dinleyicilerinizin dikkati dağılmışsa –zihinleri sık sık başka şeylere takıldığından söylediklerinizi bölük pörçük dinliyorlarsa– sunuşunuz ne kadar etkili olabilir? Eğer zihinlerini konuşmaya vermekte zorlanıyorlarsa yüreklerine erişmeniz mümkün olur mu?

Böyle bir sorunun kökeninde ne olabilir? Çeşitli etkenler. Sık görülen bir etken, notlara bağlı olmadan konuşamamaktır. Başka sözlerle konuşmacı ya notlarına çok fazla bakıyordur ya da sunuş tarzı fazla resmidir. Bu sorunlar konuşmanın hazırlanış yöntemiyle doğrudan bağlantılıdır.

Konuşmanızı önce cümle cümle kaleme alır, sonra bir plana dönüştürmeye çalışırsanız, büyük olasılıkla, notlara bağlı olmadan konuşmayı zor bulacaksınız. Neden böyle? Çünkü kullanmayı planladığınız kesin sözcükleri önceden seçtiniz. Konuşmayı sunarken planı kullansanız bile, ister istemez ilk hazırladığınız metindeki sözcükleri hatırlamaya çalışacaksınız. Oysa yazılı bir metinde dil daha resmidir ve cümle yapısı günlük konuşmada olduğundan daha karmaşıktır. Bu, sunuşunuza yansır.

Konuşmayı ayrıntılı olarak kaleme almaktansa şunları deneyin: (1) Bir tema seçin ve bu temayı geliştirirken konuyu hangi ana yönleriyle ele alacağınızı saptayın. Kısa bir konuşmada iki ana nokta yeterli olabilir. Nispeten uzun bir konuşmada dört ya da beş ana nokta olabilir. (2) Her ana noktanın altına, onu geliştirirken kullanmayı planladığınız başlıca ayetleri not edin; ayrıca örneklemelerinizi ve önemli kanıtlamalarınızı da not edin. (3) Konuşmanıza nasıl giriş yapacağınızı düşünün. Belki bir ya da iki cümleyi kaleme alabilirsiniz. Kapanışınızı da planlayın.

Sunuş için hazırlık yapmak çok önemlidir. Fakat konuşmanızı ezberlemek amacıyla sözcük sözcük tekrarlamayın. Notlara bağlı olmadan konuşmada, sunuş hazırlanırken sözcüklere değil, dile getirilecek düşüncelere ağırlık verilmelidir. Düşünceleri zihninizde birbirini kolayca takip edecek duruma gelene kadar tekrarlamalısınız. Konuşmanızın yapısını mantıklı şekilde geliştirmiş ve iyi planlamışsanız bu zor olmamalı ve sunuşunuz sırasında düşünceler doğal olarak, kolayca aklınıza gelmeli.

Yararları Düşünün. Notlara bağlı kalmadan yapılan sunuşun önemli bir üstünlüğü yalın bir tarzda konuşmanızı sağlamasıdır; böylece insanlar olumlu karşılık vermeye daha istekli olurlar. Sunuşunuz daha canlı olacağından dinleyicilerinize daha ilginç gelir.

Bu konuşma yöntemi size dinleyicilerinizle mümkün olduğunca görsel temas kurma fırsatı sağlayarak onlarla iletişiminizi geliştirir. Her bir cümlenin sözcükleri için notlara bağlı kalmadığınızdan dinleyicileriniz konuyu iyi bildiğinizi ve söylediklerinize içtenlikle inandığınızı düşünme eğiliminde olur. Böylece, bu sunuş türü sıcak, sohbet niteliğinde, yürekten yüreğe bir konuşma için elverişlidir.