John Foxe ve Yaşadığı Çalkantılı Dönem

İNSANOĞLU tarihten ders alır mı, yoksa geçmişte yapılan hataları sürekli tekrarlar mı? Bu sorunun cevabını merak ediyorsanız John Foxe’un yaşadıkları ilginizi çekebilir. Çünkü o, kendi zamanındaki tarif edilemeyen vahşeti kaleme alarak bu korkunç olayların tekrarlanmasına engel olmayı umuyordu.

John Foxe’un Reform döneminde derlediği kayıtlar gerçekten de yüzyıllar boyunca İngiliz halkı üzerinde büyük bir etki bıraktı. Onun Acts and Monuments of the Church (Kilisenin Eylemleri ve Anıtları) adlı eserini hazırlaması 25 yıldan uzun sürdü. Bazı otoritelere göre bu eser, İngilizceye tercüme edilen Kutsal Kitaptan sonra, İngiliz dilini ve kültürünü şekillendiren en önemli kitap olmuştur.

Foxe aynı zamanda İngiltere’deki Lollardların tarihini araştırarak kaleme almaya başladı ve bu çalışmasını 1554’te tamamladı. Bugün Fransa’da bulunan Strasbourg şehrinde küçük boy 212 yapraklı Latince bir kitap olarak basılan bu eser, aslında Acts and Monuments of the Church kitabının ilk hali sayılabilir. Foxe, eserini genişleterek beş yıl içinde büyük boy 750 küsur sayfalık bir kitap haline getirdi.

Foxe Kitabını Tamamlıyor

İngiltere’ye dönmesinin ardından Foxe, eserinin genişletilmiş bir baskısını hazırlamaya koyuldu. Bazı okurlar büyük olasılıkla anlatılan olaylardan çoğuna bizzat şahit olmuştu. Bu kitabın ilk İngilizce baskısı, 1563’te basıldığı andan itibaren büyük rağbet gördü. Yaklaşık 1.800 sayfaydı ve çok sayıda ağaçbaskı resim içeriyordu.

Yedi yıl sonra kitabın ikinci baskısı çıktı. Bu 2 ciltlik baskı 2.300’ü aşkın sayfadan oluşuyor ve 153 resim içeriyordu. Sonraki yıl İngiltere Kilisesi, Foxe’un kitabının tüm katedrallerde Kutsal Kitabın yanında yer almasını emretti. Tüm üst düzey kilise yetkilileri de hizmetçilerinin ve misafirlerinin yararlanması için evinde bu kitaptan bulundurmalıydı. Çok geçmeden yerel kiliseler de aynısını yapmaya başladı. Resimler sayesinde okuma yazma bilmeyenler bile bu kitaptan yararlanabildi ve bu resimler insanlar üzerinde derin ve kalıcı bir etki bıraktı.

[Sayfa 28’deki çerçeve/resim]

FOXE’UN ŞEHİTLER KİTABI

Katolik Kilisesi Reform hareketine karşı mücadelesini sürdürürken, Avrupa’nın birçok yerinde Jean Crespin gibi bazı insanlar kendi ülkelerinde yapılan zulüm ve şehit edilen kişilerle ilgili kayıtlar hazırladı.c Bu nedenle Foxe’un Acts and Monuments of the Church (Kilisenin Eylemleri ve Anıtları) adlı eseri “Foxe’un Şehitler Kitabı” olarak bilinmeye başlandı. İlerleyen yıllarda gözden geçirilmiş ve kısaltılmış baskılar hazırlandıkça, bu başlık kitabın resmi adının yerini aldı.

[Dipnot]

[Tanıtım notu]

© Classic Vision/​age fotostock

[Sayfa 26’daki resim tanıtım notu]

Foxe’un Book of Martyrs adlı eserinden