Sahte Bir Dost

Gençliğinizde tanıştığınız bir dostunuz (!) var. O kendinizi daha olgun hissetmenize ve belki yaşıtlarınıza uyum sağlamanıza yardım etti. Sıkıntılı zamanlarınızda bu dost sizi hep rahatlattı (!). Birçok durumda ona sığındınız.

Fakat zamanla onun karanlık yüzünü fark ettiniz. Bazen onun yüzünden istenmeyen kişi olsanız da o her zaman sizinle birlikte olmak istiyor. Kendinizi daha olgun hissetmenize yardım etti, fakat bunun bedeli sağlığınız oldu. Üstelik, maaşınızın bir kısmına da el koydu.

Son zamanlarda onunla ilişkinizi bitirmeye çalıştınız, fakat o yakanızı bırakmadı. Deyim yerindeyse, sizin efendiniz oldu. Onunla tanıştığınıza pişmansınız.

BİRÇOK insanın sigarayla böyle bir ilişkisi var. Earline isimli bir kadın, 50 yıl sigara içtikten sonra şöyle dedi: “Sigara bana başka birinin yardım edebileceğinden çok daha fazla yardım etti. O sadece eski bir dost değil, aslında bazen benim tek dostum.” Fakat Earline’in daha sonra fark ettiği gibi, sigara hem kötü, hem de sahte bir dosttur. Başlangıçtaki sözler Earline’i anlatıyor olabilirdi. Bir farkla: Tanrı’nın bize verdiği bedeni kirlettiği için sigaranın O’nun gözünde kötü olduğunu fark edince, Earline sigarayı bıraktı (2. Korintoslular 7:1).

Frank isimli bir adam da Tanrı’yı memnun etmek için sigarayı bırakmaya karar verdi. Fakat son sigarasını içtikten bir iki gün sonra, kendini sigara izmariti ararken buldu; evinin alt kısmında emekleyerek zemindeki tahtaların arasından yere düşmüş olabilecek sigara izmaritlerini arıyordu. Frank şöyle dedi: “O an kesin kararımı verdim. Yerde sürünerek çöpleri karıştırıp sigara izmariti aradığım için kendimden tiksindim. Bir daha asla sigara içmedim.”

Tütün neden insanların yakasını bırakmıyor? Araştırmacılar bunun birçok sebebi olduğunu söylüyor: (1) Tütün ürünleri uyuşturucular kadar bağımlılık yaratabiliyor. (2) Teneffüs edilen nikotin sadece yedi saniyede beyne ulaşabiliyor. (3) Sigara içmek genelde yemek, içmek, sohbet etmek ve rahatlamak gibi şeylerle bağdaştırıldığı için hayatın vazgeçilmez bir kısmı oluyor.

Yine de, Earline ve Frank’ın yaşadıklarının gösterdiği gibi, bu zararlı bağımlılıktan kurtulmak mümkün. Sigara içiyor fakat bu alışkanlıktan kurtulmak istiyorsanız, sonraki makaleleri okumak sizin için yepyeni bir hayatın başlangıcı olabilir.

Sigarayı Bırakma İsteğinizi Güçlendirin

“Sigarayı bırakmayı başarmış insanların en önemli ortak özelliği bu süreç sırasında gösterdikleri olağanüstü kararlılıktır” (Stop Smoking Now! [Sigarayı Hemen Bırakın!]).

KISACASI, sigarayı bırakmak istiyorsanız öncelikle bunu gerçekten istemelisiniz. Böyle bir arzuyu nasıl geliştirebilirsiniz? Yapabileceğiniz şeylerden biri sigarayı bırakmanın sağlayacağı yararları düşünmektir.

Paradan tasarruf edersiniz. Her gün bir paket sigara içmek yılda binlerce liraya mal olabilir. “Tütün almak için ne kadar çok para çarçur ettiğimi hiç fark etmemiştim” (Gyanu, Nepal).

Hayattan daha çok zevk alırsınız. “Hayat benim için sigarayı bıraktığım zaman başladı ve şimdi her gün daha da iyiye gidiyor” (Regina, Güney Afrika). Sigarayı bırakanların tat ve koku alma duyularında gözle görülür bir iyileşme oluyor. Genelde daha enerjik oluyor ve fiziksel olarak daha iyi görünüyorlar.

Sağlığınız düzelir. “Sigarayı bırakmak her yaştan erkek ve kadında sağlık açısından çok kısa sürede göze çarpar yararlarla sonuçlanıyor” (ABD Hastalık Denetim ve Önleme Merkezi). ‘Hangi yaşta ve hangi hastalığa sahip olursanız olun sigarayı bırakırsanız, sağlıklı ve kaliteli hayat süreniz artacaktır’ (T.C. Sağlık Bakanlığı).

Kendinize güveniniz artacaktır. “Sigarayı bıraktım, çünkü tütün efendim olsun istemedim. Bedenimin efendisi ben olmak istedim” (Henning, Danimarka).

Aileniz ve dostlarınız yarar görür. “Çevresel tütün dumanına maruz kalmak, sigara içmeyenlerde akciğer kanserini yüzde 30-40 arttırıyor. . . . . Pasif içicilikle, özellikle çocuklarda astım, zatürree, kulak iltihabı daha sık görülüyor” (Prof. Dr. İsmail Çelik, Hacettepe Üniversitesi). “İçtiğiniz sigara çevrenizdeki insanların sağlığına zarar verir. . . . . Araştırmalar gösteriyor ki pasif içicilik her yıl binlerce insanın akciğer kanseri ve kalp hastalıkları nedeniyle yaşamını kaybetmesine yol açıyor” (Amerikan Kanser Derneği).

Yaratıcınızı memnun edeceksiniz. ‘Sevgili kardeşler, kendimizi bedeni ve ruhu kirleten her şeyden arındıralım’ (2. Korintoslular 7:1). ‘Bedenlerinizi kutsal, Tanrı’nın kabul edeceği bir kurban olarak sunun’ (Romalılar 12:1).

“Tanrı’nın bedeni kirleten şeyleri onaylamadığını anladığımda sigarayı bırakmaya karar verdim” (Sylvia, İspanya).

Yine de, sadece güçlü bir arzu çoğu kez sigara alışkanlığını yenmeye yetmiyor. Aile fertleri ve dostların yardımına da ihtiyacınız olabilir. Acaba onlar nasıl yardım edebilir?

Yardım İsteyin

“Tek başına olan, karşısındakine yenilebilir; fakat iki kişi birlikte olursa, ona karşı koyabilirler” (Vaiz 4:12).

DÜŞMANIMIZ kim ya da ne olursa olsun, başkalarının desteğiyle onu daha kolay yenebiliriz. Bu yüzden, sigara alışkanlığını yenmek istiyorsanız, ailenizden ve dostlarınızdan veya sabırlı ve sizi desteklemeye istekli başka birinden yardım istemek akıllıca olur.

Bu alışkanlığı bırakmayı başarmış insanlardan destek isteyebilirsiniz. Onlar hem duygularınızı anlayabilir hem de size yardım edebilirler. Danimarka’da yaşayan Torben isimli bir Yehova’nın Şahidi şöyle diyor: “Çevremdeki insanlardan paha biçilmez bir destek gördüm.” Hindistan’da yaşayan Abraham şöyle yazdı: “Sigarayı bırakmama ailemin ve iman kardeşlerimin içten sevgisi yardım etti.” Fakat bazen ailenin ve dostların desteği bile yeterli olmayabilir.

Bhagwandas isimli bir adam şöyle dedi: “27 yıl boyunca sigara içtim, fakat Kutsal Kitabın insanı kirleten alışkanlıklarla ilgili söylediklerini öğrenince sigarayı bırakmaya karar verdim. Önce azaltmayı denedim. Ve eski arkadaşlarımla görüşmeyi kestim. Ayrıca bir danışmana başvurdum. Fakat bunların hiçbiri işe yaramadı. En sonunda, bir gece dua edip Yehova Tanrı’ya içimi döktüm ve bana yardım etmesi için yalvardım. İşte o zaman sigarayı bırakmayı başardım.”

Sigarayı bırakırken, bir diğer önemli adım da karşılaşabileceğiniz engellere kendinizi hazırlamaktır. Bu engeller nelerdir? Bir sonraki makale bu konuyu ele alıyor.

[Sayfa 5’teki çerçeve]

İLAÇ KULLANMALI MISINIZ?

Nikotin bandı gibi sigarayı bırakmaya yardımcı tıbbi malzemelerin üretimi ve satışı yılda milyarlarca dolarlık geliri olan bir sanayi haline gelmiştir. Bunlara başvurmadan önce, şu soruların cevaplarını göz önünde bulundurun.

Yararları nelerdir? Birçok tedavi yöntemi sigarayı bırakanların karşılaştığı yoksunluk belirtilerini azaltıyor ve bu şekilde sigarayı bırakmayı kolaylaştırıyor. Fakat bu yöntemlerin uzun vadedeki faydaları biraz tartışmalı.

Riskleri nelerdir? Bazı ilaçların mide bulantısı, depresyon ve intihar eğilimi gibi yan etkileri olabilir. Nikotin yerine koyma (nikotin replasman) tedavilerinde uyuşturucunun farklı bir türünün kullanıldığını ve aynı riskleri taşıdığını unutmayın. Bu yüzden, bunları kullanan kişi gerçekte hâlâ bağımlıdır.

Başka hangi seçenekler var? Bir araştırmaya göre, sigarayı bırakmayı başaranların yüzde 88’i bunu bir seferde ve ilaçların yardımı olmadan yaptı.

Engelleri Aşmaya Hazırlanın

“Yeni doğan bebeğimizin sağlığını düşünerek sigarayı bırakmaya karar verdim ve eve ‘Sigara İçilmez’ işareti koydum. Fakat daha bir saat bile geçmeden öyle bir nikotin arzusu bastırdı ki dayanamayıp bir sigara yaktım” (Yoşimitsu, Japonya).

SİGARAYI bırakma sürecinde, Yoşimitsu’nun tecrübesinin de gösterdiği gibi bazı engellerle karşılaşabilirsiniz. Araştırmalara göre, sigarayı bırakmaya çalışırken bir kez bile başarısızlığa uğrayanların yaklaşık yüzde doksanı tekrar sigaraya başlıyor. Bu yüzden, eğer sigarayı bırakmaya çalışıyorsanız, kendinizi karşınıza çıkabilecek engelleri aşmaya hazırlamanız başarılı olma şansınızı artırır. En çok karşılaşılan engeller nelerdir?

Nikotin arzusu: Bu arzu genelde son sigaradan sonraki üçüncü günde zirveye ulaşır ve yaklaşık iki hafta içinde geçer. Sigarayı bırakmayı başarmış biri o süreçte ‘bu arzunun dalga dalga geldiğini, sürekli olmadığını’ söylüyor. Fakat yıllar sonra bile aniden sigara içme arzusu hissedebilirsiniz. Böyle bir durum yaşarsanız, hemen sigaraya sarılmayın. Beş dakika kadar bekleyin, bu arzunun geçtiğini göreceksiniz.

Başka yoksunluk belirtileri: Başlangıçta insanlar uyanık kalmakta veya dikkatlerini toplamakta zorluk çeker ve kilo almaya daha meyilli olur. Ağrı, kaşıntı, terleme ve öksürük baş gösterebilir; ayrıca ruh hallerinde değişiklikler görülebilir, sabırsızlaşabilir, kolay öfkelenebilir, hatta depresyona girebilirler. Fakat çoğu belirti dört ila altı hafta içinde kaybolur.

Bu kritik süre boyunca size yardım edebilecek bazı önlemler alabilirsiniz. Örneğin:

● Daha fazla uyuyun.

● Bol su veya meyve suyu tüketin. Sağlıklı şeyler yiyin.

● Biraz egzersiz yapın.

● Derin derin nefes alın ve temiz havanın ciğerlerinizi nasıl doldurduğunu düşünün.

Tetikleyiciler: Sizde sigara içme isteği uyandırabilecek faaliyet veya duygulara karşı uyanık olun. Belki bir şeyler içerken sigara içme alışkanlığınız vardı. Eğer öyleyse, sigarayı bırakmaya çalışırken, içeceğinizi daha kısa sürede bitirin. Tabii bu süreç geçince yine içeceğinizi acele etmeden, keyifle içebileceksiniz.

Vücudunuz nikotinden temizlenmiş olsa da, psikolojik bağlantılar bir süre daha etkisini kaybetmeyebilir. Daha önce sözü edilen Torben sigarayı bıraktıktan 19 yıl sonra, kahve molalarında hâlâ canının sigara çektiğini itiraf ediyor. Fakat genelde, sigarayı belirli faaliyetlerle bağdaştırma eğilimi zamanla azalır ve etkisini kaybeder.

Ancak alkollü içecekler söz konusuysa, durum daha farklıdır. Sigarayı bırakmaya çalışırken alkolden ve onun içildiği yerlerden uzak kalmanız gerekebilir, çünkü sigarayı bıraktıktan sonra yeniden başlayanların büyük bir kısmı bunu alkol içerken yapıyor. Neden?

● Az miktarda alkol bile nikotinden alınan zevki artırır.

● Sosyal ortamlarda içki içilirken genelde sigara da içilir.

● Alkol yargı yetisini zayıflatır ve insanın kendini frenlemesini zorlaştırır. Kutsal Kitap yerinde olarak ‘Şarap insanın aklını başından alır’ diyor (Hoşea 4:11).

Arkadaşlar ve çevre: Seçici olun. Örneğin, sigara içen veya size sigara ikram edebilecek insanlarla gereksiz temastan kaçının. Aynı zamanda, sizinle alay ederek veya başka yollarla sigarayı bırakma çabalarınızı baltalamaya çalışan insanlardan da uzak durun.

Duygular: Bir araştırmada, sigarayı bıraktıktan sonra yeniden başlayanların yaklaşık üçte ikisinin bunu çok gergin veya kızgınken yaptığı görüldü. Herhangi bir duygu sigara içme isteğinizi tetiklerse, dikkatinizi başka bir şeye vermeye çalışın. Örneğin su içebilir, sakız çiğneyebilir veya yürüyüşe çıkabilirsiniz. Ayrıca dua ederek veya Kutsal Kitaptan birkaç sayfa okuyarak zihninizi olumlu düşüncelerle doldurmaya çalışabilirsiniz (Mezmur 19:14).

Kaçınmanız Gereken Bahaneler

● Sadece tek bir nefes çekeceğim.

Gerçek: Tek bir nefes bile beyninizdeki belirli nikotin reseptörlerinin, yani alıcılarının yüzde 50 kadarını üç saatliğine doyurabilir. Çoğu kez tek bir nefesin sonucunda kişi tekrar sigaraya başlıyor.

● Sigara içmek stresle başa çıkmama yardım ediyor.

Gerçek: Araştırmalara göre, nikotin aslında stres hormonlarının seviyesini artırıyor. Sigara içince stresin azaldığını hissediyorsanız, bu büyük ölçüde yoksunluk belirtilerinin geçici olarak kaybolmasından kaynaklanır.

● Bunca zaman sonra ben artık bırakamam.

Gerçek: Kötümserlik azmi yok eder. Kutsal Kitap şöyle diyor: “Sıkıntılı günde cesaretin mi kırıldı? O zaman gücün de olmaz” (Özdeyişler 24:10). Bu yüzden, yenilgiyi kabul etme eğiliminden kaçınmalısınız. Gerçekten sigarayı bırakmak isteyen ve bu dergide değinilen yararlı öğütleri uygulayan herkes başarılı olabilir.

● Benim yaşadığım yoksunluk belirtileri dayanılmaz oluyor.

Gerçek: Yoksunluk belirtilerinin güçlü olduğu doğrudur, fakat onlar sadece birkaç haftada yok olacak. Hedefe odaklanın! Aylar veya yıllar sonra tekrar sigara içme isteği duyarsanız, bilin ki o da geçicidir ve büyük ihtimalle sadece birkaç dakikada kaybolacaktır; tabii eğer o anda bir sigara yakmazsanız.

● Ben psikolojik tedavi görüyorum.

Gerçek: Depresyon veya şizofreni gibi bir ruhsal bozuklukla ilgili tedavi görüyorsanız, doktorunuzdan sigarayı bırakmak için yardım isteyin. O büyük ihtimalle size yardım edecektir ve sigarayı bırakma kararınızın hastalığınız veya aldığınız ilaçlar üzerindeki etkisini dikkate alarak, belki tedavinizde bazı değişiklikler yapacaktır.

● Sigaraya tekrar başlamak gibi bir yenilgiyi göze alamam.

Gerçek: Eğer siz de birçoklarının sigarayı bırakmaya çalışırken yaptığı gibi anlık bir zayıflığa yenilip sigaraya sarılırsanız, durumunuzun umutsuz olduğunu düşünmeyin. Yapmanız gereken toparlanıp yola devam etmek. Bir anlık yenilgi başarısızlık anlamına gelmez. Asıl başarısızlık vazgeçmektir. Bu yüzden denemeye devam edin. Sonunda başaracaksınız!

²⁶ yıldan sonra sigarayı bırakan Romualdo’nun tecrübesini düşünün. O sigarayı bırakalı en az 30 yıl oldu ve şöyle yazdı: “Kaç kere sigarayı bırakıp yeniden başladığımı unuttum. Her seferinde kendimi berbat hissediyordum ve ümitsiz bir vaka olduğumu düşünüyordum. Fakat Yehova Tanrı’yla iyi bir ilişki geliştirmeye kesin karar verdim ve O’ndan defalarca yardım istedim, böylece sonunda sigarayı tamamen bırakmayı başardım.”

Bu serinin son makalesinde sigarayı bırakmış mutlu biri olmanıza yardım edecek birkaç öneri daha ele alacağız.

[Sayfa 7’deki çerçeve/​resim]

HER ŞEKİLDE ÖLDÜRÜCÜ

Tütün çok farklı şekillerde kullanılıyor. Hatta bazı tütün ürünleri sağlıklı gıda ve bitkisel ilaç satan mağazalarda bile bulunuyor. Fakat Dünya Sağlık Örgütü’ne göre, “Tütünün bütün şekilleri öldürücüdür.” Kanser ve kalp-damar hastalıkları gibi tütünle bağlantılı rahatsızlıklar ölümcül olabilir. Sigara içen anneler doğmamış bebeklerine zarar verebilir. Tütün ürünleri genelde hangi şekillerde kullanılıyor?

Bidi: Elde sarılan bu küçük sigaralar Asya ülkelerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Bidiler normal sigaralara göre kat kat fazla katran, nikotin ve karbonmonoksit içeriyor.

Dumansız tütün: Bu grubun içine tütün çiğnemek, enfiye çekmek ve Güneydoğu Asya’da kullanılan aromalı gutka kullanmak da dahildir. Nikotin ağızdan alınarak kan dolaşımına girer. Dumansız tütün kullanmak diğer tütün çeşitlerini kullanmak kadar tehlikelidir.

Kretek (karanfilli sigara): Bu sigara genelde yüzde 60 tütün ve yüzde 40 karanfil içeriyor. Normal sigaralara göre daha fazla katran, nikotin ve karbonmonoksit içeriyor.

Nargile: Bu aletle, tütün dumanı teneffüs edilmeden önce sudan geçiyor. Fakat bu süreç ciğerlere giren kanserojen maddelerin ve diğer toksinlerin miktarını azaltmıyor.

Pipo: Pipo içmek sigara içmekten daha güvenli değildir, çünkü her ikisi de aynı şekilde kansere ve başka hastalıklara sebep oluyor.

Puro: Bunlar, tütün yapraklarına veya tütünden yapılmış kâğıtlara tütün sarılarak üretiliyor. Sigaraların asitli tütününe karşın, puroların tütünü hafif alkalidir ve bu özelliği, nikotinin puro yakılmadan da emilmesine olanak verir.

[Sayfa 8’deki çerçeve/​resim]

BAŞKASININ SİGARAYI BIRAKMASINA YARDIM ETMEK İÇİN . . .

● Olumlu olun. Övgü ve ödüllendirme, azarlamak ve nutuk çekmekten daha etkilidir. “Bence tekrar denersen başarırsın” demek “Yine başaramadın!” demekten daha iyidir.

● Bağışlayıcı olun. Sigarayı bırakmaya çalışan birinin size yönelttiği öfke veya düş kırıklığını görmezden gelmek için elinizden geleni yapın. “Bunun zor olduğunu biliyorum, fakat bunu yaptığın için seninle gurur duyuyorum” gibi nazik ifadeler kullanın. Ve hiçbir zaman “Sigara içerken daha iyiydin” demeyin.

● Gerçek bir dost olun. Kutsal Kitap şöyle diyor: “Gerçek dost her zaman sever; o, sıkıntılı günler için doğmuş kardeştir” (Özdeyişler 17:17). Evet, günün hangi saatinde olursa olsun veya sigarayı bırakmaya çalışan kişinin ruh hali ne olursa olsun, ona karşı “her zaman” sabırlı olun ve sevgi gösterin.

Bu Savaşı Kazanabilirsiniz!

ŞİMDİ ‘cesur olmanın ve işe başlamanın’ zamanı geldi (1. Tarihler 28:10). Başarı şansınızı artırmak için, işe başlamadan önce başka hangi adımları atabilirsiniz?

Bir tarih belirleyin. ABD Sağlık Bakanlığına göre, sigarayı bırakmaya karar verdikten sonra, en geç iki hafta içinde sigarasız hayatınızın ilk günü başlamalıdır. Bu sayede sigarayı bırakma kararlılığınız zayıflamamış olacak. Belirlediğiniz günü takvimde işaretleyin, arkadaşlarınıza kararınızı bildirin ve şartlar değişse bile bu tarihe sadık kalın.

‘Sigarayı bırakma kartı’ hazırlayın. Bu karta sigarayı bırakma isteğinizi güçlendirecek her şeyi, özellikle de şu bilgileri dahil edebilirsiniz:

● Sigarayı bırakma nedenleriniz

● Sigaraya yenilebileceğinizi hissettiğiniz zamanlarda arayabileceğiniz kişilerin telefon numaraları

● Galatyalılar 5:22, 23 gibi Kutsal Kitaptan alıntılanan sözler ve hedefinize ulaşmanıza yardım edecek başka düşünceler

‘Sigarayı bırakma kartını’ her zaman yanınızda taşıyın ve günde birkaç kez okuyun. Sigarayı bıraktıktan sonra bile, sigara içme isteği duyduğunuzda bu kartı gözden geçirmeye devam edin.

İleriyi düşünerek, sigarayla bağlarınızı zayıflatın. Sigarayı bırakma tarihinden önce, sigarayla bağlantılı bütün alışkanlıklarınızı değiştirmeye başlayın. Örneğin, sabah uyanır uyanmaz sigara içme alışkanlığınız varsa, bunu bir saat kadar ertelemeye çalışın. Yemek sırasında veya yemekten sonra sigara içmeyi âdet edindiyseniz, bu alışkanlığınızı değiştirmeye çalışın. Sigara içilen yerlerden uzak durun. Yalnızken şu sözleri yüksek sesle söyleme alıştırmaları yapın: “Hayır, teşekkür ederim. Ben sigarayı bıraktım.” Bu adımlar sizi sigarayı bırakacağınız güne hazırlayacak. Aynı zamanda, size yakında sigarayı bırakmış biri olacağınızı hatırlatacaklar.

Hazırlanın. Sigarayı bırakma gününüz yaklaştıkça, sigaranın yerini alabilecek şeyler depolayın: havuç, sakız, kuruyemiş vs. Ailenize ve dostlarınıza sigarayı bırakmak için belirlediğiniz tarihi ve onların size nasıl destek olabileceğini hatırlatın. O günden hemen önce kül tablası, çakmak gibi eşyaları ve evinizde, arabanızda, cebinizde veya işyerinizde aniden karşınıza çıkıp gafil avlanmanıza yol açabilecek sigaraları yok edin. Çünkü bir arkadaştan sigara istemek veya marketten yeni bir paket satın almak çekmeceden sigara çıkarmaktan daha zordur! Aynı zamanda, dua edip Tanrı’dan destek dilemeye devam edin. Ve son sigaranızdan sonra bunu daha büyük gayretle yapın (Luka 11:13).

Çok sayıda insan sahte ve kötü niyetli dostu olan sigarayla ilişkisini bitirmeyi başardı. Siz de başarabilirsiniz. Sizi daha sağlıklı bir hayat ve muhteşem bir özgürlük bekliyor.

[Sayfa 9’daki resim]

Sigarayı bırakma kartınızı her zaman yanınızda taşıyın ve onu gün içinde sık sık okuyun