Üçüncü yüzyıl yazarı Tertullianus, böyle gösterilerden alınan zevkin “ne gerçek dinle ne de gerçek Tanrı’ya gösterilen gerçek itaatle bağdaştığını” söyledi. O, böyle yerlere gidenleri, katillerin suç ortağı sayıyordu.

[Sayfa 28’deki çerçeve]

‘Ölüleri Yatıştırmak’ İçin Yapılan Dövüşler

Üçüncü yüzyıl yazarı Tertullianus, gladyatör dövüşlerinin kökeni hakkında şunları diyor: “Eski insanlar, bu tür gösterilerin gaddarlığını daha incelikli biçime sokarak dozunu azalttıktan sonra, bunlarla ölülere bir hizmette bulunduklarını düşünürlerdi. Eskiden, ölülerin canlarının insan kanıyla yatıştırıldığına inanıldığından, satın alınmış olan tutsak veya kölelerin işe yaramazlarını cenaze törenlerinde kurban etmek âdetti. Daha sonraları, herhalde bu âdeti bir eğlence haline getirerek kâfirliklerini örtbas etmeyi daha uygun buldular. Böylece satın aldıkları insanları, o zamanların silahlarıyla yetenekleri ölçüsünde eğittikten –öldürülmeyi öğrettikten– sonra, cenaze günü mezar başlarında öldürürlerdi. Böylece insanları öldürerek sözüm ona ölüleri yatıştırırlardı. İşte munus’un kökeni budur. Fakat zamanla kibarlıkla gaddarlık aynı düzeye geldi; çünkü vahşi hayvanlar insan bedenini parçalamadıkça tatil gününün zevkine tam olarak varılmıyordu. Ölüleri yatıştırmak için yapılanlar cenaze ayini sayılıyordu.”