Baştan Sona Usule Aykırı

Bir araştırmacı, İsrailoğullarına Musa aracılığıyla verilen Kanunu, “şimdiye dek yürürlüğe konulan en üstün ve en gelişmiş yargı sistemi” olarak adlandırdı. Bununla birlikte İsa’nın zamanına gelindiğinde, her şeyi kurala bağlamak isteyen hahamlar bu kanunun taleplerine birçok kural da eklemişti. Bunlardan birçoğu daha sonra Talmud’a kaydedildi. (20. sayfada bulunan “Birinci Yüzyıldaki Yahudi Kanunu” başlıklı çerçeveye bakın.) Kaynağı Kutsal Kitap olsun ya da olmasın, İsa’nın yargılandığı mahkemede tüm bu kurallara acaba ne kadar bağlı kalındı?

Bir tutuklamanın yasalara uygun olması için önce, iki tanık mahkeme önünde belli bir suçla ilgili birbiriyle uyumlu ifadeler vermeliydi. Acaba İsa’nın durumunda bu kurallara uyuldu mu? Yahudiye’de o dönemde, suç işlendiğini düşünen bir Yahudi, iş saatinde mahkemenin huzuruna gelip ihbarda bulunmalıydı. Mahkemeler yalnızca tanıkların ifadesi üzerine bir kişi hakkında soruşturma başlatabilirdi, aksi takdirde herhangi bir suçlamada bulunamazdı. Savcı yoktu, sadece işlenen suça tanık olanlar bir suç iddiasında bulunabilirdi. Yargılama süreci, en az iki tanık aynı eylemle ilgili tutarlı ifadelerde bulunduğunda başlatılırdı. Tanıkların ifadesi üzerine suçlama belirlenir, ardından sanık tutuklanırdı. Tek bir tanığın ifadesi dava açmak için yeterli değildi (Tekrar 19:15). Fakat İsa’nın durumunda Yahudi yetkililerinin tek amacı ‘onu ortadan kaldırmaktı.’ Bu nedenle, onu tutuklamak için ‘fırsat kollamaya başladılar’ ve sonunda onu geceleyin “etrafta kalabalığın olmadığı bir sırada” yakaladılar (Luka 22:2, 5, 6, 53).

İsa tutuklandığı zaman ona karşı herhangi bir suçlamada bulunulmamıştı. Kâhinler ile Yahudi yüksek mahkemesi Sanhedrin’in üyeleri, o gözaltına alındıktan sonra tanık aramaya başladı (Matta 26:59). Ancak birbiriyle uyumlu ifade veren iki tanık bulamadılar. Üstelik tanık aramak mahkemenin işi değildi. Hukukçu ve yazar olan A. Taylor Innes’ın da söylediği gibi, “Ortada henüz belirli bir suçlama yokken birisini yargılamaya başlamak, özellikle idam cezası söz konusu olduğunda, gerçekten de olağanüstü bir adaletsizliktir.”

İsa’yı tutuklayan ayaktakımı onu daha sonra, başkâhin olarak görev yapmış Hanna’nın evine götürdü. O da İsa’yı sorguya çekti (Luka 22:54; Yuhanna 18:12, 13). Böylece Hanna, idam istemiyle açılan davaların gece değil, gündüz ele alınmasını gerektiren kuralı çiğnemiş oldu. Dahası soruşturma kapalı kapılar ardında değil, halka açık bir mahkemede yapılmalıydı. Hanna’nın davranışlarının yasalara aykırı olduğunu bilen İsa şöyle cevap verdi: “Neden beni sorguya çekiyorsun? Konuştuklarımı duyan kimselere sor. İşte onlar ne dediğimi biliyorlar” (Yuhanna 18:21). Hanna’nın, sanığı değil tanıkları sorgulaması gerekiyordu. İsa’nın bu sözleri dürüst bir hâkimin usule göre davranmasını sağlayabilirdi, fakat Hanna’nın adaleti sağlamak gibi bir kaygısı yoktu.

İsa’nın verdiği cevap üzerine yanında duran görevlilerden biri yüzüne tokat attı. Bu, İsa’nın o gece maruz kaldığı tek şiddet eylemi değildi (Luka 22:63; Yuhanna 18:22). Kutsal Yazılardaki Sayılar kitabının 35. bölümünde kayıtlı sığınma şehirleriyle ilgili kanuna göre, sanık suçlu olduğu kanıtlanana dek kötü muamele görmekten korunmalıydı. Aynı şekilde İsa’ya da böyle bir korunma sağlanmalıydı.

Daha sonra, İsa’yı tutuklayanlar onu Başkâhin Kayafa’nın evine götürdü ve yasadışı gece duruşması orada devam etti (Luka 22:54; Yuhanna 18:24). Kâhinler, adaletin en temel ilkelerini çiğneyerek “İsa’yı öldürmek için aleyhte konuşacak yalancı şahitler” aramaya başladı. Fakat İsa’nın tam olarak ne söylediğiyle ilgili birbiriyle uyumlu ifade veren iki tanık bulamadılar (Matta 26:59; Markos 14:56-59). Bu nedenle başkâhin, İsa’yı tuzağa düşürmeye çalıştı. Ona şöyle sordu: “Sen hiç cevap vermeyecek misin? Aleyhindeki bu tanıklık hakkında ne diyorsun?” (Markos 14:60). Böyle bir yönteme başvurmak yasalara tamamen aykırıydı. Daha önce sözleri alıntılanan Innes şuna dikkat çekiyor: “[Başkâhinin] sanığa soru sorması ve verdiği cevaba dayanarak onu suçlu bulması, yargılama usulünün açık bir ihlaliydi.”

Mahkeme aradığı bahaneyi sonunda İsa’nın sözlerinde buldu. Ona “Kutsal Olanın oğlu Mesih sen misin?” diye sorduklarında İsa “Benim” dedi ve şöyle ekledi: “Siz İnsanoğlunun Kudretlinin sağında oturduğunu ve göklerin bulutlarıyla geldiğini göreceksiniz.” Kâhinler İsa’nın bu sözünü Tanrı’ya küfür olarak değerlendirdi ve “‘Ölümü hak etti’ diye hüküm verdi” (Markos 14:61-64).b

Musa Kanununa göre tüm duruşmalar halka açık şekilde yapılmalıydı (Tekrar 16:18; Rut 4:1). Oysa bu duruşma gizlice yapıldı. Kimsenin İsa’nın lehinde konuşmasına izin verilmedi, zaten bunu yapmaya çalışan da olmadı. İsa’nın Mesih olduğuna dair iddiasını destekleyen deliller hiçbir şekilde ele alınmadı. İsa’ya kendisini savunacak tanıklar çağırması için fırsat verilmedi. Ve hâkimler onun suçlu ya da suçsuz olduğuna karar verirken usule uygun bir oylama yapmadı.

[Sayfa 20’deki çerçeve/resim]

Birinci Yüzyıldaki Yahudi Kanunu

Yahudilerin sözlü geleneği MS ilk yüzyıllarda yazıya dökülmüştür, fakat bunların çok daha eskiye dayandığı düşünülür. İçerdiği bazı kurallar şunlardı:

▪ İdam istemiyle açılan davalarda önce sanığın lehine olan savunmalar dinlenmeliydi

▪ Hâkimler sanığın beraat etmesi için gereken her şeyi yapmalıydı

▪ Hâkimler sanığın aleyhinde değil, sadece lehinde konuşmalıydı

▪ Tanıklar aldıkları sorumluluğun ciddiyeti konusunda uyarılmalıydı

▪ Tanıklar ifade vermek için diğer tanıklardan ayrı olarak tek tek çağrılmalıydı

▪ Tüm tanıkların ifadesi, suçun işlendiği tarih, yer, saat gibi önemli noktalarda tutarlılık göstermeliydi

▪ İdam istemiyle açılan davalar gündüz vakti görülmeli ve karara bağlanmalıydı

▪ Bu duruşmalar Sebt ya da bayram arifesinde yapılamazdı

▪ İdam istemiyle açılan bir dava, sanığın lehine sonuçlanacaksa aynı günde karara bağlanabilirdi; aleyhine sonuçlanacaksa idam kararı ancak sonraki gün verilebilir ve infaz edilebilirdi

▪ İdam istemiyle açılan davalar en az 23 hâkim tarafından görülmeliydi

▪ Hâkimler beraat ya da mahkûmiyet için oylarını yaşça en küçük olanından başlayarak sırayla kullanırdı; yazıcılar hâkimlerin açıklamalarını kaydederdi

▪ Oylamada beraat için salt çoğunluk yeterliydi; fakat mahkûmiyet için en az iki oyluk bir çoğunluk gerekliydi. Mahkûmiyet lehinde tek oyluk bir çoğunluk olduğu durumlarda iki hâkim daha çağrılarak oylama yeniden yapılmalıydı. Bu süreç, mahkûmiyet için gereken çoğunluk elde edilene dek tekrarlanmalıydı

▪ Hiçbir hâkim sanığın lehinde konuşmamışsa mahkûmiyet kararı geçersiz sayılırdı; mahkûmiyet kararının oybirliğiyle verilmesi “bir komplonun işareti” olarak görülürdü

İsa’nın Duruşmasındaki Usulsüzlükler

▪ Mahkeme, sanığın beraat etmesi için ne bir savunma ne de bir tanığın ifadesini dinledi

▪ Hâkimlerden hiçbiri İsa’nın lehinde konuşmadı; ona düşman kesilmişlerdi

▪ Kâhinler İsa’nın idam edilmesi için yalancı tanıklar aradı

▪ Duruşma gece vakti, kapalı kapılar ardında yapıldı

▪ Dava bayram arifesinde görüldü ve bir gün içinde karara bağlandı

▪ İsa tutuklandığı sırada ortada henüz bir suçlama yoktu

▪ İsa’nın Mesih olduğuna dair iddiası soruşturma yapılmadan “Tanrı’ya küfür” olarak değerlendirildi

▪ Dava Pilatus’un önüne getirildiğinde suçlama değiştirildi

▪ Suçlamalar asılsızdı

▪ Pilatus İsa’yı suçsuz bulmasına rağmen onu idam ettirdi