19. BÖLÜM

Paramı Nasıl Akıllıca Kullanabilirim?

Daha fazla paraya ne sıklıkta ihtiyaç duyuyorsun?

❏ Hiç

❏ Bazen

❏ Sık sık

Ne sıklıkta başka şeylere ayırman gereken parayla alışveriş yapıyorsun?

❏ Hiç

❏ Bazen

❏ Sık sık

Ne sıklıkta ihtiyacın olmayan bir şeyi sırf indirimde olduğu için alıyorsun?

❏ Hiç

❏ Bazen

❏ Sık sık

SANKİ elinde hiçbir zaman yeterince para olmuyormuş gibi mi geliyor? Keşke daha fazla paran olsaydı, o zaman o istediğin oyunu alabilirdin. Aylığın daha çok olsaydı, ihtiyacın olan (!) o ayakkabıları alabilirdin. Ya da Jülide’nin yaşadığı ikilemde kalabilirsin. O şöyle anlatıyor: “Bazen arkadaşlarım beni bir şeyler yapmaya davet ediyor, ama çok para isteyen şeyler yapıyorlar. Onlarla birlikte olmayı, eğlenmeyi istiyorum. Kimse ‘Kusura bakmayın ama gelemem, param yok’ demek istemez.”

Yeterince paran olmadığı için üzülmektense, eline geçen parayı idareli kullanmaya ne dersin? Belki bunu ileride evden ayrıldığın zaman öğreneceğini düşünüyorsun. Ama bir düşün: Paraşüt kullanmayı öğrenmeden uçaktan atlar mıydın? İnsan yere düşerken paraşütün nasıl kullanılacağını belki çözebilir. Fakat bu aracı kullanmanın temel ilkelerini uçağın kapısından dışarı fırlamadan önce öğrenmek herhalde çok daha iyi olur, değil mi?

Benzer şekilde para idaresini öğrenmenin en iyi zamanı, henüz ailenle yaşadığın, yani hayatın acımasız ekonomik gerçekleriyle karşılaşmadığın dönemdir. Kral Süleyman “Hikmet bir korunaktır” diye yazmıştı (Vaiz 7:12). Para ise ancak akıllıca harcamayı öğrenirsen seni korur. Bunu öğrenmen hem özgüvenini hem de anne babanın sana saygısını artırır.

Temel İlkeleri Öğren

Hiç anne babana evin gelirini giderini sordun mu? Örneğin her ay elektrik, doğalgaz ve su faturalarının ne kadar tuttuğunu ya da ulaşım masraflarını, gıda veya kiraya kaç para gittiğini biliyor musun? Unutma, bu masraflarda senin de payın var ve evden ayrılırsan kendi faturalarını artık sen ödeyeceksin. Dolayısıyla gelecekteki faturalarının büyük ihtimalle ne kadar olacağını öğrenmen iyi olacak. Anne babandan evin faturalarını sana göstermelerini iste ve faturalar için nasıl bütçe yaptıklarını anlatırlarken onları dikkatle dinle.

Kutsal Kitapta yer alan bir özdeyiş şöyle der: “Hikmetli kişi dinler ve daha çok şey öğrenir. Anlayışlı adam sağlam rehberlik arayan kişidir” (Özdeyişler 1:5). Arzu, annesiyle babasından işte böyle bir “sağlam rehberlik” istedi. Şöyle diyor: “Babam bana bütçe yapmayı öğretti ve evin parasını kullanırken her şeyin hesabını tutmanın ne kadar önemli olduğunu gösterdi.”

Annesi de Arzu’ya başka yararlı şeyler öğretti. Arzu şöyle diyor: “Annem bir şey satın almadan önce fiyatları karşılaştırmanın önemini gösterdi. O, çok az parayla mucizeler yaratabilirdi.” Bunun Arzu’ya ne yararı oldu? “Şimdi kendi geçimimi sağlayabiliyorum” diyor. “Harcamalarıma çok dikkat ettiğimden gereksiz borçlarım yok, böylece özgürüm ve huzurluyum.”

Zorluklar Yaşayacaksın

Kabul etmek gerekir ki, özellikle ailenle yaşarken harçlık alıyorsan ya da para kazanıyorsan, harcamalarını kontrol etmeyi öğrenmek düşündüğünden daha zor olabilir. Çünkü büyük ihtimalle evin faturalarını anne baban ödüyordur. Dolayısıyla elindeki paranın büyük kısmını canının istediği gibi harcayabilirsin. Ve para harcamak zevklidir.

Ancak, eğer arkadaşların fazla para harcaman için sana baskı yaparsa sorun çıkabilir. 21 yaşındaki Ellena şöyle diyor: “Alışveriş yapmak arkadaşlarımın en büyük eğlencelerinden biri. Onlarla birlikteyken, sanki iyi vakit geçirmek için para harcamak şartmış gibi bir kural var.”

Arkadaşlarına ayak uydurmak istemen gayet doğal. Fakat kendine şöyle sor: “Arkadaşlarımla beraberken para harcadığımda gerçekten buna ayıracak param var mı, yoksa bunu kendimi mecbur hissettiğim için mi yapıyorum?” Birçok insan, arkadaşları ve çevresi tarafından kabul edilmek için para harcar. Onlar insanları kişilikleriyle değil satın alabildikleri şeylerle etkilemeye çalışır. Böyle bir eğilim ciddi ekonomik sorunlar yaşamana yol açabilir, özellikle de kredi kartın varsa! Bunu nasıl önleyebilirsin?

Kontrolü Ele Al

Kredi kartının limitini sonuna kadar kullanmak ya da tüm aylığını bir kerede harcamak yerine, Ellena’nın bulduğu çözümü denemeye ne dersin? O şöyle diyor: “Arkadaşlarımla dışarı çıkacağım zaman önceden plan yaparım ve ne kadar para harcayacağımı belirlerim. Aylığımı doğrudan banka hesabıma yatırırım ve sadece ihtiyacım olduğu kadarını çekerim. Ayrıca alışverişe kiminle çıktığıma dikkat ederim. Sadece parasını dikkatli harcayan, beni ilk gördüğüm şeyi satın almak yerine fiyat karşılaştırması yapmaya teşvik eden arkadaşlarımı tercih ederim.”

Kredi kartın varsa, işte uygulayabileceğin birkaç öneri daha:

● Sadece satın aldığın şeylerin parasını ödediğinden emin olmak için, harcamalarını not et ve aylık kredi kartı ekstrenle tek tek dikkatle karşılaştır.

● Kredi kartı borcunu zamanında –ve mümkünse tamamını– öde.

● İnternette veya telefonda kredi kartı numaranı ve kartının son kullanma tarihini vereceksen çok dikkatli ol.

● Kredi kartından nakit para çekmekten kaçın. Bankalar genelde buna yüksek bir faiz uygular.

● Kredi kartını hiç kimseye, arkadaşına bile verme!

Peki ama daha çok paran olsaydı tüm sorunların çözülmez miydi? Büyük ihtimalle hayır! Arabasını kontrol edemeyen ya da gözleri kapalı araç kullanan birini düşün. Deposuna daha çok benzin koyması onu gideceği yere sağ salim ulaştırır mı? Aynı şekilde eğer harcamalarını kontrol altına almayı öğrenmezsen, daha fazla para kazanmak sorununu çözmez.

Belki zaten harcamalarının kontrol altında olduğunu düşünüyorsun. O zaman kendine şöyle sor: “Geçen ay kaç para harcadım? Neye para harcadım?” Emin değil misin? Harcamaların seni kontrol altına almadan, sen onları kontrol altına al. İşte bunu başarabilmen için sana birkaç öneri:

1. Kaydet. En az bir ay boyunca, eline geçen parayı tarihiyle birlikte not et. Satın aldığın her şeyi ve fiyatını tek tek yaz. Ayın sonunda, eline geçen parayı da harcadığın miktarı da topla.

2. Bütçe yap. 163. sayfadaki çizelgeye bak. İlk sütuna bir ay içinde eline geçmesini beklediğin para miktarını yaz. İkinci sütuna planladığın harcamalarını yaz; bunun için, daha önce (1. adımda) kaydettiğin bilgileri kullan. Üçüncü sütuna da planladığın masrafların karşısına ay boyunca gerçekte harcadığın parayı yaz. Ayrıca, planlamadan yaptığın tüm harcamaları da kaydet.

3. Alışkanlıklarını değiştir. Bazı şeylere planladığından daha çok para harcıyorsan ve borca giriyorsan, para harcama alışkanlıklarını değiştir. Borçlarını öde. Harcamalarını kontrol altında tut.

Doğru şekilde kullanıldığında para yararlı bir araç olabilir. Aslında çoğu kültürde para kazanmak ve parayı akıllıca kullanmak hayatın önemli bir yönüdür. Fakat dengeli bir tutumu korumaya çalış. Matthew isimli genç “Para önemli ama her şey demek değil!” diyor. “Asla ailemizden ya da Yehova’dan önce gelmemeli.”

KİLİT AYETLER

“Para . . . . korunaktır; bilginin üstünlüğü ise şudur: Hikmetle birlikte sahibini yaşatır” (Vaiz 7:12).

BİR ÖNERİ

Alışverişe çıkmadan önce satın alacağın şeylerin listesini yap. Yanına ihtiyacın kadar para al ve sadece listedeki şeyleri satın al.

BİLİYOR MUSUN . . . ?

Eğer kredi kartınla aylık yüzde 4,9 faizle 2.000 TL harcama yaptıysan ve yasal zorunluluk olan aylık en az ödeme tutarını, yani borcun %20’sini ödüyorsan, borcunu kapatman iki yıldan uzun sürer ve toplam 2.500 TL’den fazla para ödemiş olursun. Tabii bu arada başka hiçbir harcama yapmamalısın.

HAREKET PLANI!

Harcamalarımı kontrol altında tutabilmek için yapacaklarım: ․․․․․

Kredi kartıyla bir şey satın almadan önce yapacaklarım: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Parayı akıllıca kullanmayı neden henüz ailenle yaşarken öğrenmelisin?

● Paranı idareli kullanmak neden zor gelebilir?

● Paranı başkalarına yardım etmek için nasıl kullanabilirsin?

[Sayfa 162’deki pasaj]

“Bütçeme bağlı kaldığımda daha çok para biriktirebiliyorum. İhtiyacım olmayan şeyler satın almıyorum” (Lea).

[Sayfa 158’deki çerçeve]

Paran Seni Anlatır

Nelere para harcarsın? Eğer genelde başkalarına yardım etmek için para harcıyorsan, sadece sözlerin değil paran da başkalarıyla içtenlikle ilgilendiğini anlatır (Yakup 2:14-17). Hakiki tapınmayı desteklemek için düzenli olarak bağışta bulunmakla, ‘değerli şeylerinle Yehova’yı yüceltmiş’ olursun (Özdeyişler 3:9). Fakat her zaman kendi ihtiyaçların ve isteklerin için para harcıyorsan, paran senin hakkında ne anlatır?

[Sayfa 163’teki çizelge/resimler]

Kişisel Analiz

Aylık Bütçem

Bu sayfanın kopyasını çıkar

Gelir

HARÇLIK

PART-TIME İŞ

DİĞER GELİRLER

Toplam

TL․․․․․

Planlanan Masraflar

YİYECEK

․․․․․

GİYSİ

․․․․․

TELEFON

․․․․․

EĞLENCE

․․․․․

BAĞIŞ

․․․․․

BİRİKTİRİLEN

․․․․․

DİĞER MASRAFLAR

․․․․․

Toplam

TL․․․․․

Harcanan Para

YİYECEK

․․․․․

GİYSİ

․․․․․

TELEFON

․․․․․

EĞLENCE

․․․․․

BAĞIŞ

․․․․․

BİRİKTİRİLEN

․․․․․

DİĞER MASRAFLAR

․․․․․

Toplam

TL․․․․․

[Sayfa 160’daki resim]

Kontrolsüz para harcamak gözü kapalı araba kullanmak gibidir