26. BÖLÜM

Duygularımı Nasıl Kontrol Altında Tutabilirim?

SENCE ateş yararlı mı zararlı mı? Herhalde ‘Duruma göre değişir’ diyeceksin. Soğuk bir kış gecesi sobada yanan odunların yaydığı sıcaklık büyük bir ihtiyacı karşılar. Bu açıdan ateş yararlıdır. Ancak alevler kontrol edilmezse çabucak yayılabilir ve bütün evi kül edebilir. Böyle bir durumda ateş zararlıdır.

Duyguların da buna benzer. Onları kontrol altında tutarsan yararlıdırlar, sıcak dostluklar kurmanı sağlarlar. Fakat kontrolsüz kalırlarsa yıkıcı olabilir ve sadece sana değil çevrendekilere de zarar verirler.

Bir genç olarak bazen büyük öfke duyabilirsin veya moralin çok bozulabilir. Bu duyguları nasıl kontrol altında tutabilirsin? Tek tek ele alalım.

Öfkeni Dindir

Biri sana kötü davrandığında hissettiğin duygularla baş etmek kolay değildir. Bu durumdaki bazı kişiler kontrollerini kaybeder. Kutsal Kitap “çabuk parlayan” ve “öfkeye yatkın” kişilerden söz eder (Özdeyişler 22:24; 29:22). Bu önemsiz bir mesele değildir. Kontrolsüz öfke sonradan pişman olacağın bir şey yapmana neden olabilir. O halde kötü bir davranışa maruz kaldığında duygularını nasıl kontrol altında tutabilirsin?

Öncelikle durumu gerçekçi bir şekilde gözden geçir ve meseleyi kendi kendine çözüp çözemeyeceğine baka (Mezmur 4:4). Unutma, ‘kötülüğe kötülükle karşılık vermek’ sorunlarını çoğaltmaktan başka işe yaramaz (1. Selanikliler 5:15). Meseleyi tekrar düşünüp o konuda dua edersen, kızgınlığını sona erdirebileceğini görebilirsin. Böylece duygularının sende yarattığı etkiyi azaltırsın (Mezmur 37:8).

Peki ya kızgınlığın geçmiyorsa? Kutsal Kitap “Susmanın vakti, konuşmanın vakti var” der (Vaiz 3:7). Seni kızdıran kişiyle konuşabilir misin? Eğer bu uygun olmayacaksa anne babana veya olgun bir arkadaşına duygularını açman iyi olabilir. Eğer biri kasıtlı olarak sana kötü davranıyorsa, o kişiye iyi davranmak için özel çaba harca. 221. sayfadaki çizelgenin yardımıyla, şu ana dek düşünmeden tepki vermiş olabileceğin durumlar karşısında başka türlü nasıl davranabileceğini düşün.

En önemlisi kızgınlık beslemekten kaçınmana yardım etmesi için Yehova’ya dua et. Unutma, olup biteni değiştiremesen de gösterdiğin tepkiyi değiştirebilirsin. Kızgınlığın seni yiyip bitirmesine izin verirsen, oltaya takılmış bir balık kadar çaresiz hale gelirsin. Düşüncelerini ve duygularını bir başkasının yönlendirmesine izin vermiş olursun. Oysa kontrolün senin elinde olmasını tercih etmez misin? (Romalılar 12:19).

Moral Bozukluğuyla Mücadele

16 yaşındaki Laura “Son zamanlarda duygularım karmakarışık; kendimi sürekli eleştiriyorum” diyor. “Hiçbir şeyden zevk almıyorum. Geceleri ağlaya ağlaya uyuyorum.” Laura gibi birçok genç hayattaki baskılardan bunalıyor. Ya sen? Anne babanın, arkadaşlarının, öğretmenlerinin talepleri; ergenlik çağının getirdiği fiziksel ve duygusal değişim; ya da bazı ufak tefek hatalar yüzünden kendini berbat hissedebilirsin.

Bazı gençler acılarını dindirmek için kendilerine fiziksel zarar bile verebilir.b Eğer böyle bir alışkanlığın varsa, nedenini anlamaya çalış. Örneğin, kendine zarar veren gençler bunu genelde stresle başa çıkmak için yaparlar. Acaba ailen veya arkadaşlarınla ilgili, seni strese sokan bir durum mu var?

Olumsuz duygularla mücadele etmenin en iyi yollarından biri duygularını biriyle paylaşmandır. Annenle ya da babanla konuşabilirsin. Cemaatten olgun biri de senin için “sıkıntılı günler için doğmuş kardeş” olabilir (Özdeyişler 17:17). 16 yaşındaki Liliana cemaatteki olgun hemşirelerden bazılarına içini döktü. Şöyle diyor: “Yaşça benden büyük olduklarından, güvenilir öğütler verdiler. Onlar benim arkadaşım oldu.”c 15 yaşındaki Didem de iyi haberi duyurmaya daha çok zaman ayırmanın kendisini rahatlattığını gördü. Şöyle diyor: “Başka hiçbir şey bana bundan daha iyi gelemezdi. Hatta ömrüm boyunca en mutlu olduğum zamandı.”

Her şeyden önce, moralin bozuksa duayı ihmal etme. Hayatında büyük sıkıntılar yaşayan mezmur yazarı Davut “Yükünü Yehova’ya bırak, O sana destek olur” diye yazmıştı (Mezmur 55:22). Yehova senin neler çektiğini biliyor ve ‘seninle ilgileniyor’ (1. Petrus 5:7). Eğer yüreğin seni bir konuda mahkûm ediyorsa, unutma ‘Tanrı yüreğinden büyüktür ve her şeyi bilir’ (1. Yuhanna 3:20). O, yaşadığın sıkıntının nedenini senden bile daha iyi anlar ve duygusal yüklerini kaldırarak seni rahatlatabilir.

Eğer moralin düzelmiyorsa, bu durum depresyon gibi bir sağlık sorunundan kaynaklanıyor olabilir.d Bu nedenle doktora gitmen iyi olur. Durumu görmezden gelmek, araba sürerken motordan gelen garip sesleri duymamak için radyonun sesini açmaya benzer. Sorunu çözmeye çalışmak çok daha iyi olacaktır. Aslında durumunda utanacak bir şey yok. Depresyonu ve benzer rahatsızlıkları olan birçok genç tedavi oluyor.

Unutma, duygular ateş gibidir. Kontrol altında tutulduğunda yararlıdırlar; kontrolsüz kaldıklarında yıkıcı olurlar. Duygularını denetim altında tutabilmek için elinden geleni yap. Tabii bazen sonradan pişman olacağın şeyler söyleyeceksin veya yapacaksın. Sabırlı ol. Zamanla duygularını kontrol altında tutmayı öğreneceksin, böylece onlar seni kontrol etmeyecek.

[Dipnotlar]

KİLİT AYETLER

“Kötülüğe yenilme, onu her zaman iyilikle yen” (Romalılar 12:21).

BİR ÖNERİ

Her gün annene ya da babana, küçük bile olsa yaşadığın güzel bir şeyi anlat. Bunu yaparsan ciddi bir sorun olduğunda onlarla konuşmak daha rahat olacak. Onlar da seni daha kolay dinleyecek.

BİLİYOR MUSUN . . . ?

Yeterince dinlenmezsen ve vücudun yeteri kadar besin almazsa duygularınla baş etmen daha zor olur.

HAREKET PLANI!

En sık hissettiğim olumsuz duygu: ․․․․․

Bu olumsuz duyguyu yenmek için yapacaklarım: ․․․․․

Bu konuda anneme ya da babama sormak istediklerim: ․․․․․

NE DERSİN?

● Tanrı neden kontrolsüz öfkeden hoşlanmaz?

● Öfkeli bir mizaç sana nasıl zarar verebilir?

● Moral bozukluğuyla mücadele edebilmenin bazı yolları nelerdir?

[Sayfa 223’teki pasaj]

“En önemli şey, birinin benimle gerçekten ilgilendiğini, kendimi ümitsiz hissettiğimde konuşabileceğim birinin olduğunu bilmekti” (Jennifer).

[Sayfa 221’deki çizelge/resimler]

Kişisel Analiz

Öfkene Hâkim Ol

Çizelgeyi doldur

Olay

Bir sınıf arkadaşım benimle dalga geçiyor

İlk Tepki

Onunla dalga geçerim

Daha İyi Bir Karşılık

Onu duymazdan gelip beni kızdıramayacağını gösteririm

Olay

Kız kardeşim en sevdiğim ayakkabılarımı bana sormadan “ödünç aldı”

İlk Tepki

Ben de onun bir şeyini “ödünç alırım”

Daha İyi Bir Karşılık

․․․․․

Olay

Annem babam sokağa çıkmamı yasakladı

İlk Tepki

․․․․․

Daha İyi Bir Karşılık

․․․․․

[Sayfa 220’deki resim]

Kızgınlık besleyen kişi oltaya takılmış bir balığa benzer; ikisi de başkasının kontrolü altındadır