Yunanca Kutsal Yazılarda Tanrı’nın İsmi

Kutsal Kitap bilginleri, Tetragrammaton’la (יהוה) simgelenen Tanrı’nın özel isminin İbranice Kutsal Yazıların orijinal metninde yaklaşık 7.000 kez geçtiğini kabul eder. Fakat birçok kişi Yunanca Kutsal Yazıların orijinal metninde bu ismin geçmediğini düşünüyor. Bu nedenle çoğu çağdaş Kutsal Kitap çevirisi Yeni Ahit olarak adlandırılan Yunanca Kutsal Yazılarda Yehova ismini kullanmaz. Çoğu tercüman Tetragrammaton’un geçtiği İbranice Kutsal Yazılardan yapılan alıntıları tercüme ederken bile Tanrı’nın özel ismi yerine “Rab” unvanını kullanmaktadır.

Fakat Kutsal Kitap – Yeni Dünya Çevirisi yaygın olarak kullanılan bu yöntemi izlemez. Bu çeviride Yunanca Kutsal Yazılarda Yehova ismi 237 kez geçer. Tercümanlar bu ismi kullanma kararı alırken şu iki önemli etkeni göz önünde bulundurdular: (1) Elimizde bulunan Yunanca elyazmaları orijinal elyazmaları değildir. Bugün var olan binlerce elyazmasından çoğu, orijinallerinden en az iki yüzyıl sonra yazılmıştır. (2) O dönemde elyazmalarını çoğaltanlar ya Tetragrammaton yerine “Rab” unvanının Yunancası olan Kyrios’u kullandılar ya da bu değişikliğin zaten yapılmış olduğu elyazmalarını çoğalttılar.

Kutsal Kitap Yeni Dünya Çevirisi Kurulu, orijinal Yunanca elyazmalarında Tetragrammaton’un geçtiğini gösteren ikna edici kanıtlar olduğu sonucuna vardı. Onlar aşağıdaki kanıtlara dayanarak bu görüşe sahip oldular:

• İbranice Kutsal Yazıların İsa’nın ve elçilerin döneminde kullanılan kopyalarında Tetragrammaton birçok yerde geçiyordu. Geçmişte bazı kişiler buna karşı çıkıyordu. Fakat Kumran’da İbranice Kutsal Yazıların birinci yüzyıla ve öncesine ait kopyalarının bulunması bu gerçeği şüpheye yer bırakmayacak şekilde kanıtlamıştır.

• İsa ve elçilerin döneminde Tetragrammaton İbranice Kutsal Yazıların Yunanca çevirilerinde de geçiyordu. Yüzlerce yıl boyunca bilginler Tetragrammaton’un İbranice Kutsal Yazıların Yunanca Septuagint çevirisine ait elyazmalarında geçmediğini düşündü. Sonra 20. yüzyılın ortalarında Yunanca Septuagint çevirisinin İsa’nın zamanından kalma bazı çok eski fragmanları bilginlerin dikkatini çekti. Bu fragmanlarda Tanrı’nın özel ismi İbranice harflerle yazılmıştı. Dolayısıyla İsa’nın zamanında Kutsal Yazıların Yunanca kopyalarında Tanrı’nın ismi geçiyordu. Fakat MS dördüncü yüzyıla gelindiğinde, Yunanca Septuagint’in Codex Vaticanus (Vatikan Yazması) ve Codex Sinaiticus (Sina Yazması) gibi başlıca elyazmalarında Başlangıç kitabından Malaki kitabına kadar olan kısımda Tanrı’nın ismi hiç geçmiyordu; oysa daha eski elyazmalarında bu isim vardı. Bu nedenle Tanrı’nın isminin Yunanca Kutsal Yazıların o dönemden kalma elyazmalarında hiç geçmemesi şaşırtıcı değildir.

  İsa Tanrı’ya şöyle dua etti: “Dünyadan bana verdiğin kişilere Senin adını açıkça bildirdim”

• Yunanca Kutsal Yazılar İsa’nın sık sık Tanrı’nın ismini kullandığını ve başkalarına bildirdiğini söyler. İsa Tanrı’ya dua ederken şöyle demişti: “Dünyadan bana verdiğin kişilere Senin adını açıkça bildirdim.” O Tanrı’nın ismini başkalarına da bildirmeye devam edeceğini söyledi (Yuhanna 17:6, 11, 12, 26).

• Yunanca Kutsal Yazılar Tanrı tarafından İbranice Kutsal Yazıların devamı olarak ilham edildiği için Yehova’nın isminin bir anda metinden kaybolması tutarsızlık olurdu. MS birinci yüzyılın ortalarında öğrenci Yakup Yeruşalim’deki ihtiyarlara şöyle demişti: “Tanrı’nın Kendi ismini taşıyan bir toplum oluşturmak için diğer milletlerden insanlarla nasıl ilgilenmeye başladığını Simeon etraflıca anlattı” (Elçiler 15:14). Birinci yüzyılda kimse Tanrı’nın ismini bilmiyor ya da kullanmıyor olsaydı Yakup’un böyle bir şey söylemesi mantıksız olurdu.

• Tanrı’nın ismi Yunanca Kutsal Yazılarda kısaltılmış haliyle geçer. Vahiy 19:1, 3, 4, 6’da Tanrı’nın ismi “Halleluya” sözcüğünün içinde geçmektedir. Bu sözcük, kelime anlamı “Yah’ı yüceltin” olan İbranice bir ifadeden türetilmiştir. “Yah” Yehova isminin kısaltılmış halidir. Yunanca Kutsal Yazılarda geçen birçok isim Tanrı’nın isminden türetilmiştir. Hatta başvuru kaynakları İsa’nın isminin “Yehova Kurtuluştur” anlamına geldiğini söyler.

• Eski Yahudi eserleri Yahudi kökenli Hıristiyanların Tanrı’nın ismini yazılarında kullandığını gösterir. Sözlü yasalardan oluşan ve MS yaklaşık 300 yılında derlenen Tosefta’da Sebt gününde yakılan Hıristiyan yazılarıyla ilgili şu sözler geçer: “İncil’i duyuranların ve [Yahudi kökenli Hıristiyanlar oldukları düşünülen] minim’lerin kitapları ateşten esirgenmez. Tersine, Tanrı’nın İsminin geçtiği kısımlar da dahil o kitapların tümüyle yanmasına göz yumulur.” Aynı kaynak MS ikinci yüzyılın başında yaşamış bir haham olan Celileli Yosé’den alıntı yaparak Sebt günü dışındaki günlerde “[Hıristiyanlara ait elyazmalarının] içindeki Tanrı’nın İsmi kesilip saklanır, kalan kısmı ise yanar” der.

• Bazı Kutsal Kitap bilginleri, Yunanca Kutsal Yazılarda İbranice Kutsal Yazılardan alıntı yapılan yerlerde Tanrı’nın isminin büyük ihtimalle kullanılmış olduğunu kabul ediyor. Bir Kutsal Kitap sözlüğünde “Yeni Ahitte Tetragrammaton” başlığı altında şu sözler yer alıyor: “İncil’in kaleme alındığı devirlerde, Tevrat’tan yapılan alıntıların tümünde ya da bazılarında Tetragrammaton’un, yani Tanrı’nın İsmi olan Yahve’nin geçtiğine dair kanıtlar vardır” (The Anchor Bible Dictionary). Bilgin George Howard da şöyle diyor: “Tetragrammaton, ilk kilisenin sahip olduğu Kutsal Yazıların Yunanca kopyalarında [Septuagint] hâlâ bulunuyor olduğundan, bu yazılardan alıntılar yaparken, Yeni Ahit yazarlarının onu korudukları sonucuna varmak mantıklıdır.”

• Saygın Kutsal Kitap tercümanları Yunanca Kutsal Yazılarda Tanrı’nın ismini kullanmıştır. Onlardan bazıları bunu Yeni Dünya Çevirisi çıkmadan çok önce yapmıştır. Bu tercümanlardan ve çevirilerinden bazıları şunlardır: A Literal Translation of the New Testament . . . From the Text of the Vatican Manuscript, Herman Heinfetter (1863); The Emphatic Diaglott, Benjamin Wilson (1864); The Epistles of Paul in Modern English, George Barker Stevens (1898); St. Paul’s Epistle to the Romans, W. G. Rutherford (1900); The New Testament Letters, J.W.C. Wand, Londra Piskoposu (1946). Ayrıca 20. yüzyılın başında çıkan İspanyolca bir çeviride tercüman Pablo Besson Luka 2:15 ve Yahuda 14’te “Jehová” ismini kullandı ve çevirisindeki 100’den fazla dipnotta bu ismi Tanrı’nın isminin olası bir tercümesi olarak belirtti. Bu çevirilerden uzun zaman önce, Yunanca Kutsal Yazıların 16. yüzyıl ve sonrasına ait İbranice çevirileri birçok ayette Tetragrammaton’u kullanmıştır. Sırf Almancada en az 11 çeviri Yunanca Kutsal Yazılarda “Jehovah” ismini (ya da İbranice “Yahve”nin harf çevirisini) kullanır. Dört tercüman da “Rab” ifadesinden sonra parantez içinde Tanrı’nın ismini kullanmıştır. 70’ten fazla Almanca çeviride ise Tanrı’nın ismi dipnotta ya da yorumlarda geçmektedir.

  

• Yüzden fazla dilde Yunanca Kutsal Yazılarda Tanrı’nın ismi geçmektedir. Afrika, Amerika, Asya, Avrupa ve Pasifik Adaları’nda konuşulan birçok dildeki çevirilerde Tanrı’nın ismi defalarca geçmektedir. (12 ve 13. sayfalardaki listeye bakın.) Bu çevirilerin tercümanları yukarıda belirtilenlere benzer nedenlerden ötürü Tanrı’nın ismini kullandı. Yunanca Kutsal Yazıların bu çevirilerinden bazıları nispeten yakın zamanda çıkmıştır. Örneğin 1999 yılında çıkan Rotuma dilindeki Kutsal Kitapta 48 ayette toplam 51 kez “Jihova” ismi geçmektedir. 1989 yılında Endonezya’da çıkan Batak (Toba) dilindeki çeviride de 110 kez “Jahowa” ismi geçer.

  

Tanrı’nın ismi olan Yehova’yı Yunanca Kutsal Yazılarda kullanmak için geçerli sebepler olduğu açıktır. Yeni Dünya Çevirisi’nin tercümanları da bunu yapmıştır. Onlar Tanrı’nın ismine derin bir saygı duyar ve orijinal metinde geçen herhangi bir ifadeyi çıkarmamaya özen gösterir (Vahiy 22:18, 19).