uzunluğunda ve 55 metre yüksekliğinde doldurma bir yol yaptılar. Yolun en yukarısında bir kule inşa edip, Masada’nın kapılarını yıkmak için kalın bir kütük yerleştirdiler. Artık Roma ordusunun saldırıp, bu son Yahuda kalesini ele geçirmesi bir an meselesiydi.

Bugün, Roma ordugahından kaldığı belli olan izler, kaleyi kuşatan duvar ve büyük rampa, Yahudi isyanının nasıl sonuçlandığını açıklar. 1965 yılında Masada’da yapılan yoğun arkeolojik kazılar sona erdi. Bulgularla ilgili The New Encylopoedia Britannica (1987) söyle yazdı: “Bugüne kadar Masada tarihinin ayrıntılı tek kaynağı olarak kabul edilen Romalı tarihçi Josephus’un anlattıklarının kesin doğruluğu ortaya çıkmıştır.”

Ancak Romalılar tam kalenin duvarlarını yıkmak üzereyken, acaba ‘hançerli adamlar’, Yair’in oğlu Eleazar’ın intihara teşvik eden konuşmasına nasıl bir tepki gösterdiler? Josephus şunları bildiriyor: “Onlar, karılarını ve çocuklarını kendi elleriyle öldürdüler . . . . Daha sonra kurayla, geri kalan herkesi boğazlamak için on erkek seçip, her biri ölmüş olan karısının ve çocuklarının yanına uzanarak onlara sarıldılar ve boyunlarını bu acı veren görevi üstlenen arkadaşlarının kılıçlarına doğru uzattılar.b Geriye kalan bu kişiler gözlerini kırpmadan herkesi kılıçtan geçirdiler ve aynı kura çekme yöntemini kendileri için de uyguladılar . . . . Ancak yaşlı bir kadın ve bir başka kişi boğazlanmaktan kurtuldu . . . . Kadınlar ve çocuklar dahil, kurbanların sayısı dokuz yüz altmış idi.”

Neden Yahudilerin isyanı, bu kadar trajik biçimde son buldu? Bütün bunların Nasıralı İsa’nın hayatı ve ölümüyle acaba bir ilgisi var mıydı?

Masada Mesih’in Gelmiş Olduğunun Bir İspatı mı?

DİN adına kan dökülmesi, tarih boyunca tekrarlanan bir felakettir. Masada da bir istisna değildi; çünkü bu kaleyi savunanların çok kuvvetli dinsel saikleri vardı. Eğer Masada’daki harabeleri ziyaret ederseniz, hançerli adamların tapınmak için toplandıkları bir sinagogun ve törensel temizlik için gerekli olan ayin banyolarının kalıntılarını görebilirsiniz.

Ayrıca Masada’da, Mukaddes Kitabın bazı parçaları da bulundu. Bugün, Mukaddes Kitapta okuduklarımızla karşılaştırılınca, hançerli adamların Mukaddes Yazıların hangi kısımlarına sahip olduklarını merak edebilirsiniz. Dr. Yigael Yadin, Masada isimli kitabında, ilk bulgularla ilgili şunları yazıyor:

“Yaptığımız kısa bir araştırma, Mezmurlar Kitabının bir kısmının söz konusu olduğunu