Zaman ve Kutsal Yazılar

Mukaddes Kitapta kullanılan zaman dilimlerinin tanımı, takvimlerin genel kullanılışı, Mukaddes Kitap için kilit tarihler ve “zaman akışının” ilginç noktaları.

1, 2. Süleyman, zaman hakkında ne yazdı ve akıp giden zamanı düşünerek biz nasıl davranmalıyız?

¹ İnsan zamanın geçip gittiğini çok iyi bilir. Zaman, saatin her saniyesinde kendi koridorunda bir adım daha atar. Gerçekten de insan eğer zamanı doğru şekilde kullanıyorsa hikmetlidir. Tıpkı Kral Süleyman’ın yazdığı gibi: “Her şeyin zamanı, ve gökler altında her işin vakti var; doğmanın vakti var, ve ölmenin vakti var; dikimin vakti var, ve dikilmiş olanı sökmenin vakti var; öldürmenin vakti var, ve şifa vermenin vakti var; yıkmanın vakti var, ve bina etmenin vakti var; ağlamanın vakti var, ve gülmenin vakti var; dövünmenin vakti var, ve oynamanın vakti var.” (Vaiz 3:1-4) Zaman nasıl da uçup gidiyor! 70 yıllık bir yaşam süresi, var olan bilginin büyük kısmına sahip olmak ve Tanrı’nın insan için yeryüzünde sağladığı diğer şeyleri tatmak için çok kısadır. Fakat “O her şeyi vaktinde güzel yaptı; onların yüreğine de ebediyeti koydu, fakat şöyle ki, insan Allahın yaptığı işi baştan sona kadar bulup çıkaramaz.”—Vaiz 3:11; Mezm. 90:10

² Yehova’nın yaşamı ezelden ebede kadardır. Yarattığı varlıklara gelince, onlar süregiden bir zaman akışı içinde yaşamaktan memnunlar. Gökteki melekler, hatta isyankâr Şeytan dahi, zamanın ilerleyişinden tam anlamıyla haberdardır. (Dan. 10:13; Vah. 12:12) İnsanlıkla ilgili şunlar yazılmıştır: “Onların hepsini vakit ve tali (beklenmedik olaylar) karşılar.” (Vaiz 9:11) Tanrı’nın ‘uygun zamanda sağladığı gıdayı’ memnuniyetle kabul eden ve düşüncelerinde her zaman Tanrı’ya yer veren kişiye ne mutlu!—Mat. 24:45.

3. Zaman ve uzayın ortak özellikleri nedir?

³ Zaman tek yönlü akıyor. Zaman evrensel bir kavramdır, fakat “zaman nedir?” diye soracak olursak hiçbir insan buna cevap veremez. Zaman kavramı da uzay gibi ölçülemez. Ne zaman başladığını nereye gittiğini kimse açıklayamaz. Bu şeyler “ezelden ebede kadar” olarak tanıtılan Yehova’nın sınırsız bilgisi dahilindedir.—Mezm. 90:2.

4. Zamanın ilerleyişi hakkında ne söylenebilir?

⁴ Diğer taraftan, zaman kavranabilir belirli özelliklere sahiptir. Onun akış hızı ölçülebilir. Ayrıca o sadece tek yöne doğru akar. Tek yönlü yoldaki trafik gibi, zaman aralıksız hep ileriye, devamlı ileriye gider. İlerleyiş hızı ne olursa olsun, asla geri dönemez. Biz içinde bulunduğumuz anı yaşarız. Böyle olmakla birlikte şimdiki an devam etmektedir, o sürekli olarak geçmişe akar. Onu durduran yoktur.

5. Geçmişin kazanıldığı veya kaybedildiği neden söylenebilir?

⁵ Geçmiş. Geçmiş bitmiştir, o artık bir tarih olmuştur ve asla tekrarlanmaz. Zamanı geri alma çabası, bir çağlayanı tersine akıtmak, yaydan çıkan oku hedefinden geri döndürmek kadar imkânsızdır. Hatalarımız zaman akışı içinde ancak Yehova’nın silebileceği izler bırakır. (İş. 43:25) İnsanın geçmişteki iyi işleri, Yehova’nın bereketiyle “ona geri dönecek” bir kayıt oluşturur. (Sül. Mes. 12:14; 13:22) Geçmiş ya kazanılmış ya da kaybedilmiştir. Onda bir değişiklik yapılamaz. Kötüler için şöyle yazılmıştır: “Zira onlar ot gibi çabuk biçilecekler, ve yeşil sebze gibi solacaklardır.”—Mezm. 37:2.

6. Geleceğin geçmişten farkı nedir ve bu bizi neden özellikle ilgilendirmeli?

⁶ Gelecek. Gelecek ise farklıdır. O daima bize doğru akar. Tanrı’nın Sözünün yardımıyla, bize doğru gelen engelleri saptayabilir ve onları karşılamaya hazırlanabiliriz. Kendimiz için “gökte hazineler” biriktirebiliriz. (Mat. 6:20) Bu hazineler zaman akışı içinde kaybolmayacaktır. Bizde kalacak ve bereketlerle dolu sonsuz geleceğe kadar uzanacaktır. Biz geleceğimizi etkileyeceği için vakti hikmetle kullanmak istiyoruz.—Efes. 5:15, 16.

7. Yehova insan için hangi zaman göstergelerini sağladı?

⁷ Zaman Göstergeleri. Günlerimizde zaman göstergeleri olarak kol saati, duvar saati gibi saatler kullanılır. Onlar, zamanı ölçmek üzere birer cetvel işlevi görürler. Aynı şekilde, Yaratıcı Yehova hareket eden dev göstergeler hazırlamıştır. Örneğin, kendi ekseni etrafında dönen dünya, dünyanın ve dolayısıyla güneşin etrafında dönen ay gibi. Böylece zaman insanlar tarafından doğru olarak bildirilebilir. Çünkü Tanrı şöyle dedi: “Gündüzü geceden ayırmak için gök kubbesinde ışıklar olsun; ve alâmetler için, ve vakitler için, ve günler ve seneler için olsunlar.” (Tekv. 1:14) Böylece, zamanın tek yönlü hareketi, gökteki cisimlerin birbirine bağlı amaçlarla kusursuz dönüşleri sayesinde sonsuz ve hatasız şekilde ölçülür.

8. “Gün” kelimesi Mukaddes Kitapta hangi farklı anlamlarda kullanılır?

⁸ Gün. “Gün” kelimesi Mukaddes Kitapta birçok farklı anlamda kullanılır, hatta onun bu çeşitli kullanılışları bugün de geçerlidir. Yer kendi ekseni etrafındaki dönüşünü 24 saatlik bir günde tamamlar. Bu bir gün, gece ve gündüzden oluşur, toplam 24 saattir. (Yuhn. 20:19) Böyle olmakla birlikte, genellikle ortalama 12 saat süren gündüze de gün denir. “Ve Allah ışığa Gündüz (Gün), ve karanlığa Gece, dedi.” (Tekv. 1:5) Böylece zaman “gece” terimine sahip oldu; bu süre genellikle ortalama 12 saat süren karanlığı kasteder. (Çık. 10:13) “Gün(ler)” sözü, bazı önemli kişilerin yaşadığı dönemi göstermek üzere de kullanıldı. Örneğin, İşaya rüyetini “Yahuda kıralları Uzziya, Yotam, Ahaz, ve Hizkiyanın günlerinde” gördü (İş. 1:1), peygamberliklerde Lût’un ve Nuh’un günlerinden söz edildi. (Luka 17:26-30) “Gün” sözünün serbest veya mecazi kullanımının diğer bir örneği Petrus’un “Rabbin indinde bir gün bin yıl, ve bin yıl bir gün gibidir” sözlerinde görülüyor. (II. Pet. 3:8) Tekvin kayıtlarındaki yaratılış günü ifadesi ise belirli bir süreden daha uzundur; binlerce yıl boyunca sürer. (Tekv. 2:2, 3; Çık. 20:11) “Gün” kelimesinin anlamı, Mukaddes Kitaptaki bağlamına göre anlaşılmalıdır.

9. (a) Günün, her biri 60 dakika olan 24 saate bölünmesi nasıl ortaya çıktı? (b) İbranice Kutsal Yazılarda hangi zaman göstergelerinden bahsediliyor?

⁹ Saat. Günün 24 saate bölünmesi eski Mısır’da görülür. Bugün saatin 60 dakikaya bölünmesi ise Babil matematikçilerince kullanılan, 60 sayısına dayalı bir sistem sonucu ortaya çıkmıştır. İbranice Kutsal Yazılarda saatin bölünmesinden bahsedilmez.a İbranice Kutsal Yazılarda günün belirli saatlere bölünmesi yerine zaman göstergeleri olarak “sabah”, “öğle”, “öğle vakti”, “akşam” gibi ifadeler kullanılmaktadır. (Tekv. 24:11; 43:16; Say. 28:29; I. Kır. 18:26) Gece, “gece nöbetleri” denen üç evreye bölünmüştür (Mezm. 63:5), onlardan ikisine Mukaddes Kitapta özel olarak: “orta nöbeti” (Hâk. 7:19) ve “sabah nöbeti” ismi verilmektedir.—Çık. 14:24; I. Sam. 11:11.

10. Yahudiler İsa’nın zamanında saatleri nasıl hesapladılar ve bu bizim İsa’nın öldüğü zamanı tam olarak bilmemize nasıl yardım eder?

¹⁰ Böyle olmakla birlikte Yunanca Kutsal Yazılarda sık sık “saat”ten bahsedilir. (Yuhn. 12:23; Mat. 20:2-6) Saatler güneşin doğmasıyla veya yaklaşık sabah saat 6’dan itibaren sayılmaya başlanırdı. Mukaddes Kitapta bahsedilen “üçüncü saat” yaklaşık sabah saat 9 olmalıdır. İsa’nın direk üzerindeki ölümüyle Yeruşalim üzerine çöken karanlığın vaktinden “altıncı saat” olarak bahsedilmektedir. Bu bizim kullandığımız saate göre öğleyin 12’dir. İsa’nın “dokuzuncu saate doğru” veya yaklaşık öğleden sonra saat 3’te işkence direğinde öldüğü bildiriliyor.—Mar. 15:25; Luka 23:44; Mat. 27:45, 46.

11. Haftanın, bir zaman birimi olarak kullanılması ne kadar eskiye dayanır?

¹¹ Hafta. İnsan, tarihinin başlangıcında günlerini saymaya başladığında yedi günlük devreler kullandı. Böyle yapmakla Yaratıcılarının örneğini takip ettiler; çünkü O, altı yaratılış devresini gene bir “gün” diye adlandırılan yedinci devre ile sonuçlandırmıştı. Nuh, günleri yedi günlük devrelerle hesapladı. İbranice’de “hafta” sözcüğü yedi katlık birimi veya devreleri gösterirdi.—Tekv. 2:2, 3; 8:10, 12; 29:27.

12. Kameri ay nedir ve bugünkü aylardan farkı nedir?

¹² Kameri Aylar. Mukaddes Kitabın çağdaş bir çevirisinde ‘kameri aylardan’ bahsedilir. (Çık. 2:2; Tesn. 21:13; 33:14; Ezra 6:15) Bugün kullanılan aylar, ayın çevrimine göre belirlenen kameri aylar değil; güneş yılının sadece keyfi olarak 12’ye bölünmesiyle hesaplanan aylardır. Bir kameri ay, yeniay tarafından belirlenen, yani her yeniayın doğuşuyla hesaplanan bir aydır. Ayın dört evresi vardır, onlar kameri ayın 29 gün 12 saat 44 dakika sürmesini sağlar. Sadece ayın şekline bakılarak, kameri ayın yaklaşık hangi gününde olduğumuz söylenebilir.

13. Zamanla ilgili olarak Tufan nasıl doğru olarak kaydedilmiştir?

¹³ Nuh’un olayları kaydederken kameri ayları tam olduğu kadar değil, 30’ar gün olarak hesapladığı görülüyor. Nuh’un tuttuğu seyir kayıtları vasıtasıyla biz Tufan sularının beş aylık bir süre boyunca veya “yüz elli gün” Yer’i örttüğünü anlıyoruz. 12 ay 10 gün sonra Yer kurumuştu ve gemidekiler dışarı çıkabilirdi. Böylece dönüm noktası niteliğindeki bu olayların zamanı tam olarak kaydedilmiş oldu.—Tekv. 7:11, 24; 8:3, 4, 14-19.

14. (a) Yehova mevsimlerin oluşmasını nasıl sağladı? (b) Mevsim düzenlemesi ne kadar devam edecek?

¹⁴ Mevsimler. Yehova, yeryüzünü oturulmak üzere hazırlarken, hikmet ve sevgisiyle mevsimleri sağladı. (Tekv. 1:14) Bunlar, Yer’in, dönme ekseniyle güneşin etrafında izlediği yörünge düzlemi arasında 23,5 derecelik bir açı oluşturmasının sonucudur. Böylece, önce Güney Yarıküre, altı ay sonra da Kuzey Yarıküre güneşe doğru eğik durumdadır ve bunun sonucunda mevsimler meydana gelir. Mevsimlerin bu değişikliği çeşitlilik ve zıtlıklarla birlikte, ekim ve biçim zamanlarının kontrol edilmesini sağlar. Tanrı’nın Sözü, bize tüm yıl boyunca gerçekleşen mevsimlerin bu değişkenliği ve zıtlığının sonsuza dek devam edeceğine dair teminat verir. “Yerin bütün günlerinin devamınca, ekme ve biçme, soğuk ve sıcak, yaz ve kış, gündüz ve gece kesilmiyecektir.”—Tekv. 8:22.

15, 16. (a) Vaat Edilen Diyarda yağışlı mevsimler nasıl ikiye ayrılabilir? (b) Yağışlı mevsimleri ve bu mevsimlerdeki tarımsal faaliyetleri açıklayın.

¹⁵ Vaat Edilen Diyarda bir yıl, genellikle yağışlı ve kurak mevsimler olarak ikiye ayrılırdı. Yaklaşık Nisan ortasından Ekim ortasına kadar çok az yağmur yağardı. Yağışlı mevsimler, ilk yağmurlar veya “sonbahar” yağmurları (Ekim-Kasım); şiddetli kış yağmurları ve daha soğuk havalar (Aralık-Şubat) ve son yağmurlar veya “bahar” yağmurları diye bölümlere ayrılabilirdi. (Tesn. 11:14; Yoel 2:23) Diyardaki ısı farklılıkları nedeniyle oluşan değişikliklerden dolayı mevsimler birbirine karıştığından bu bölünmeler yaklaşıktır. İlk yağmurlar kuru toprağı yumuşatır, dolayısıyla Ekim-Kasım ayları “toprağı sürme” ve “tohum ekme” zamanıdır. (Çık. 34:21; Lev. 26:5) Şiddetli kış yağmurlarının yağdığı Aralıktan Şubata kadar olan sürede, kar yağışı da olağandır; Ocak ve Şubat aylarında ısı daha yüksek yerlerde donma noktasının altına düşebilir. Mukaddes Kitap, Davud’un yiğit adamlarından Beneya’nın “kar günü” bir aslanı öldürdüğünü yazar.—II. Sam. 23:20.

¹⁶ Mart ve Nisan ayları (Yahudi takvimine göre yaklaşık Nisan ve İyyar ayı) ‘bahar yağmurlarının’ yağdığı aylardır. (Zek. 10:1) Bu, sonbaharda ekilmiş tahılın büyümesi için gerekli olan son yağmurdur, böylece iyi bir hasat elde edilebilir. (Hoş. 6:3; Yak. 5:7) Bu aynı zamanda ilk hasat mevsimidir, Tanrı İsraillilere Yahudi takvimine göre 16 Nisan’da mahsulün turfandasını sunmalarını emretmişti. (Lev. 23:10; Rut 1:22) O, zevk ve güzellik zamanıydı. Kutsal Yazılar şöyle der: “Yerde çiçekler görünüyor; terennümün vakti geldi, ve diyarımızda kumrunun sesi işitildi; İncir ağacı ham incirini yetiştirmede, asmalar da çiçekleniyor, güzel kokular saçmaktalar. Sevgilim, güzelim, kalk da gel.”—Neş. Neş. 2:12, 13.

17. (a) Mahsulün kurak mevsimde yaşaması nasıl sağlanırdı? (b) “Mukaddes Kitaptaki Yıl” başlıklı çizelgeyi ve 15-17. paragraflarda ele alınan mevsimlere göre bir yılın nasıl bölündüğünü açıklayın. (c) İlk hasat, tahıl hasadı, meyvelerin toplanması ne zaman yapılırdı ve bunlar hangi bayramlara denk geliyordu?

¹⁷ Yaklaşık Nisan ortalarında kurak mevsim başlar, fakat hemen hemen bu devrenin tümünde, özellikle kıyı düzlüklerinde ve batıda dağların yamaçlarında yaz mahsulünün canlılığını bolca düşen çiğ sağlar. (Tesn. 33:28) Mayıs ayı boyunca ürün toplanır ve bu ayın sonunda Haftalar Bayramı (Pentikost) kutlanırdı. (Lev. 23:15-21) Ondan sonra havanın daha da ısınmasıyla toprak daha da kuruyunca, bağlarda üzümler olgunlaşır ve hasat zamanı başlardı. Bu hasadı zeytin, hurma ve incir gibi diğer yaz meyvelerinin hasadı takip ederdi. (II. Sam. 16:1) Kurak mevsimin sonu ile ilk yağmurların başlamasından önce, tüm ürün toplanırdı ve ondan sonra, yaklaşık Ekim ayının başında Haymeler (Çardaklar) ya da diğer adıyla Toplama Bayramı kutlanırdı.—Çık. 23:16; Lev. 23:39-43.

18. (a) İbranice “yıl” kelimesinin anlamı neden uygundur? (b) Dünya açısından gerçek güneş yılı nedir?

¹⁸ Yıl. Mukaddes Kitaptaki zamanla ilgili incelememiz bizi şimdi “yıl” ifadesine getiriyor. İnsan tarihinin başlangıcında “yıl”dan söz ediliyor. (Tekv. [Yar.] 1:14, YÇ) İbranice’de “yıl” kelimesinin karşılığı olan şanna’ kelimesi “tekrarlama, gene yapma” anlamındaki bir kökten gelir ve zamanın devri fikrini taşır. Bu anlam uygundur, çünkü her yıl mevsimler dönerek tekrarlanır. Bir dünya yılı, Yer’in güneş etrafındaki bir tam dönüşüyle veya devriyle geçen süreyle bağlantılıdır. Bir güneş yılı, daha kesin bir ifadeyle bir bahar ekinoksundan diğerine kadar olan süredir. Bu tam olarak 365 gün 5 saat 48 dakika 46 saniye veya yaklaşık 365 gün 6 saattir. Buna gerçek güneş yılı denir.

19. (a) Eskiden Mukaddes Kitapta yıllar nasıl hesaplanırdı? (b) Daha sonra Yehova hangi “dini yıl”ın kullanılmasını emretti?

¹⁹ Mukaddes Kitapta Yıllar. Mukaddes Kitaptaki eski devirlere ait kayda göre, yıl sonbahardan sonbahara kadar sürerdi. Bu özellikle tarımla uğraşanlar için uygundu; yıl bizim kullandığımız Ekim ayının ilk kısmına kadar süren toprağın sürülmesi ve tohum ekilmesiyle başlar ve ürünün hasadıyla son bulurdu. Nuh, yılı sonbahardan itibaren saymaya başladı. Tufan’ın Ekim ayının ikinci yarısına ve Kasım ayının ilk yarısına karşılık gelen “ikinci ayda” başladığı bildiriliyor. (Tekv. 7:11) Bugün, yeryüzündeki birçok topluluk yeni yıla hâlâ sonbaharda başlar. MÖ 1513’te Yahudiler Mısır’dan çıkarken Yehova, onlara Abib (Nisan) ayının “ayların başlangıcı”olmasını emretti; böylece onların ilkbahardan ilkbahara kadar süren dini yıl kavramları oldu. (Çık. 12:2) Böyle olmakla birlikte Yahudiler bugün ilk ayı Tişri olan sonbaharda başlayan dünyevi bir yıl veya takvim yılı kullanırlar.

20. Kameri yıl nasıl güneş yılı ile uyumlu hale getirildi ve “ay gün yılı” nedir?

²⁰ Ay gün Yılı. Mesih’in günlerine kadar, milletlerin çoğu, zamanı, kameri yılla hesapladılar ve bunu çeşitli yollarla güneş yılına uydurmaya çalıştılar. Genel anlamda kameri yıl, 354 günlük 12 kameri aydan oluşur ve her kameri ay yeni ayın görünmesiyle başlayan 29 veya 30 gündür. O yüzden kameri yıl 365 gün 6 saat süren güneş yılından yaklaşık 11 gün 6 saat daha kısadır. İbraniler kameri yılı kullandılar. Bu yılın güneş yılına ve mevsimlere tam olarak nasıl uydurulduğu Mukaddes Kitapta açıklanmaz, fakat onlar gerektiğinde artık aylar eklemiş olmalı. Bu artık aylar düzenlemesi, daha sonra MÖ 5. yüzyılda şimdi Meton çevrimi diye bilinen şekilde sistemleştirildi. Bu aylar her 19 yılda yedi kere Yahudi takvimine eklendi; 12. ay olan Adar ayından sonra “Ve adar” veya “ikinci Adar” diye adlandırılan ay eklendi. Böylece kameri takvim güneş yılına uyarlandı, 12 veya 13 aylık bu yıla “ay gün yılı” deniyor.

21. (a) Jülyen takvimi nedir? (b) Gregoryen takvimi neden daha doğrudur?

²¹ Jülyen ve Gregoryen Takvimleri. Takvim, yılın başlangıcını, uzunluğunu saptayan ve belirli bir düzen içinde bölümlere ayıran bir sistemdir. Jülyen takvimi Julius Caesar tarafından MÖ 46’da Roma toplumuna kameri yılın yerine güneş yılını kullanmak üzere sunuldu. Jülyen takviminde bir yılda 365 gün vardır, istisna olarak her dört yılda (artık yıl) bir kere yıla bir gün ilave edilir ve o yıl 366 gün olur. Böyle olmakla birlikte, zamanla Jülyen takviminin güneş yılından aslında 11 dakika daha uzun olduğu anlaşıldı. MS 16. yüzyılda farklılığa yol açan on tam gün birikmişti. Böylece, 1582’de Papa XIII. Gregory küçük bir düzeltme ile bugün Gregoryen takvimi olarak bildiğimiz takvimi yürürlüğe koydu. Papalığın fermanıyla 1582 yılından on gün silindi, böylece 4 Ekim gününden sonra 15 Ekim geldi. Gregoryen takvimine göre 400’e tam olarak bölünemeyen yüzyıllarda “artık yıl” dikkate alınamaz. Örneğin, 1900 yılında “artık yıl” yapılmadı, çünkü 1900 sayısı 400’e tam bölünemezdi, fakat 2000 yılı farklıydı. Gregoryen takvimi genellikle dünyanın büyük kısmında kullanılmaktadır.

22, 23. Peygamberlik niteliğindeki bir yılın uzunluğu ne kadardır?

²² Peygamberlik Niteliğindeki “Yıl”. Mukaddes Kitap peygamberliklerinde “yıl” kelimesi çoğu kez her ayı 30’ar gün olan, dolayısıyla birbirine eşit on iki aydan oluşan toplam 360 günlük bir dönem olarak özel bir anlamda kullanılır. Bir yetkilinin Hezekiel 4:5, 6 hakkında ne söylediğine dikkat edin: “Hezekiel’in bir yılı 360 gün olarak bildiğini kabul etmeliyiz. Bu ne gerçek bir güneş yılıydı, ne de kameri yıldı. O her ayın 30 gün sürdüğü ‘ortalama’ bir yıldı.”b

²³ Peygamberlik niteliğindeki yıl bir “vakit” olarak da adlandırıldı. Vahiy 11:2, 3 ve 12:6, 14 ayetlerinin incelenmesi bir “vakit”in nasıl 360 gün olarak hesaplandığını ortaya çıkarır. Peygamberlikte bir yıl bazen sembolik bir “gün”ü de temsil eder.—Hez. 4:5, 6.

24. Birçok eski toplum hesaplamaya nasıl başladı?

²⁴ Sıfır Yılı Yok. Eski toplumlarda, bilgili Yunanlılarda da, Romalılarda ve Yahudilerde de sıfır kavramı yoktu. Onlar için her şeyin hesaplanması 1 rakamı ile başlıyordu. Okulda Roma rakamlarını (I, II, III, IV, V, X, vs.) öğrendiğinizde sıfır rakamına rastladınız mı? Hayır, çünkü Romalılarda sıfır rakamı yoktu. Romalılar sıfır sayısını kullanmadığından, Milattan Sonraki tarihler sıfır yılı ile değil MS 1 ile başladı. Bu, birinci (1.), ikinci (2.), üçüncü (3.), onuncu (10.) ve yüzüncü (100.) gibi sıra sayıları düzenlemesini ortaya çıkardı. Modern matematikçiler, insanın her şeyin yoktan veya sıfırdan başladığını düşündüğünü kabul eder. Sıfır Hintliler tarafından icat edilmiş olabilir.

25. Sıra sayıların asal sayılardan farkı nedir?

²⁵ Sonuç olarak sıra sayıları kullanıldığından, biz her zaman tam sayıyı bulmak için 1 sayısını çıkarmak zorunda kalıyoruz. Örneğin, MS 20. yüzyıldaki bir tarihten söz ettiğimizde, bu tam 20 yüzyıl anlamına mı gelir? Hayır, bu, 19 tam yüzyıl artı birkaç yıl demektir. Modern matematikçiler gibi Mukaddes Kitap da tam rakamları ifade etmek için 1, 2, 3, 10 ve 100 gibi asal sayılar kullanır. Bunlara “tamsayılar” da denir.

26. (a) MÖ 1 Ekim 607’den MS 1 Ekim 1914’e ne kadar zaman geçtiğini ve (b) MÖ 1 Ekim 607’den itibaren 2520 yıl sonra hangi yıla gelineceğini nasıl hesaplarsınız?

²⁶ Artık Milattan Sonraki tarihler sıfırla değil MS 1 ile başlıyor. Milattan önceki tarihlerin takvimde geriye doğru hesaplanmasına gene sıfır yılıyla değil MÖ 1 ile başlanıyor. Herhangi bir tarihi göstermek üzere yıl için kullanılan rakamlar da gerçekte bir sıra sayısıdır. Buna göre, MS 1990, Miladın başlangıcından beri 1989 tam yıl geçtiğini gösterir; aynı şekilde 1 Temmuz 1990 tarihi, Miladın başlamasından beri 1989 tam yıl artı bir yarım yılın geçtiğini gösterir. Aynı ilke Milattan Önceki tarihler için de geçerlidir. Bu şekilde MÖ 1 Ekim 607 ile MS 1 Ekim 1914 arasında kaç yıl geçtiği şöyle hesaplanır: 1913 yıla (artı gelecek yıldan ilk dokuz ay) 606 yıl (artı geçen yıldan kalan son üç ay) eklenirse sonuç 2519 yıl (artı 12 ay) veya 2520 yıl olur. Veya MÖ 1 Ekim 607’den 2520 yıl geçtikten sonra tarihin ne olacağını hesaplamak isterseniz, 607 sayısının sıra sayısı olduğunu unutmayın. Bundan dolayı o, 606 tam yılı gösterir ve biz MÖ 31 Aralık 607’den değil, MÖ 1 Ekim 607’den itibaren saymaya başlıyoruz, bu nedenle MÖ 607’nin sonundan itibaren 606 yıl üç ay hesaplamalıyız. Şimdi 2520’den 606 yıl 3 ay çıkarıyoruz. Kalan 1913 yıl 9 aydır. Bu demektir ki, 2520 yıl bizi MÖ 1 Ekim 607’den, MS 1913 tam yıl 9 ay ileriye götürür—1913 tam yıl bizi MS 1914 yılının başına ve 9 ay da MS 1 Ekim 1914’e ulaştırır.c

27. Kilit tarih nedir ve neden çok büyük bir öneme sahiptir?

²⁷ Kilit Tarihler. Güvenilir Mukaddes Kitap kronolojisi önemli kesin tarihlere dayanır. Bir kilit tarih, kabul edilebilirliği açısından sağlam temeli olan belirli bir tarihtir ve Mukaddes Kitapta kaydedilmiş belli bir olayla örtüşür. Ondan sonra o olayla ilgili tarih, Mukaddes Kitaptaki olaylar dizisinin takvime yerleştirilmesinde bir hareket noktası teşkil eder. Bu çok önemli hareket noktası saptanınca, bizzat Mukaddes Kitapta bildirilen toplumların yaşadıkları devir veya kralların hüküm sürdüğü dönemler gibi doğru kayıtlar, bu tarihten ileri veya geriye doğru gidilerek hesaplanır. Böylece sabit tutulan bu noktadan başlayarak Mukaddes Kitabın kendi içinde tarihlendirilmiş birçok olayın güvenilir kronolojisini kullanabiliriz.

28. İbranice Kutsal Yazılar için hangi kilit tarih söz konusudur?

²⁸ İbranice Kutsal Yazılardaki Kilit Tarih. Hem Mukaddes Kitapta hem de dünyevi tarihte kaydedilmiş olan göze çarpan bir olay, Koreş’in yönetimindeki Med ve Perslerin Babil şehrini ele geçirmesidir. Bu olay Mukaddes Kitapta Daniel 5:30’da kayıtlıdır. Çeşitli tarihsel kaynaklar (Diodoros, Africanus, Eusebius, Ptolemaios ve Babil dönemine ait tabletler) Babil’in Koreş tarafından ele geçirilme yılı olarak MÖ 539’u gösterir. Nabunaid Kroniği şehrin düşüşünün ay ve gününü de bildirir (yıl atlanmıştır). Böylece dünyevi vakanüvisler, Babil’in düşüşünü Jülyen takvimine göre MÖ 11 Ekim 539 veya Gregoryen takvimine göre MÖ 5 Ekim 539 olarak tarihlendirirler.d

29. Koreş’in fermanı ne zaman çıktı ve hangi şeye olanak sağladı?

²⁹ Babil’in ele geçirilişini izleyen yıl ve Babil Fatihinin hüküm sürdüğü ilk yıl, Koreş, Yahudilerin Yeruşalim’e dönmelerine izin veren meşhur fermanını çıkarmıştır. Mukaddes Kitap kayıtları açısından, bu ferman MÖ 538 sonlarına veya MÖ 537’nin ilkbaharına yakın bir zamanda çıkmıştı. Bu Yahudilere, anavatanlarına yeniden yerleşmek ve Yeruşalim’i Yehova’ya tapınmak için yeniden inşa etmek üzere “yedinci ay” olan Tişri’ye, yani yaklaşık MÖ 1 Ekim 537’e yetişmek için yeterince fırsat verecekti.—Ezra 1:1-4; 3:1-6.e

30. Bir kilit tarihe ve peygamberliğin gerçekleşmesine bakılarak, İsa’nın vaftiz ve doğum tarihi tam olarak nasıl saptanır?

³⁰ Yunanca Kutsal Yazılar için Kilit Tarih. Yunanca Kutsal Yazılar için kilit tarih İmparator Augustus’un yerine geçen Caesar Tiberius vasıtasıyla belirlenmiştir. Augustus MS 17 Ağustos 14 yılında öldü (Gregoryen takvimine göre); Tiberius MS 15 Eylül 14 tarihinde Roma Senatosu tarafından imparator ilan edildi. Luka 3:1, 3, Vaftizci Yahya’nın hizmetine Tiberius’un saltanatının 15. yılında başladığını bildirir. Eğer yıllar Augustus’un ölümünden itibaren sayılırsa, 15. yıl, MS 28 yılının Ağustos ayından MS 29 yılının Ağustos ayına kadar süren yıldır. Eğer Senato’nun Tiberius’u imparator ilan ettiği tarihten sayılırsa, 15. yıl, MS 28 yılının Eylül ayından MS 29 yılının Eylül ayına kadar süren yıldır. Bundan hemen sonra, Vaftizci Yahya’dan yaklaşık altı ay daha küçük olan İsa, vaftiz edilmeye geldi; o zaman “otuz yaşlarında idi.” (Luka 3:2, 21-23; 1:34-38) Bu, “Yeruşalimi eski haline koymak ve bina etmek” ve duvarlarını yeniden inşa etmek için “emrin çıkmasından mesholunan hükümdara kadar” 69 “hafta” (peygamberlik niteliğindeki haftaların her biri 7 yıldır böylece toplam 483 yıl) geçeceğini bildiren Daniel 9:25’teki peygamberliğe uygun düşüyor. Bu ‘emir’ Artahşaşta ya da Artakserkses (Longimanus) tarafından MÖ 455 yılında çıkarılmıştı ve Nehemya tarafından o yılın ikinci yarısında Yeruşalim’de yerine getirildi. Ve 483 yıl sonra, MS 29 yılının ikinci yarısında İsa, Yahya tarafından vaftiz edildiğinde Tanrı’dan gelen mukaddes ruhla meshedildi, böylece Mesih veya Mesholunan oldu. İsa’nın söz konusu yılın ikinci yarısında vaftiz edilip hizmetine başlaması onun sonuncu yıllık haftanın, yani 70. “haftanın ortasında” (üç buçuk yıl sonra) kesilip atılacağını bildiren peygamberliğe uygun düşüyordu. (Dan. 9:27) O, ilkbaharda öldüğüne göre, üç buçuk yıllık hizmetine MS 29 yılının sonbaharında başlamış olmalıdır.f Bu arada Luka 3:23’ün gösterdiği gibi İsa’nın hizmetine 30 yaşlarında başlaması da göz önüne alınınca, bu iki kanıt dizisinin İsa’nın MÖ 2 yılının sonbaharında doğduğunu ispat ettiğini vurgulayalım.g

31. (a) Zamanın geçip gitme hızında neden çeşitlilik görülür? (b) Bu nedenle gençlerin avantajı nedir?

³¹ Zaman Nasıl Geçer. Eski bir söz “başında beklenen tencere kaynamaz” der. Bu doğrudur, ne zaman sık sık saate baksak ya da vaktin geçişini izlesek veya bir şeyin olmasını beklesek, zaman bize çok yavaş ilerliyor gibi gelir. Bununla beraber, eğer çok meşgulsek, yaptığımız işe kendimizi kaptırmışsak o zaman vakit sanki “uçarcasına” geçer. Ayrıca yaşlı kişiler için zaman, gençlerinkinden daha çabuk geçiyor gibi görünür. Neden böyledir? Bir yıllık hayata bir yıl daha eklenirse hayat tecrübesinde yüzde yüzlük bir artış olur. 50 yıllık bir hayata bir yıl eklenirse hayat tecrübesinde sadece yüzde ikilik bir artış olur. Çocuk için bir yıl çok uzun bir zamandır. Yaşlı bir kişinin, sağlığı iyiyse ve yapacak çok işi varsa, onun için yıllar çok daha hızla geçip gider. O Süleyman’ın şu sözlerindeki derin anlamı fark eder: “Güneş altında yeni bir şey yok.” Diğer taraftan, gençler kendilerini şekillendiren yıllarla birlikte yavaş yavaş gelişip olgunlaşır. Onlar materyalist dünya ile birlikte “yeli kavramağa çalışmak” yerine bu yılları, değerli ruhi tecrübelere sahip olmak için harcayarak yararlı şekilde kullanabilirler. Süleyman’ın daha sonraki sözlerini uygulamanın onlar için tam zamanıdır: “Kötü günler gelmeden ve: Onlardan zevk almıyorum, diyeceğin yıllar yaklaşmadan, . . . . gençliğinin günlerinde seni Yaratanı hatırla.”—Vaiz 1:9, 14; 12:1, 2.

32. İnsanlık Yehova’nın zaman hakkındaki görüşünü nasıl daha iyi kavrayabilir?

³² İnsanlar Sonsuza Dek Yaşarken Zaman. Böyle olmakla birlikte, ileride felaketlerden uzak sevinçli günler yaşanacak. ‘Vakitleri Yehova’nın elinde olan’ adaleti sevenler, Tanrı’nın Krallığının yönetimindeki sonsuz hayatı özlemle bekleyebilirler. (Mezm. 31:14-16; Mat. 25:34, 46) Krallığın yönetimi altında artık ölüm olmayacak. (Vah. 21:4) İşsizlik, hastalık, can sıkıntısı ve boş şeyler yok olacak. İnsanın kusursuz yeteneklerini ortaya çıkaracak sürükleyici ve merak uyandıran işler yapılacak ve başarılardan dolayı tam bir tatmin duyulacak. Yıllar daha büyük bir hızla uçuyor gibi gelecek ve mutlu olayların anıları minnettar ve güçlü hafızalarda giderek çoğalacak. Bin yıllar geçtikçe, yeryüzündeki insanlığın Yehova’nın zaman hakkındaki görüşünü daha iyi kavrayacağına şüphe yoktur: ‘Yehova’nın gözünde bin yıl, geçen dünkü gün, ve bir gece nöbeti gibidir.’—Mezm. 90:4.

33. Yehova’nın emri zaman açısından hangi nimeti içerir?

³³ İnsanın şimdiki bakış açısından zaman akışına baktığımızda ve Tanrı’nın vaat ettiği adil yeni dünyayı düşündüğümüzde, tadılabilecek nimetler karşısında insan sevinçle coşuyor: “Çünkü RAB orada bereketi, ebedi hayatı buyurdu.”—Mezm. 133:3.

[Dipnotlar]

[Sayfa 20’deki çizelge]

İSRAİLOĞULLARININ YILI

Ayın Adı Nisan (Abib)

Karşılığı Mart-Nisan

Dini Yıl 1. ay

Takvim Yılı 7. ay

Geçtiği Ayet Çık. 13:4; Neh. 2:1

Bayramlar 14 Nisan Fısıh

15-21 Nisan Mayasız Ekmekler Bayramı

16 Nisan Turfandanın Sunulması

Ayın Adı İyyar (Ziv)

Karşılığı Nisan – Mayıs

Dini Yıl 2. ay

Takvim Yılı 8. ay

Geçtiği Ayet I. Kır. 6:1

Ayın Adı Sivan

Karşılığı Mayıs – Haziran

Dini Yıl 3. ay

Takvim Yılı 9. ay

Geçtiği Ayet Est. 8:9

Bayramlar 6 Sivan Haftalar Bayramı (Pentikost)

Ayın Adı Tammuz

Karşılığı Haziran – Temmuz

Dini Yıl 4. ay

Takvim Yılı 10. ay

Geçtiği Ayet Yer. 52:6

Ayın Adı Av

Karşılığı Temmuz – Ağustos

Dini Yıl 5. ay

Takvim Yılı 11. ay

Geçtiği Ayet Ezra 7:8

Ayın Adı Elul/Eylûl

Karşılığı Ağustos – Eylül

Dini Yıl 6. ay

Takvim Yılı 12. ay

Geçtiği Ayet Neh. 6:15

Ayın Adı Tişri (Etanim)

Karşılığı Eylül – Ekim

Dini Yıl 7. ay

Takvim Yılı 1. ay

Geçtiği Ayet I. Kır. 8:2

Bayramlar 1 Tişri Boru Çalma Günü

10 Tişri Kefaret Günü

15-21 Tişri Çardaklar Bayramı

22 Tişri Mukaddes toplantı

Ayın Adı Heşvan (Bul)

Karşılığı Ekim – Kasım

Dini Yıl 8. ay

Takvim Yılı 2. ay

Geçtiği Ayet I. Kır. 6:38

Ayın Adı Kislev

Karşılığı Kasım – Aralık

Dini Yıl 9. ay

Takvim Yılı 3. ay

Geçtiği Ayet Neh. 1:1

Ayın Adı Tebet

Karşılığı Aralık – Ocak

Dini Yıl 10. ay

Takvim Yılı 4. ay

Geçtiği Ayet Est. 2:16

Ayın Adı Şebat

Karşılığı Ocak – Şubat

Dini Yıl 11. ay

Takvim Yılı 5. ay

Geçtiği Ayet Zek. 1:7

Ayın Adı Adar

Karşılığı Şubat – Mart

Dini Yıl 12. ay

Takvim Yılı 6. ay

Geçtiği Ayet Est. 3:7

Ayın Adı Ve adar

Karşılığı (Artık ay)

Dini Yıl 13. ay