Kendinizi Yanlış Bilgilerden Koruyun
Bugün hiç olmadığı kadar çok bilgiye erişimimiz var. Bu bilgilerden bazıları güvende ve sağlıklı olmamıza yardım ediyor. Ancak arama yaparken yanlış bilgilere karşı dikkatli olmalısınız. Örneğin:
Yanıltıcı haberler
Yalan haberler
COVID-19 salgını döneminde Birleşmiş Milletler genel sekreteri tehlikeli yanlış bilgi salgını konusunda uyarıda bulundu. Şöyle dedi: “Sağlığa zararlı tavsiyeler ve işe yaramaz çözüm önerileri artıyor. Asılsız iddialar her yana yayılıyor. Çılgın komplo teorileri internete bulaşıyor. Nefret viral olarak yayılıyor. İnsanları ve grupları damgalıyor, ayrıca onları iftiraya maruz bırakıyor.”
Elbette yanlış bilgi her zaman vardı. Fakat Kutsal Kitap günlerimiz hakkında önceden şunları söyledi: “Kötü kişiler ve sahtekârlar, aldatmaya ve aldanmaya devam ederek gittikçe daha da kötü olacaklar” (2. Timoteos 3:1, 13). Ayrıca internet yoluyla yanlış haberleri her zamankinden daha kolay ve hızlı bir şekilde alıyor, hatta istemeden de olsa yayıyoruz. Bunun sonucunda e-posta ve sosyal medya hesabımız, ayrıca takip ettiğimiz haber siteleri, çarpıtılmış gerçekler ve kısmen doğru bilgilerle dolabilir.
Kendinizi yanıltıcı bilgilerden ve komplo teorilerinden nasıl koruyabilirsiniz? Şimdi size yardımcı olabilecek bazı Kutsal Kitap ilkelerine bakalım.
Her gördüğünüze ya da duyduğunuza inanmayın
Kutsal Kitap şöyle der: “Deneyimsiz insan her söze inanır; sağgörülü kişi ise adımını tartarak atar” (Özdeyişler 14:15).
Dikkatli olmazsak çok kolayca kandırılabiliriz. Örneğin üzerinde yazı olan resimler ve kısa videolar, özellikle sosyal medya yoluyla internette çok geniş çapta yayılıyor. Bu tür paylaşımlar genelde mizah amaçlıdır. Ancak resimler ve videolar, çok kolay bir şekilde değiştirilebilir ve bağlamı dışında kullanılabilir. Hatta gerçek insanların hiçbir zaman yapmadığı ya da söylemediği şeyleri yapmış ve söylemiş gibi gösteren videolar bile oluşturulabiliyor.
“Araştırmacıların sosyal platformlarda en çok rastladıkları yanlış bilgiler, bağlamı dışında kullanılan resimler ve videolardır” (Axios Media).
Kendinize şöyle sorun: “Bu içerik gerçek bir haber mi?”
Kaynağı ve içeriği gözden geçirin
Kutsal Kitap şöyle der: “Her şeyin önce doğruluğunu araştırın” (1. Selanikliler 5:21).
Haberlerde popüler olan veya sıkça tekrarlanan bir olaya inanmadan ya da onu iletmeden önce doğru olduğundan emin olun. Bunu nasıl yapabilirsiniz?
Kaynağın güvenilirliğini gözden geçirin. Haber kuruluşları ve diğer kurumlar ticari çıkarları veya siyasi görüşleri nedeniyle bir haberi çarpıtabilir. Bu nedenle bir haber kaynağında gördüklerinizi diğer kaynaklarla karşılaştırın. Bazen arkadaşlarımız e-posta ya da sosyal medya aracılığıyla istemeden yanlış bilgi aktarabilir. Bu nedenle asıl kaynağını kontrol edemediğiniz bir habere güvenmeyin.
İçeriğin güncel ve doğru olduğundan emin olun. Tarihlere ve doğruluğu kanıtlanabilir içeriklere bakın, ayrıca söylenenleri destekleyen güçlü kanıtlar arayın. Özellikle karmaşık bilgiler fazla basitleştirilmiş gibi görünüyorsa veya haber duygusal bir tepki uyandıracak şekilde tasarlanmışsa dikkatli olun.
“Bilginin doğruluğunu kontrol etmek şu anda el yıkamak kadar önemli hale geldi” (Sridhar Dharmapuri, Birleşmiş Milletler Gıda Güvenliği ve Beslenme Uzmanı).
Kendinize şöyle sorun: “Bu haber görüşleri gerçekmiş gibi mi gösteriyor ya da hikâyenin yalnızca bir tarafını mı sunuyor?”
Kişisel tercihler değil, gerçekler size rehberlik etsin
Kutsal Kitap şöyle der: “Kendi yüreğine güvenen akılsızdır” (Özdeyişler 28:26).
İnanmak istediğimiz şeyi doğrulayan bilgilere daha çok güvenme eğiliminde oluyoruz. İnternet şirketleri genelde takip ettiğimiz haberleri ve sosyal medya hesabımızı ilgi alanlarımıza ve arama geçmişimize göre şekillendiriyor. Ancak duymaktan hoşlandığımız şeyler her zaman duymamız gereken şeyler değildir.
“İnsanlar düşünme ve mantık kurma yeteneğine sahiptir. Ancak arzularımız, umutlarımız, korkularımız ve güdülerimiz nedeniyle bir bilgi inanmak istediğimiz şeyi destekliyorsa onu doğru olarak kabul etmeye daha çok eğilimli oluyoruz” (Peter Ditto, sosyal psikolog).
Kendinize şöyle sorun: “Bu bilgiye sırf inanmak istediğim için mi inanıyorum?”
Yanlış bilgi yaymayın
Kutsal Kitap şöyle der: “Yalan haber taşımayacaksın” (Çıkış 23:1).
Başkalarıyla paylaştığınız bilgilerin onların düşüncelerini ve davranışlarını etkileyebileceğini unutmayın. İstemeden bile olsa yanlış bilgi aktarırsanız sonuçları zararlı olabilir.
“1 numaralı kural, yavaşlayın, durun ve kendinize şöyle sorun: ‘Bu bilginin doğruluğundan başkalarıyla paylaşacak kadar emin miyim?’ Herkes bunu yapsaydı internetteki yanlış bilgi aktarımı dikkat çekici bir şekilde azalırdı” (Peter Adams, New Literacy Project’in kıdemli başkan yardımcısı).
Kendinize şöyle sorun: “Paylaştığım bilginin doğruluğundan emin miyim?”