Dünyaya Bakış

Tütün Şirketi Sigaranın Kansere Neden Olduğunu Kabul Ediyor

Birçok tıp otoritesinin bulgularının yıllarca tartışılmasından sonra, ABD’deki en büyük sigara üreticisi olan Philip Morris sigaranın akciğer kanserine ve diğer ölümcül hastalıklara neden olduğunu artık kabul ediyor. Şirketin bir basın açıklamasında şöyle deniyor: “Sigaranın, içen kişilerde akciğer kanseri, kalp hastalığı, amfizem ve başka ciddi hastalıklara neden olduğu yönünde tıbbi ve bilimsel açıdan çok geniş bir görüş birliği vardır.” The New York Times şunu bildiriyor: “Bu şirket önceleri, sigaranın akciğer kanseri gibi hastalıklara neden olmadığını, ‘risk etkeni’ veya ‘nedensel etken’ olduğunu . . . . iddia etmişti.” Bu itirafa rağmen şirket yine de şöyle söylüyor: “Sigara markalarımızla ve onları yıllardır desteklemiş olan reklam kampanyalarımızla övünüyoruz.”

Yok Olan Nirengi Noktaları

Kanada’nın batısındaki ovalarda, tahıl siloları yavaş yavaş yok oluyor. 1933’te, tahıl silolarının sayısı kırsal kesimlerde 5.758 adetle bir zirveye ulaşmıştı. O tarihten sonra bu sayı 1.052’ye düştü. Neden? Bir tahıl silosunun yıkımına tanık olmuş biri şöyle yakındı: “Zaman çok değişti. Tarım artık büyük ticarettir. Aile çiftlikleri sona eriyor; silolar da öyle.” Harrowsmith Country Life dergisi şunu bildiriyor: “Siloların olmadığı kırsal bölgeler, kanalsız Venedik, gökdelensiz New York veya barsız Britanya gibi bir şey olur.” Bu konuyla ilgilenen özel gruplar, Kanada ovalarının mimari açıdan bir simgesi sayılan bu siloları korumaya çalışıyor. Bir tahıl silosu müzeye ve başka biri tiyatro oyunu sergilenen bir lokantaya dönüştürüldü.

Zaman Asla Yetmiyor

Alman gazetesi Gießener Allgemeine’ye göre, Avrupa’nın her yerinde giderek daha fazla insan zamanın kendisine yetmediğini görüyor. İnsanlar ister dışarda çalışsın, ister ev işi yapsın, ister boş vakitlerini değerlendirsin aynı şey geçerlidir. Bamberg Üniversitesi’nden sosyolog Manfred Garhammer şöyle söylüyor: “İnsanlar, 40 yıl öncesine göre daha az uyuyor, daha hızlı yiyor ve işlerini daha çabuk yapıyorlar.” O, araştırma yaptığı tüm Avrupa ülkelerinde günlük yaşamın hızlandığını gördü. İşi kolaylaştıran ev aletleri ve çalışma saatlerinin azalması “boş zamanı olan bir topluluğa” veya “zaman bolluğuna” yol açmadı. Bunun yerine, yemek için ayrılan süre ortalama 20 dakika ve gece istirahatine ayrılan süre ortalama 40 dakika azaldı.

Avustralya’nın Kumar Düşkünlüğü

The Australian gazetesi şu haberi veriyor: “Kumar artık Avustralya’nın önemli bir sağlık sorunudur ve en az 330.000 kumarbazı doğrudan etkilemektedir.” Gazeteye göre, dünyadaki elektronik kumar makinelerinin yüzde 20’sinden fazlası, erişkin nüfusun yüzde 82’sinin kumar oynadığı Avustralya’da bulunuyor. Avustralya’nın kumar endüstrisini araştıran bir komisyon, erişkin Avustralyalıların yüzde 2,3’ünün ciddi bir kumar sorunu olduğunu gördü. Bu kişilerin yüzde 37’sinin intiharı düşündüğünü, yüzde 11’den fazlasının intihar girişiminde bulunduğunu ve yüzde 90’nının da kumar yüzünden ağır bir depresyon geçirdiğini söyledi. Komisyon, kumarhanelerin etkilerinin iyice incelenmesini istedi ve kumar salonlarına uyarı levhalarının asılmasını önerdi.

Stresle Mücadele

Stresli olduğunuzu mu hissediyorsunuz? El Universal’’ın haberine göre, Meksika Sosyal Güvenlik Enstitüsü gerginlikle mücadelede yardımcı olması için şu yönlendirmelerde bulunuyor. Vücuduzun ihtiyacı kadar –günde altı ila sekiz saat– uyuyun. Tam ve dengeli bir kahvaltı yapın; normal bir öğle yemeği ve hafif bir akşam yemeği yiyin. Uzmanlar aynı zamanda, yağ bakımından zengin olan gıdaların alımını azaltmanızı, kullandığınız tuz miktarını sınırlamanızı ve 40 yaşından sonra daha az süt ve şeker tüketmenizi öneriyor. Sakin ve derin düşünmek için zaman ayırmaya çalışın. Ayrıca, doğayla ilgilenerek stresinizi azaltın.

Zehirli Güzellik

The Toronto Star’ın haberine göre, artık yüz kırışıklarının giderilmesinde, ölümcül botulinum zehrinin enjeksiyonunu içeren kozmetik yöntem kullanılıyor. Bu zehir, önceden seçilen yüz kaslarını felç ediyor; bu kasların birkaç gün içinde diriliklerini kaybetmesi sonucu kırışıklar düzeliyor. Bu tedavi yaklaşık dört ay sürüyor, sonuçta hasta dinlenmiş ve genç bir görünüm kazanıyor. Fakat, bunun bir de bedeli var. Haberdeki uyarıya göre, “bu tedaviyi görenler kırışıklarını kaybediyorlar ama aynı zamanda, kaşlarını şaşkınlıkla kaldırma, gözlerini açarak gülümseme ve kaşlarını çatma yeteneklerini de kaybediyorlar.” Gazete bunun, “gençlik ve güzellik için yüzün bazı kısımlarının felç edilmesine” hazır olma anlamına geldiğini söylüyor.

“Tanrı Kimden Yana?”

Spor yazarı Sam Smith, “Herhangi bir kimsenin inançlarını küçümsemek istemiyorum” diye yazıyor. “Fakat spor karşılaşmalarındaki bu aleni dindarlık gösterileri aşırıya kaçmıyor mu? Neden futbolcular gol attıktan sonra dua ediyorlar?” Smith, oyundan sonra birbirlerine sokulup dua eden aynı oyuncuların, soyunma odalarında “muhabirlere küfrettiklerinin” veya karşılaşmanın en hararetli kısmında “rakip oyuncuları yaralamaya çalıştıklarının” görülebildiğini söylüyor. Tanrı’nın, takımlardan birinin tarafını tuttuğunu düşünmek, “bana, Tanrı’ya imanı küçümsemek gibi geliyor” diyor. Ve makalesini şöyle bitiriyor: “Spor karşılaşmalarını dinsel bir uygulamaya dönüştürmeyelim.”

Tehlikeli Uğraşlar

En tehlikeli on meslek hangileridir? ABD İş İstatistiği Bürosunun derlediği rakamlara göre, keresteciler 100.000 işçide yaklaşık 129 ölüm vakasıyla listenin başında yer alırken; onları sırasıyla, balıkçılar ve gemiciler, 123 ve 94 ölümle ikinci ve üçüncü sırada izliyor. Listede yukarıdan aşağıya doğru başka riskli meslekler de bulunuyor: Pilotlar, metal işçileri, madenciler, inşaat işçileri, taksi şoförleri, kamyon şoförleri ve çiftçiler. Bununla birlikte, Scientific American’a göre, son beş yılda “ölümcül iş kazalarının genel oranı yüzde 10 düşerek 100.000 çalışanda 4,7 oldu.”

Akıllı Kuşlar!

Fransız doğa dergisi Terre Sauvage şunu bildiriyor: “Kalküta’daki serçeler sıtmaya yakalanmaktan kurtuluyorlar.” Uzmanlar sıtmanın artmasıyla serçelerin, sıtma ilacı kinini doğal olarak yüksek oranda ürettiği bilinen bir ağacın yapraklarını aramak için artık daha uzaktaki kırlara uçtuklarını fark ettiler. Anlaşılan bu yaprakları yuvalarının içini kaplamak için kullanmalarının yanı sıra, yiyorlar da. Derginin belirttiğine göre, “Şehirleri seven ve sıtmadan korkan serçeler kendilerini koruyacak bir yol bulmuşa benziyor.”

Kirli Para

Guardian gazetesinin haberine göre, Londra’daki banknotların yüzde 99’undan fazlasına kokain bulaşmış. Uzmanlar 500 banknotu incelediler ve 496’sının çok az miktarda uyuşturucu madde içerdiğini gördüler. Uyuşturucu madde kullananlar banknotları ellediğinde kirlenme başlıyor. Sonra bu banknotlar bankadaki makinelerde dizilirken veya birlikte istiflenirken başka paraları da kirletiyorlar. Kokainin, Britanya’da 20 ila 24 yaşındakiler tarafından keyif amacıyla kullanımı, onu en hızlı çoğalan uyuşturucu madde haline getirdi. Londra’da hazırlanan Gençliği Bilinçlendirme Projesine göre, gençler saygınlıklarını ve güçlerini artırdığını düşündükleri için kokain kullanıyorlar.

“Kanla Bulaşan En Yaygın Enfeksiyon”

Associated Press’in bir haberine göre, “En az 2,7 milyon Amerikalı hepatit-C virüsü taşıyor; bu durum onun ABD’nin kanla bulaşan en yaygın enfeksiyonu olduğunu gösteriyor.” Hepatit-C’nin insandan insana başlıca bulaşma yolları, cinsel ilişki veya virüslü kandır. Bu hastalığa yakalanabilecek en riskli kişiler, iğnelerini paylaşan uyuşturucu madde kullanıcıları ve prezervatif kullanmadan cinsel ilişkide bulunanlardır. Bununla birlikte, bu enfeksiyon, aletlerini uygun şekilde temizlemeyen dövmeciler ve akupunktur yapan kişiler yoluyla da yayılabilir. Kan nakli yapılmış insanlar da tehlikededir. Bu virüsün neden olduğu karaciğer yetmezliği yüzünden ABD’de her yıl yaklaşık 1.000 kişiye karaciğer nakli yapılıyor.

Ünün Kitaplarla Değerlendirilmesi

İngiltere’de yayımlanan The Guardian gazetesi, “Ünlü olmanız, hakkınızda yazılan bir kitabın olmasıyla belirleniyorsa, . . . . İsa Mesih çağdaş dünyadaki en ünlü kişi olmaya devam eder” diyor. Washington D.C.’deki Kongre Kütüphanesi’nde bulunan kitaplarla ilgili bir araştırma, İsa hakkında yazılmış 17.239 kitap olduğunu ortaya çıkardı. Bu sayı, 9.801 kitapla ikinci sırada yer alan Shakespeare için yazılmış kitapların yaklaşık iki katıydı. Vladimir Lenin 4.492 kitapla üçüncü olurken, onu, hakkında yazılmış 4.378 kitapla Abraham Lincoln ve 4.007 kitapla Napoléon I izliyor. İsa’nın annesi Meryem, 3.595 kitapla yedinci sıradaydı ve ilk 30 kişi arasındaki tek kadındı. Onu en yakından takip eden bir sonraki kadın, hakkında 545 kitap yazılmış olan Jeanne d’Arc’tı. Bestecilere gelince, Richard Wagner listenin başında yer alıyor; onu, Mozart, Beethoven ve Bach izliyor. Picasso, ressamlar listesinde Leonardo da Vinci ve Michelangelo’nun önünde başı çekiyor. Ancak Leonardo, bilim adamları ve mucitler listesinde Charles Darwin, Albert Einstein ve Galileo Galilei’yi geride bırakıyor. The Guardian, “İlk 30 kişi arasında, yaşayan biri yok” diyor.

Cennet Kayboluyor mu?

Günlük Fransız gazetesi Le Monde’un haberine göre, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu’nun özel bir oturumunda, 43 küçük ada halkı çevresel tehditlerle ilgili kaygılarını dile getirdi. Bu cennet gibi adaların birçoğu kasırgalara, siklonlara, sellere ve kuraklıklara giderek daha fazla maruz kalıyor. BM’nin bir basın açıklamasına göre Mitch Kasırgası’nın, Karayip adalarında yaklaşık 11.000 kişinin ölümüne neden olduğu tahmin ediliyor. Geçen iki yıl içinde hem Seyşeller’de, hem de Mauritius’da şiddetli kuraklıklar yaşandı. Yüksek ısı ve kirlilik, mercan kayalıklarını ağartarak biyoçeşitliliği azaltıyor. Adalılar aynı zamanda, küresel ısınma sonucu deniz seviyesinin yükselmesinin yol açacağı etkilerden de korkuyorlar. Maldivler’deki mercan adalarının yüzde 80’inin okyanusta yok olabileceği tahmin ediliyor.

Sarhoş Sürücüler ve Uykulu Sürücüler

The New York Times gazetesi, “Yeterince uyumamak, çok fazla içmeyle aynı sonuçlara yol açabilir” diyor. Standford Üniversitesi’nin yaptığı ayrıntılı bir araştırmada, uyku apnesi (gece uykuyu geçici olarak engelleyen ve gündüz yorgunluğa yol açan durum) olan 113 kişinin vücudunun tepki zamanıyla, 80 gönüllüden oluşan kontrol grubununki incelenip karşılaştırıldı. Tepki zamanının temel çizgisi saptandıktan sonra, karşılaştırma grubu 40 derecelik alkol içmeye başladı. Times şöyle bildirdi: “Yedi tepki zamanı testinin üçünde, apnesi olduğu bilinen kişilerin tepki zamanı, kandaki alkol düzeyleri yüzde 0.8 oranında olanlardan –bu alkol düzeyindeki kişiler, ABD’nin 16 eyaletinde araba kullanamayacak kadar sarhoş sayılırlar– daha uzundu. Bu araştırmayı yöneten Dr. Nelson B. Powell’a göre, bulgular, uykulu durumda araba kullanmanın tehlikelerini vurguluyor.

Dünyanın Yaklaşık Üçte Biri Tüberküloz Basili Taşıyor

40’ı aşkın ülkenin 86 sağlık uzmanından oluşan bir grup, 1997’de dünya nüfusunun yaklaşık üçte birinin –1,86 milyar kişinin– tüberküloz (TB) basili taşıdığını söylüyor. Dünya Sağlık Örgütü tarafından seçilen bu grup, aynı yıl 7,96 milyon yeni enfeksiyon vakasının bildirildiğini belirtiyor ve 1,87 milyon kişinin de bu hastalıktan öldüğünü tahmin ediyor. The Journal of the American Medical Association’da yayımlanan bu araştırmada “tüm TB vakalarının yüzde sekseninin 22 ülkede ve vakaların yarısından fazlasının 5 Güneydoğu Asya ülkesinde olduğu” söyleniyor. Bu araştırmaya göre, hastalık oranının “kişi başına en yüksek olduğu 10 ülkeden dokuzu Afrika’daydı.” HIV enfeksiyonu oranı yüksek olan bazı ülkelerde, TB’den ölüm oranı yüzde 50’nin üstündeydi. Bu ülkelerde, HIV enfeksiyonu “kontrolünün yetersiz” olması nedeniyle TB oranları yüksek olmaya devam ediyor. Bu araştırmayı yapanlar bu yıl 8,4 milyon yeni TB vakasının olacağını tahmin ediyor. TB basili taşıyanların çoğunda hastalık asla meydana gelmiyor. Bununla birlikte, aynı kaynağın bildirdiğine göre, hasta yetersiz beslendiğinde veya bağışıklık sistemi zayıfladığında, uykuda olan bakteri aktif hale gelebilir.

Sigara Dumanına Maruz Kalan Çocuklar

University of California Berkeley Wellness Letter, Dünya Sağlık Örgütü’nün yakın tarihli bir raporunu yorumlarken “Dünya çocuklarının neredeyse yarısı sigara içen biriyle birlikte yaşıyor” diyor. “Bu, 700 milyondan fazla çocuk demektir.” Gelecek 20 yılda sigara içen erişkinlerin sayısının artarak 1,6 milyara ulaşmasının beklendiği göz önüne alınınca, daha fazla çocuğun dolaylı olarak dumana maruz kalacağı anlaşılır. Bu çocuklarda, kulak enfeksiyonları ve solunum hastalıkları gibi sağlık sorunlarının meydana gelme riski artacak.