Biliyor muydunuz?

İsa’nın yaşadığı dönemde cenazelerde gerçekten kaval çalınır mıydı?

▪ Kutsal Kitap, kutlamalarda kaval ya da flüt gibi üflemeli çalgılar çalındığından söz eder (1. Krallar 1:40; İşaya 5:12; 30:29). Ayrıca bir cenazede kaval çalındığından da bahsedilir. O olayda adı geçen tek çalgı kavaldır. Matta İnciline göre Yahudi bir yönetici İsa’dan ölüm döşeğindeki kızını iyileştirmesini istedi. Ancak İsa, yöneticinin evine vardığında “yas ezgileri çalan kavalcıları ve evi velveleye veren kalabalığı” gördü, çünkü çocuk ölmüştü (Matta 9:18, 23).

Peki Matta’nın bu kaydı dönemin âdetlerini gerçekten yansıtıyor muydu? Kutsal Kitap çevirmeni William Barclay şöyle der: “Eski dünyanın pek çok yerinde Roma’da, Yunanistan’da, Fenike’de, Asur’da ve Filistin’de kavalın yanık sesi ölüm ve felaketle yakından bağlantılıydı.” Eski Yahudi sözlü yasalarının bir derlemesi olan Talmud’a göre, milattan sonraki ilk yüzyıllarda en yoksul Yahudi bile, karısı öldüğünde yasını tutması için bir ağıtçı kadın ve iki kavalcı tutardı. Birinci yüzyılda yaşamış tarihçi Flavius Josephus’un kayıtlarına göre, MS 67’de Romalıların Jotapata’yı (Celile) fethettiğine ve halkı katlettiğine dair haberler Yeruşalim’e ulaştığında “yas tutan pek çok kişi, ağıtlarına eşlik etmeleri için kavalcılar tuttu.”

İsa’yla birlikte idam edilen mahkûmlar hangi suçu işlemişti?

▪ Kutsal Kitap onların “haydut” olduğunu söyler (Matta 27:38; Markos 15:27). Acaba onların böyle adlandırılması doğru mu? Bazı Kutsal Kitap sözlükleri, Kutsal Yazılarda farklı suçlular için farklı ifadeler kullanıldığına dikkat çeker. Yunanca kleptes sözcüğü, fark ettirmeden bir şeyler çalan bir hırsıza atfederdi. Öğrencilerin para kutusundan gizli gizli para çalan Yahuda İskariyot için bu sözcük kullanılır (Yuhanna 12:6). Lestes kelimesi ise genelde şiddet kullanarak hırsızlık yapan birine atfederdi. Ayrıca bu sözcük bir devrimci, isyancı ya da gerilla için kullanılabilirdi. İsa’yla birlikte idam edilenler bu ikinci gruba girer. Zaten kayıtlarda onlardan birinin “Biz bunu hak ettik, çünkü yaptıklarımızın cezasını çekiyoruz” dediğini okuruz (Luka 23:41). Bu, onların basit bir hırsızlıktan daha büyük bir suç işlediğini akla getirir.

Bu iki adam gibi Barabbas için de lestes kelimesi kullanılır (Yuhanna 18:40). Luka 23:19’daki şu sözler Barabbas’ın sadece bir hırsız olmadığını açıkça gösterir: “Şehirde çıkan bir ayaklanmadan ve cinayetten dolayı hapse atılmıştı.”

Dolayısıyla İsa’yla birlikte idam edilen haydutların bir ayaklanmaya, hatta cinayete karışmış olmaları da mümkündür. Durum ne olursa olsun Romalı Vali Pontius Pilatus, onların işkence direğinde idam edilmeyi hak edecek bir suç işlediklerini düşündü. Bu yüzden onların haydut olarak adlandırılması yerindedir.