Xidan’wana Xa Ndhuma Xa Le Rhoma

HI MUTSARI WA XALAMUKA! LE ITALIYA

Ottorino Respighi wa le Italiya u susumeteleke ku tsala risimu leri nge, “Swidan’wana Swa Le Rhoma,” loko a vone ku saseka ka swidan’wana swo tala swa le Rhoma. A hi endzele xin’wana xa swidan’wana leswi swo saseka swinene—Xidan’wana xa Trevi.

Loko hi rhelela hi xindledyana lexi yaka exidan’wanini lexi, kutani hi fika hi jika hi khona yin’wana, a ku nga ri ku saseka a ku ri tanani mi ta vona. Lexi vonakaka ngopfu entsendzeleni wolowo i Xidan’wana lexi vuriwaka Trevi lexi anameke 20 wa timitara naswona xi tlakukeke 26 wa timitara. Xidan’wana lexi xi sasekile naswona xi akiwe hi ndlela yo xonga swinene hambileswi xi nga ekhonweni leyitsongo!

Mupapa Clement wa Vukhume-mbirhi hi yena la leriseke leswaku ku akiwa Xidan’wana xa Trevi naswona xi mpfampfarhutiwe hi mumpfampfarhuti Niccolò Salvi la humaka eItaliya. Ntirho wo aka wu sungule hi 1732 naswona wu hetiwe hi 1762. Mati lama nghenaka exidan’wanini xexo ma tisiwa hi mugerho wa Aqua Virgo lowu ceriweke hi lembe-xidzana ro sungula B.C.E., lowu leheke kwalomu ka 13 wa tikhilomitara ku suka edorobeni.

Xidan’wana lexi, xi endliwe xi languteka ku fana ni lwandle naswona xi le mahlweni ka xigodlho. Xifaniso lexi ku vulavuriwaka ha xona emintsheketweni xa Oceanus (kumbe, lexi van’wana va xi vitanaka Neptune) xi yime kahle ekalichini ya xona, onge xi lawula mati lama khulukaka ehansi ka xona. Mati lawa ma khulukaka etlhelo ka swifaniso leswin’wana ma hundza ehenhla ka maribye, ma ba pongo onge i magandlati ya le lwandle. Tshaku ra xona ri ringana ni khona hinkwayo ya doroba kutani leswi swi endla onge khona hinkwayo i xiphemu xa xi xidan’wana lexi.

Siku ni siku ku ta madzana-dzana ya vaendzi endhawini leyi naswona va hoxa timali exidan’wanini lexi dumeke ngopfu le Rhoma. Kan’we hi vhiki mati ya xidan’wana ma halatiwa hinkwawo. Mali leyi hoxiweke hi vapfhumba yi va kwalomu ka R78 000 hi vhiki, ya tekiwa kutani yi nyikiwa tikereke leti pfunaka vanhu.

Loko ingi swidan’wana swa le Rhoma swa yimbelela hakunene hilaha Respighi a vuleke hakona, Xidan’wana xa Trevi hi xona xi fambaka emahlweni hikuva hi xona xi tsakeriwaka hi vapfhumba swinene le Rhoma.