Yehova—Xana I Xikwembu Xa Tihanyi kumbe Xa Rirhandzu?

“KAMBE Xikwembu xa Bibele i Xikwembu xa tihanyi,” ku sindzise wanuna wa Mujapani. Murhumiwa la yimeke enyangweni ya yena u tikume a ri emahlweni ka munhu la tolovelaneke ni Bibele, Rito ra Xikwembu.

Wanuna loyi u hambetile a ku: “Ku vuriwa yini hi loko Xikwembu xi nwerisa vanhu eka Ndhambi ya mati ke? Naswona ku vuriwa yini hi loko xi hisa Sodoma na Gomora hi ndzilo, ku nga boxiwi ku pfumelela ka xona leswaku Vaisrayele va herisa Vakanana xana? U nga vurisa ku yini leswaku Xikwembu i munhu la nga riki na tihanyi ke? Handle ka sweswo, Xikwembu xa ‘Testamente Leyintshwa’ xi hambane hi laha ku heleleke. Yesu u dyondzise hi ta Xikwembu xa ku rhula ni xa rirhandzu.”

Miehleketo leyi ya Xikwembu xa “Testamente ya Khale” tanihi xa tihanyi ni lexi rhandzaka nyimpi yi nghena emianakanyweni ya lavo tala. Hi ku anghwetla, vanhu van’wana va languta hambi xi ri Xikwembu xa rirhandzu xa “Testamente Leyintshwa” tanihi lexi kanakanisaka. Xana munhu a nga susumeteriseka ku yini ku tirhela Xikwembu lexi vonakaka xi ri ni vumunhu lebyi cinciweke?

“Tindlela Hikwato Ta Yena Ti Lulamile”

Hambi swi ri tano, vanhu va le ka xiyimo xo kaneta swiendlo swa Xikwembu swinene. Xana n’wana u swi twisisa xikan’we-kan’we leswaku hikwalaho ka yini tata wa yena a n’wi endla leswaku a tiyisela ku vaviseka exitulwini xa dokodela ya meno ke? Hi ku fanana, eku sunguleni hi nga ha hluleka ku twisisa swiendlo swa Xikwembu hinkwaswo. “Mi pfumela leŝaku yena Yehova i Šikwembu,” ku vule mupisalema. “Hi yena l’a nga hi endla, a hi hina.”—Psalma 100:3.

Manuku ke, xana a hi vuhunguki ku tsutsumela ku endla makumu ya leswaku mintirho ya Xikwembu i ya tihanyi ke? “Miehleketo ya mina, a hi miehleketo ya ṅwina, ni tindlela ta ṅwina a hi tindlela ta mina, Ku v̌ula Yehova. Hi laha matilo ma tlakukeke henhla ka misav̌a, hi ŝeŝo tindlela ta mina ti tlakukeke henhla ka tindlela ta ṅwina, ni miehleketo ya mina e henhla ka miehleketo ya ṅwina.” (Esaya 55:8, 9) Ku tlula kwalaho, Bibele yi hi tiyisekisa leswaku “tindlela hikwato ta yena ti lulamile.” Yehova u hlamuseriwa tanihi “Šikwembu šo ṭhembeka, ši nga ri na nanḍu.” (Deuteronoma 32:4) Hikwalaho a hi languteni timhaka tin’wana leti Xikwembu xi vonakeke xi fanela ku ti avanyisa.

Ndhambi

“Yehova a v̌ona leŝaku ku biha ka v̌anhu ku kurile misav̌eni, ni miehleketo hikwayo ya timbilu ta v̌ona yi kongoma ku biha ntsena hi masiku hikwawo.” (Genesa 6:5) Yoleyo a yi ri misava ya le mahlweni ka Ndhambi. Ee, Yehova Xikwembu a “languta misav̌a, kutani maŝiv̌o, a yi onhakile; hikuv̌a nyama yiṅwana na yiṅwana a yi onhile ndlela ya yona e misav̌eni.” (Genesa 6:12) Van’wana va nga ha sindzisa leswaku Xikwembu a xi fanele xi titshikele vanhu va ri voxe, xi va pfumelela va endla leswi a va swi lava. Kambe a ka ha ri ni vanhu lava tshembekaka, va mahanyelo lamanene emisaveni. Xana a ku nga ta va tihanyi eka Xikwembu ku pfumelela lavo biha va herisa masalela yo hetelela ya mahanyelo lamanene emisaveni ke? Hikwalaho Xikwembu xi lunghiselele ndhambi ya misava hinkwayo leswaku yi ntshunxa misava eka vaonhi va yona.

Xikwembu xa tihanyi ingi xi nga ri endlanga lunghiselelo ro ponisa munhu kumbe xiharhi. Kambe Yehova u endle tano. Xikwembu xa tihanyi ingi xi nga tsundzuxanga hi ta ndhambi leyi taka. Hambi swi ri tano xi avele Nowa ku va “mutwarisi wa leswo lulama” malembe lama nga vaka 40 kumbe 50! (2 Petro 2:5) Vanhu a va ta tihlawulela ku pona kumbe ku fa.

Sodoma Na Gomora

Loko tintsumi timbirhi ti endzele Sodoma, hi ku anghwetla vanhu va kwalaho va paluxe mukhuva wa vona lowu thyakisiweke. Vanhu va Sodoma, va rhendzelekela yindlu ya Lota, “Ku suka ka la’v̌antŝha ku fika ka ŝikoša, e muti hikwawo wa matlhelo hikwawo. Kutani v̌a v̌itana Lot, v̌a ku ka yena, v̌a kwihi v̌anhu la’v̌a ngheneke ka wena hi v̌usiku lebyi? V̌a humesele handle, hi v̌a tiv̌a.” (Genesa 19:4, 5) Leswi a ku ri ‘ku landza hanyelo ra nyama leri nga riki ra ntumbuluko.’—Yuda 7; nakambe vona Varhoma 1:26, 27.

Xikwembu, “lexi kambaka swa timbilu,” xi swi vonile leswaku miti leyi a yi nga hlayisekanga. A yi hlayiseriwe ndzoviso wa yona. (Varhoma 8:27) Kunene, hambi va ri vanhu va khume vo lulama a va nga ta kumeka eSodoma! (Genesa 18:32) Hanyelo ra Vasodoma ri vange nxungeto wa xiviri eka Lota lowo lulama ni ndyangu wa yena. Hikwalaho ke, ku ponisiwa ka Lota ni vana vakwe va vanhwanyana hi Xikwembu a ku ri xiendlo xa rirhandzu!—Genesa 19:12-26.

Xi Herisa Vakanana

Yehova u tshembise Abrahama leswaku eku heteleleni mbewu ya yena a yi ta tata tiko ra Kanana. Hambi swi ri tano, xiya leswaku a ku ri hava ku avanyisa loku a ku ta humelela esikwini ra Abrahama. Ha yini? “Hikuv̌a ku homboloka ka Va-Amor [rixaka lerikulu ra Vakanana] a ku si tala hi ku ringana” ku vule Yehova. (Genesa 15:16) Malembe lama nga vaka 430 a ma ta hundza vuhomboloki bya tiko rolero byi nga si fikelela swiringaniso swo tano laha Muxe a a ta swi kota ku vula a ku: “Kambe Yehova u ta teka tiko ra v̌ona [ra Kanana] e mahlweni ka wena hikwalaho ka ku biha ka matiko lawa.”—Deuteronoma 9:5.

Buku leyi nge Archaeology and the Old Testament yi ri: “Tihanyi, ku navela loko biha ni ku siveriwa ka switori swa Kanana . . . ku fanele ku tise mikhuva leyo biha eka lava va tinyiketeleke eka swona naswona swi vangele swiendlo swo tala leswi nyamisaka swinene swa nkarhi wolowo, tanihi vunghwavava byo kwetsima, ku gandzela hi vana ni ku gandzela nyoka . . . ku onhaka loku heleleke ka mahanyelo ni ka vukhongeri.” Kambe ke, Vagibiyoni ni vaaki va miti yin’wana minharhu va tweriwe vusiwana. (Yoxua 9:17, 18) Xana Xikwembu xa tihanyi ingi xi swi pfumelerile leswi ke?

Vumunhu Lebyi Cinciweke?

Hambi swi ri tano, van’wana va sindzisela leswaku Xikwembu xa “Testamente ya Khale” xi cince vumunhu eka “Testamente Leyintshwa.” Va ri, ‘tidyondzo ta Yesu a ti vulavula hi rirhandzu.’—Matewu 5:39, 44, 45.

Kambe ke, ku lovisiwa ka Yerusalema hi 70 C.E. ku tile tanihi ku avanyisa loku humaka eka Yehova, hi laha Yesu a vhumbeke ha kona. (Matewu 23:37, 38; 24:2) Nakambe, vanhu lava nga lulamangiki vo fana na Ananiya, Safira, Heroda va dlayiwile. Xikwembu a xi ngacincanga. (Mintirho 5:1-11; 12:21-23; Malakia 3:6) Naswona tidyondzo ta Yesu ehenhleni ka rirhandzu a ku nga ri masungulo lamantshwa. Emahlweninyana, Nawu wa Muxe a wu lerisile wu ku: “U ta ranḍa warikwenu kukotisa loko u tiranḍa.” (Levitika 19:18) Hambi swi ri tano, tidyondzo ta Yesu ehenhleni ka rirhandzu lerikulu, ti ye emahlweni ku tlula xileriso lexi. (Yohane 13:34) Nakambe, tsundzuka leswaku u tlhele a tivisa ku avanyisiwa lokukulu ka varhangeri va vukhongeri va vakanganyisi. Tihlayele Matewu ndzima 23 hinkwayo kutani u vona ndlela leyi Yesu a soleke vanhu vo tano hi matimba ha yona.

Xisweswo rhekhodo ya Bibele a yi tiyisi swona leswaku Xikwembu xi na tihanyi, kambe i vumbhoni bya rirhandzu ra xona leri enteke ni leri bohaka ra vanhu. Xisweswo hi susumeteleka ku dyondza swo tala hi Yehova ni tindlela ta yena ta rirhandzu. Xihloko xa hina lexi landzelaka xi nga ku pfuna ku endla sweswo.

[Swifaniso eka tluka 3]

Xana Yehova a a lulamile hi ku rhumela Ndhambi, hi ku herisa Sodoma na Gomora, na hi ku herisa Vakanana ke?