Ku Kuma Ntsako Eka Nyiko Ya Vukati
“Leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke, swi nga tshuki swi hambanisiwa hi munhu.”—MATEWU 19:6.
1. I marito wahi lama tolovelekeke ya Yesu lama tivekaka eVujaganini, kambe i swivutiso swihi leswi nga kona mayelana na wona?
XANA marito wolawo ya tolovelekile eka wena ke? Handle ko tipfinyinga ma tolovelekile eka timiliyoni ta vanhu eVujaganini, lebyi endlaka xiphemu lexikulu xa vaaki va misava, hikuva i marito ya Hosi Yesu loko a vulavula ni Vafarisi va vukhongeri va siku ra yena. Leswi marito ma nga ha vaka lama tolovelekeke, xana ku vuriwa yini hi leswi nhlamuselo ya Yesu yi vulaka swona? Xana ntikelo wa xitsundzuxo xo tano wu landzeriwile hi vanhu hinkwavo ke? A hi voneni.
2-4. (a) I xiyimo xihi lexi nga kona namuntlha ematikweni yo tala malunghana ni ku khathalela marito ya Yesu eka Matewu 19:6 ke? (b) I langutelo rihi leri boxiweke hi lava va honisaka xitsundzuxo xa Bibele emhakeni ya ku nga heli ka vukati?
2 Ematikweni yo tala namuntlha, vanhu va ni langutelo rintsongo swinene ra lunghiselelo ra vukati ni ku yisa leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke emahlweni. Ku dlaya vukati ku fike eka swiringaniso leswi swi nga hlamuseriwaka tanihi ntungu etikweni rin’wana ni rin’wana. Ematikweni lawa ku dlaya vukati ku nga pfumeleriwiki ximfumo hi hulumendhe, xiyimo a xi anerisi, hikuva ematikweni yo tano vanhu hakanyingi va tshika vanghana va vukati ivi va teka un’wana va tshama na yena. Kutani xitsundzuxo xa nkoka xa Yesu eka Matewu 19:6 a xi amukeriwanga hi timiliyoni ta vanhu eVujaganini ni le kun’wana. Xana i mhaka ya leswi xitsundzuxo lexi Yesu a xi nyikeke xi biheke, kumbe i mhaka ya leswi vanhu va nga yingisiki loko Yesu a vulavula, ivi va honisa xitsundzuxo xa Yesu emhakeni leyi ke?
3 Ntiyiso hi leswaku phesente leyikulu ya vanhu a yi languti vukati tanihi kontraka ya vutomi hinkwabyo loko byi kavanyetana ni mahanyelo ni ku navela ka vona vini. Eka vanhu vo tano, vukati byi fanele ku va lunghiselelo ra nkarhinyana ntsena loko byi kavanyetana ni leswi munhu a swi tsakelaka, leswi a swi rhandzaka, kumbe leswi a nga swi rhandziki. Kutani a swi ta vonaka onge van’wana va tshika munghana wa vukati hi ku olova ku fana ni loko va hluvula baji kumbe xihuku, va nga kalanga va ehleketa nikantsongo hi xitsundzuxo lexi Yesu a xi nyikeke eka lava va nghenaka exinakulobyeni xa vukati.
4 Hi ku va ni langutelo leri ra matimba ra leswaku mani na mani wa swi endla, lava va navelaka ku landzela xitsundzuxo lexi sirheletekeke xa Bibele va nga kuceteriwa hi ndlela leyi va hambukisaka edyondzweni leyinene ya Rito ra Xikwembu. Xitsundzuxo lexinene xa nyikeriwa hi tibuku na hi nomu, kambe ku hluleka ku tirhisa xitsundzuxo xa Bibele ku nga yisa eka swiphiqo swa vukati. (Ringanisa Psalma 19:7-11.) Loko hi amukela langutelo ra leswaku xin’wana ni xin’wana evukatini lexi kavanyetanaka ni mahanyelo ya hina, mintsako ya hina, ku navela ka hina, xi nga cinciwa hi ku nga namarheli ka hina eka vukongomisi bya Xikwembu evukatini, kona hi le khombyeni. Ku va ni langutelo ro tano swi endla leswaku hi kongomana ni swiphiqo leswikulu swa vanhu, leswiya swa vutitivi. Hikuva hi ntolovelo i vutitivi lebyi byi nga rimitsu ra swirhalanganya swa vukati. Hikwalaho ka yini hi vula sweswo?
Ntirho Wa Xidyoho
5. Muapostola Pawulo eka Varhoma 7:15-20 u andlala xirhalanganya lexi hi nga na xona hikwalaho ka leswi hi tswariweke exidyohweni hi ndlela yihi?
5 Vavanuna ni vavasati, vatukulu va Adamu na Evha, va tswariwe exidyohweni ni le ku nga hetisekeni. Leswi swi vula leswaku hikwalaho ka xidyoho xa ndzhaka, munhu wa hluleka naswona wa dyoha ku fika eka mpimo wun’we kumbe wun’wana. (1 Yohane 3:4) Muapostola Pawulo u vulavule hi ndzhwalo lowu hlamarisaka lowu xidyoho xi wu vekaka ehenhla ka vanhu, hikuva u tikume a endla leswi a a nga lavi ku swi endla naswona a a nga swi endli leswi a a fanele ku swi endla. (Varhoma 7:15-20) Un’wana ni un’wana loyi a tshovaka nawu wa Xikwembu ha vomu u ni vutianakanyi. Eka munhu un’wana ku nga ha va vutianakanyi hi mpimo wuntsongo, kambe eka van’wana ku va mahanyelo lama heleleke, naswona vutianakanyi bya vona byi hundzuka lebyikulu.
6, 7. I swirhalanganya swihi swimbirhi leswi vutianakanyi byi swi vangaka evukatini, swi hi yisa eka xivutiso xihi xa masungulo?
6 Elunghiselelweni ra vukati leri simekiweke hi Xikwembu, i vutianakanyi lebyi hakanyingi byi nga rimitsu ra xiphiqo exikarhi ka vanghana va vukati. Hi laha xiga xi vulaka ha kona, wansati loyi a lavaka ku endleriwa xin’wana ni xin’wana, hi laha a nga ha vaka a onhiwe hi manana kumbe tata wakwe ha kona, kahle-kahle u ni vutianakanyi. Wanuna loyi a lavaka ku ya emahlweni ni hanyelo ra ku titshamela yexe, leriya ra leswaku nkarhi hinkwawo a va ni “vafana” endzhaku ka vukati byakwe, entiyisweni u ni vutianakanyi. Anakanya hi tindlela hinkwato leti wanuna ni wansati va hambanaka ha tona, kutani u ta swi vona leswaku vutitivi i rimitsu ra swirhalanganya swo tala.
7 Emhakeni yo tikarhatela ku lwisana ni swiphiqo leswi humelelaka evukatini, xana munhu u wu hlurisa ku yini mboyamelo lowu a tswariweke na wona ehenhleni ka vutianakanyi? Ku ni swilo swo hlayanyana leswi nga endliwaka ni leswi, loko swi tirhisiwile, swi nga pfunaka vukati lebyi hohlokaka. Kambe munghana un’wana ni un’wana elunghiselelweni ra vukati u fanele ku rhandza ku endla xiphemu xa yena. A hi ndlela leyi kongomeke tlhelo rin’we ntsena. A hi kambisiseni timhaka tin’wana leti katsekaka.
Ku Pfumala Vutianakanyi eVukatini
8. Vukati i ku avelana hi ndlela yihi?
8 Vukati i ku avelana, leswi vulaka leswaku ku hava munghana wa vukati loyi a nga tekelaka loyi un’wana ehansi kutani a vona onge ntsendze loko un’wana wa vatekani a nyika ivi lowun’wana a amukela hinkwaswo swi ta lungha. Sweswo swi nge n’wi katekisi ni un’we wa vona. Hi xikombiso, maxaka ematlhelweni lamambirhi ya fanele ku khathaleriwa. Leswi a swi fanelanga ku pfumeleriwa leswaku swi va xitlhavi elunghiselelweni ra vukati, leswaku vatswari va munhu hi yexe kumbe maxaka man’wana ma khathaleriwa ivi ku tshikiwa lawaya ya munghana lon’wana. Laha ndyangu wu nga ta va ni tiholideyi kumbe minkarhi yin’wana yo wisa a swi fanelanga leswaku minkarhi hinkwayo makungu ma kongomisiwa tlhelo rin’we. Ku khathalela lokunene loku kombisiwaka etimhakeni to tano ku ta pfuna ku endla vukati lebyi humelelaka. U nga tshuki u langutela un’wana ehansi kambe kombisa ku pfumala vutianakanyi.—Vafilipiya 2:4.
Mhaka Ya Vudyuhari
9. Langutelo leri nga nyawuriki hi vukati ri yisa eka vuyelo byihi lebyi nga tsakisiki?
9 Hikwalaho ka langutelo ra matimba leri nga kona exikarhi ka vo tala va rixaka leri, ra leswaku loko vukati byi nga fambi kahle byi nga herisiwa hi ku dlaya vukati, vantshwa vo tala va sungula va ri ni langutelo leri nga nyawuriki hi lunghiselo ra vukati. Leswi swi nga yisa eku hohlokeni ka vukati byo tala bya vana va kondlo-a-ndzi-dyi. Swi tlhela swi vanga ku tswariwa ka vana vo tala lava nga lavekiki emisaveni. Vana lava hakanyingi va kula va nga swi tivi leswi ku va ni manana na tatana lava va va rhandzaka ni ku va khathalela swinene swi nga swona.
10. Vagalatiya 5:22, 23 yi nga pfuna lava anakanyaka hi vukati hi tindlela tihi?
10 Xana munhu u fanele ku va ni malembe mangani emahlweni ko anakanya hi vukati? Ku nga ka ku nga vi ndlela ya vutlhari ku veka milawu emhakeni leyi. Kambe Matsalwa ma nyika xitsundzuxo lexinene ehenhleni ka leswi swi vumbaka ku vupfa ka mianakanyo ni ka moya—ku vupfa ka muxaka lowu laviwaka hi lava va nghenelaka vutomi bya lava tekaneke. Hlaya Vagalatiya 5:22, 23, laha u nga ta kuma ku xaxametiwile mihandzu ya moya. Kambisisa wun’wana ni wun’ana wa mihandzu leyi boxiweke kwalaho hi vukheta. Teto i timfanelo leti munhu a faneleke ku ti hlakulela evuton’wini. A hi le ndzhaku ka vukati laha munhu a faneleke ku sungula ku kombisa timfanelo to tano kambe emahlweni swinene evuton’wini byakwe bya siku na siku tanihi Mukriste.
11. I ku tikambela kwihi loku ku nga ha endliwaka hi lava va anakanyaka hi vukati?
11 Hi xikombiso, xana u munhu loyi a tsakeke evuton’wini, loyi a tsakelaka ku hanya, a seketela timhaka ta Mfumo wa Kriste? Xana u ni ku rhula ni van’wana, u kurisa vuxaka bya ku rhula na vona ke? Kumbe, xana u ni madzolonga, u tinyiketa eku hlundzukeni ni ku vulavula tinhlamba ke? Xana wa tiyisela, u kota ku kongomana ni ku tsana ka makwenu wa xinuna kumbe wa xisati, manana kumbe tatana? Kumbe, xana u ni ximbilwa-mbilwana ni ku va ni mboyamelo wo hlundzuka loko van’wana va nga pfumelelani hi ku anghwetla ni leswi u swi lavaka? Xana u tikuma u kombisa vunene eka van’wana loko u tirhisana na vona, u va ni musa ni ku va endlela leswinene ke? Kumbe, xana u ni vutianakanyi, vutikukumuxi, u kayivela ku tikhoma, u hatlisela ku hlundzukela van’wana hi mhaka ya ku hambana kuntsongo ke? Xana u ni rirhandzu ra xiviri eka van’wana, u lava ku va pfuna, u tshika swa wena, u tinyiketa ni ku nyikela rifuwo ra wena leswaku u tisa ntsako eka van’wana? Kumbe, xana u lava leswaku van’wana va ku kombisa rirhandzu, minkarhi hinkwayo va ku nyiketela rifuwo ra vona?
12. Wanuna kumbe wansati loyi vutomi byakwe byi vumbiweke emahlweni ka vukati u ni mpfuno wihi?
12 I ntiyiso ku vula leswaku ku hava ni un’we wa hina loyi a nga ni timfanelo leti hi ndlela leyi hetisekeke. Hambi swi ri tano, wanuna kumbe wansati loyi a vumbiweke hi malembe yo karhi ya vutomi, ni loyi a veke ni nkarhi wo hlakulela timfanelo to tano ta moya, u le xiyin’weni lexinene xo endla vukati lebyi humelelaka—xiyimo lexi antswaka swinene ku tlula lexiya xa munhu loyi a nga sunguriki ku ringeta ku dyondza mihandzu leyi ya moya ku fikela endzhaku ka swiboho swa vukati.—Ringanisa 2 Petro 1:5-8.
13, 14. (a) I nkarhi wihi lowu ku famba ka nkarhi ku wu nyikaka malunghana ni ku hlakulela mintirho ya moya? (b) Vatswari va nga endla yini ku pfuna vana va vona?
13 Hikwalaho ka yini u nga tikambisisi hi ku tshembeka, u kambisisa leswi u swi tsakelaka ni leswi u nga swi tsakeriki? Xana a wu swi voni leswaku ku tlangela ka wena vutomi ku kurisiwile hi ku famba ka nkarhi? Xana loko u ri ni 13 wa malembe a wu endla mintirho leyi fanaka ni leyi a wu yi endla loko u ri ni 5, kumbe loko u ri na 20, xana a wu endla mintirho leyi fanaka ni leyi a wu yi endla loko u ri ni 13 wa malembe ke? Xana ku twisisa ni ku tlangela ka wena vutomi ku kurile kumbe ku hungutekile tanihi leswi u kumeke ntokoto lowukulu emalembeni lama hundzeke ke? Xana wena, sweswi tanihi munhu lonkulu, u lava timfanelo leti fanaka ni leti u ti endleke loko wa ha ri n’wana evanhwini ke? Xana a hi ntiyiso leswaku hakanyingi mufana “ntsena” evuton’wini bya nhwanyana loko a ri ni 16 kumbe 17 wa malembe hi vukhale u rivariwa swinene loko a ri karhi a kula a va wansati kutani a hlanganisa ntokoto lowukulu ni vutshila bya wanuna bya vukhongeri ni vumunhu ke? Langutelo ra yena loko a ri ni 22 kumbe 23 wa malembe hi vukhale entiyisweni ri ta sekeriwa ngopfu etimhakeni ta moya, ta mianakanyo, ni ta nsusumeto ta wanuna ku tlula eka swivumbeko swa nyama. Ku nga vuriwa leswi fanaka eka jaha leri kulaka ri va wanuna. Ku langutela ni ku navela ka rona malunghana ni wansati swa vupfa loko ri ri karhi ri kula. Emalembeni yakwe ya le ndzhakunyana, loko mintirho yi cinca, leswi a nga ta swi lava eka munghana wa vukati i munhu loyi a twisisaka ni loyi a nga ni musa, loyi a nga ni vuswikoti byo hlayisa ndyangu ni manana, loyi a nga ni ku navela loku enteke embilwini ya yena ko rhanga a tsakisa Yehova, Muvumbi wa yena, ni ku endla ku rhandza ka yena.—Swivuriso 31:10, 26, 27.
14 Mongo wa mhaka hi leswaku nkarhi wu cinca xivumbeko xa munhu etimhakeni. Hikwalaho ke, ku tsutsumela vukati emalembeni ya vuhlangi ku fambisana ni makhombo yo tala. Swi nga ha tsandza ku sindzisa vanhu vambirhi lava ha riki vantsongo swinene leswaku va rindzela nkarhi wo karhi leswaku wu hundza emahlweni ko nghenela vukati. Kambe vatswari, ngopfu-ngopfu emalembeni ya vuhlangi ya vutomi bya vana va vona, va nga va khutaza ku anakanyisisa hi vukheta hi vutomi, hi ku tilunghiselela vukati emoyeni, eminsusumetweni, ni le mianakanyweni emahlweni ko nghenela kontraka ya vutomi ni munhu un’wana leswi nga vaka ni vuyelo lebyi antswaka kumbe lebyi nyanyisaka ku biha.
15. Leswi ku teka endzhaku ka nkarhi wo leha ku nga riki murhi wa swiphiqo hinkwaswo minkarhi hinkwayo, i ndzayo yihi leyi nyikiweke malunghana ni ku hlayisa langutelo lerinene?
15 Leswi a swi vuli swona leswaku ku teka loko munhu a kurile hi wona murhi lowu heleleke. Nakona ku nga ha va ni swirhalanganya, ngopfu-ngopfu loko langutelo ra vutianakanyi ri pfumeleriwa ku nghenelela ivi ri pfula mukhandlu exikarhi ka vanhu vambirhi. Swilaveko swa mianakanyo, swa nsusumeto, ni swa moya swa un’wana ni un’wana exibohweni xa vukati swi fanele ku anakanyeriwa. Vakriste van’wana va tipfumelele leswaku va katseka hi laha ku heleleke entirhweni wo tihanyisa, lerova va bakanyela ntirho wa bandlha etlhelo, ku katsa ni ku va kona eminhlanganweni na ku hlanganyela entirhweni wo chumayela ni ku endla vadyondzisiwa. Manuku va ringeta ku tilulamisela leswi va vonaka swi ri swona swi kayivelaka evuton’wini bya vona hi ku tikarhatela ku tirivatisa ko tala. Loko va khomekile va anakanya leswaku, swirhalanganya swa vona swi ta tlhantlhiwa hi ndlela yo karhi sweswi, naswona endzhaku eMafambiselweni Lamantshwa ya swilo va ta ntshunxiwa eka swilaveko swa van’wana swa minsusumeto, mianakanyo, ni swa moya. Kambe vutomi a byi tano. Xitsundzuxo xa Pawulo a xi ri xa leswaku wanuna u fanele ku khathalela nsati wa yena hi laha a khathalelaka miri wa yena n’wini ha kona. (Vaefesa 5:28) Sweswo swi vula ku khathalela swilaveko swa munghana wa yena sweswi, hi laha a khathalelaka swilaveko swa yena n’wini siku na siku ha kona. Ku nga vuriwa leswi fanaka eka wansati.
Langutelo Lerinene Hi Vutomi Bya Lava Tekaneke
16-18. (a) Hikwalaho ka yini langutelo lerinene ra vutomi ni ra vukati ri ri ra nkoka, naswona hi tsundzuxiwa njhani malunghana ni leswi hi swi lavaka ni swilaveko swa van’wana? (b) Hikwalaho ka yini swi ri swa nkoka ku anakanyisisa hi timhaka to tano emahlweni ka vukati?
16 Ndlela leyinene ya vutomi yi ta pfuneta ku va ni langutelo lerinene hi vukati. Munhu la ringaniselaka u ta swi xiya leswaku hikwalaho ka mimboyamelo ya vutianakanyi ya ndzhaka minkarhi hinkwayo u fanele ku tirhela ku hlula vubihi byo tano. Swi olova ngopfu ku ka munhu a nga ehleketi hi swilaveko swa van’wana leswaku swi rhangela leswi munhu hi yexe a swi lavaka. N’wana lontsongo u lava swilo hinkwaswo swo tlangisa naswona hi ntolovelo, loko a nga leteriwanga khwatsi hi vatswari, a nga ka a nga va aveli van’wana swilo leswi. Vutianakanyi byakwe, emalembeni ya le ndzhakunyana, byi ta nghena ni le swivandleni swin’wana. Xisweswo hakanyingi hi kuma vana va kondlo-a-ndzi-dyi ni vantshwa va lava swilo hi ndlela ya vona vini ntsena, naswona eka xikombelo xa vona xo anerisa leswi va swi lavaka, a va khathali leswaku van’wana va nga ha vaviseka kumbe ku xaniseka. Emalembeni ya le ndzhakunyana ya vukulukumba, vanhu vo tano minkarhi hinkwayo va navela leswi va swi tsakelaka, va nga kali va khathala nikantsongo hi swilaveko swa van’wana.
17 Munhu la ringaniselaka a nga ka a nga titsan’wi hi laha ku heleleke, kambe u ta hlayisa vutomi byakwe hi byoxe leswaku van’wana, na vona va khathaleriwa. U ta vutisa leswi a nga swi endlaka ku va pfuna, a tinyikela ni ku nyikela leswi a nga na swona leswaku a pfuna van’wana. A nga ka a nga sindzisi leswaku ndlela ya yena n’wini yi va yo sungula, yo hetelela, ni ya minkarhi hinkwayo. Buku ya Swivuriso yi ri: “La hananaka u ta nona, la tsheletaka u ta ṭšheletiwa na yena.”—Swivuriso 11:25.
18 Ku landzela ndlela yo tano evuton’wini byo titshamela-wexe swi ta va leswi pfunaka swinene eka munhu endzhakunyana evuton’wini bya lava tekaneke. Munghana wakwe minkarhi hinkwayo u ta khathaleriwa eka makungu wahi ni wahi lama endliwaka. Ematshan’wini yo anakanya hi vukati tanihi nkambisiso kumbe lunghiselelo ra xinkarhana, munhu wo tano u ta languta vukati tanihi lunghiselelo ra nkarhi hinkwawo leri Yehova Xikwembu a a ri na rona emianakanyweni loko a hlanganisa vanhu vambirhi vo sungula swin’we aEdeni. (Genesa 2:22-24) Eka nkarhi wun’wana ni wun’wana, matshalatshala ma ta endliwa leswaku ku hlayisiwa vukati kun’we, ku pfuna munghana, loko havambirhi va ri karhi va kula eku khathalelaneni ni ku tlangela Xikwembu.
Hi Nkatsakanyo
19-21. (a) Hi nga tiyiseka njhani leswaku hi nga languti vukati tanihi lunghiselelo ro ringetela ntsena? (b) I yini lexi fanelaka ku tsundzukiwa hi vanhu hinkwavo, lavantsongo ni lavakulu, lava lavaka ntsako wa ntiyiso evukatini?
19 “Leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke, swi nga tshuki swi hambanisiwa hi munhu.” Ina, marito wolawo ya ndzayo ya Yesu ya twisiseka swinene eka Mukriste wa ntiyiso. Vukati a hi lunghiselelo ro ringetela leri ri nga tshikiwaka loko munhu a kuma leswaku ra nonon’hwa. Nkarhi ni nkarhi hi fanele ku lwisana ni nyama leyi nga hetisekangiki leswaku hi ya emahlweni hi kambisisa mboyamelo wa vutianakanyi wa vanhu kutani hi kuma ku amukeriwa hi Xikwembu. (Ringanisa Varhoma 7:21-25.) Ku endla leswaku kontraka ya vukati yi humelela, vanghana havambirhi va fanele ku dyondza ku nyika ni ku amukela, ku endlela ni ku endleriwa, naswona a va fanelanga ku honisana.—Vaefesa 5:21-23, 28, 33.
20 Kutani leswi ku nga hava malembe lama vekiweke lama nga sindzisiwaka tanihi nawu lowu bohaka eka munhu la lavaka ku teka, handle ka lawa ma vekiweke tanihi malembe lama nga nawini hi hulumendhe, un’wana ni un’wana hakunene a nga tsundzuka xilaveko xo kula emoyeni ku pfumelelana na Vagalatiya 5:22, 23, leswaku a ta va munghana wa vukati la fanelekaka khwatsi. Nkarhi wa xi cinca xivumbeko xa munhu hakunene. Kutani ke, ku hava munhu la faneleke ku tsutsumela vukati. Xo sungula, un’wana ni un’wana a a hlakulele vumunhu bya Vukriste leswaku a ta va la tilunghiseleleke joko ra vukati kahle. Naswona u nga rivali leswaku ku hava munhu la faneleke ku hambanisa leswi Xikwembu xi swi hlanganiseke.—Matewu 19:4-6.
21 Hi ku teka ndlela leyinene evuton’wini kutani endzhaku evukatini, munhu a nga kuma ku tiphina ka ntiyiso ni ntsako elunghiselelweni leri simekiweke hi Yehova Xikwembu hi byakwe eka vavanuna ni vavasati va Vukriste, hi laha ri kombisiweke ha kona hi vukati byo sungula aEdeni. (Swivuriso 5:18) Kambe i yini lexi un’wana ni un’wana a nga xi endlaka ku ya emahlweni evuton’wini leswaku a tikombisa a ri la tilunghiseleleke ku rhwala ntirho wa wanuna kumbe wa wansati ke? Hlaya leswi landzelaka emhakeni leyi malunghana ni vumunhu bya wanuna ni wansati wa Vukriste.
Hi mpfuxeto, a wu ta swi hlamula njhani leswi landzelaka?
◻ I malangutelo wahi ehenhleni ka vukati lama faneleke ku papalatiwa?
◻ Vanghana va nga ha kongomana ni mimboyamelo leyi tswariweke na yona ehenhleni ka xidyoho hi ndlela yihi?
◻ Hikwalaho ka yini Vakriste lavantshwa va nga fanelanga ku tsutsumela vukati?
◻ I langutelo rihi lerinene ra vutomi bya lava tekaneke leri bumabumeriwaka?
[Xifaniso eka tluka 9]
Ku tikambela hi ku tshembeka ku nga paluxa murhi wa swihoxo swa hina