Voko Ra Yehova A Ri Ri Na Hina

Hi ku vula ka Simoni Kraker

“TATANA, i ntirho muni wa vutomi lowu ndzi nga wu endlaka?”

“Hi swona, Simoni, languta mhaka leyi hi vukheta hikuva ndzi nga ka ndzi nga ku endleli makungu.”

“Ina, Tatana, kambe hi ntokoto wa wena u nga swi tiva ku antswa!”

“Kumbexana, Simoni. Ku na swivandla swo tala leswi faneleke ku langutiwa, naswona hinkwaswo swi vonaka swi kokela, kambe hi xihi xi nga ta ku endla u tsaka?”

“Swi lulamile, Tatana, Ndzi ehlekete hi vuyimbeleri, ku cina, mintlangu, vutshunguri na vuprista. Ndzi tsakela wun’wana ni wun’wana.”

Se ke, a wu ta hlawula yini? I gondzo rihi leri ingi u fambe ha rona? Endzhaku eku sunguleni ka va1920, swin’wana swi humelerile endyangwini wa ka hina leswi nyanyulaka hi ku hlawula ka mina ka ntirho wa vutomi. U nge ndzi ku hlamusela swona.

Vatswari va mina, Mariya na Yosefa, hinkwavo va velekiwe eAustria, kambe va hlanganile kutani va tekana eUnited States. Va nga si rhurhela eUnited States, Tatana u fambe Yuropa hinkwayo tanihi muchayi lonkulu wa nanga. Hikwalaho, u vone leswaku vana va yena hinkwavo va nhungu va nga vi na dyondzo ya le henhla ntsena kambe va dyondza ni vuyimbeleri. Vhayolini yi ve munyikelo wa mina eka orchestra ya ndyangu.

Tanihi Makhatoliki ya Rhoma, Manana na Tatana a va lava leswaku hinkwerhu ka hina hi kurisiwa kahle hi vukhongeri. Ndzi tsundzuka Bibele ya Khatoliki ya Rhoma leyi a hi ri na yona endlwini ya ka hina. A a yi ri yikulu, yi ri na xihambano xa nsuku lexi gandlisiweke eka xifunengeto xa yona xo tsindziyela, naswona a yi tsariwile hi matsalele ya khale ya Xijarimani. A ndzi tolovelane swinene na yona lerova Bibele a ndzi yi xixima tanihi Rito ra Xikwembu.

Eku sunguleni ka va-1920, swiphephana swa mahala swa Bibele a swi nyikeriwa hi vukhongeri byin’wana emahlweni ka Kereke ya hina yo Kwetsima ya VunharhuUn’we emutini wa Cleveland, Ohio. Hinkwerhu ka hina a hi swi teka hi ya na swona ekaya kutani hi swi ringanisa na Bibele ya hina. A swi humesiwe hi Swichudeni swa Bibele, leswi Timbhoni ta Yehova a ti vitanisiwa swona hi nkarhi wolowo. Xiphephana xin’wana lexi ndza ha xi tsundzukaka ngopfu-ngopfu hikuva xi endle Manana a tsaka a xi vulavula hi xiyimo xa vafi. A a lahlekeriwe hi vana va yena vambirhi va vafana va ha ri tincece. Eka xiphephana xa kona, u dyondze leswaku a va nga hanyi elimbo kumbe ku hlupheka epagatori kumbe tihele kambe a va nga twi nchumu emasirheni, va rindzele ku pfuka. (Eklesiasta 9:5, 10; Yohane 11:24, 25) I ku chaveleleka muni konghasi loku sweswo swi ku tiseleke hina hinkwerhu, hayi manana ntsena!

Ku Hlawula

Mintiyiso ya Matsalwa yi ye yi twisiseka loko Swichudeni swa Bibele leswi vulavulaka Xijarimani (Bibelforscher) swi vhakele kaya ra hina. Loko hi ri karhi hi kuma vutivi byo tala bya Bibele, hi tikume hi tshinetiwa kule ni ndzhaka yerhu ya Khatoliki. Leswi swi yise eka xiphiqo lexikulu eka mina. Loko ndzi velekiwa ndzi thyiwile Simoni, Petro eku khuvuriweni, kutani ekerekeni ndzi thyiwa Yosefa. Ndzi vile muhisi wa magandzelo eaItarini, ndzi dyondza swikhongelo ni swihungwa-hungwana swa Xilatini, kutani ndzi endla mintirho yo hambana-hambana ya vukhongeri. Vatswari va mina a va langutele leswaku ndzi va muprista, futhi ku tiyimisela ka mina a ku ri ku hlanganyela hi xitalo eka vutomi bya vukhongeri.

Hambi swi ri tano, ndzi tikume ndzi ya ndzi heleriwa swinene hi mintshembo ya mina yo sungula ya ntirho wa vutomi. A ku nga ha ri mhaka ya hi laha ndzi nga tsakisaka vanhu ha kona, ndzi va mutlangi wa ndhuma, kumbe ku tirhisa mirhi. Ku ri na sweswo, ndzi nga endla yini ku pfuna van’wana emoyeni? A ndzi nga ha voni vuprista bya Rhoma Khatoliki tanihi nhlamulo ya mina.

Ku tsakela ka vatswari va mina ni ntirho swi hundzukele eka ‘mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu’ tanihi loko ma twarisiwile hi Swichudeni swa Bibele, kutani na mina swi ve tano. (Matewu 24:14) Hi 1924 Manana na Tatana va sungule ku chumayela “mahungu lamanene” hi yindlu na yindlu, kutani ndzi fambe na vona. Endzhaku ka malembe mambirhi, loko ndzi ri na malembe ya 12 hi vukhale, Tatana u swi vonile leswaku a ndzi swi kota ku chumayela ndzi ri ndzexe. Kutani a ndzi nyika Bibele leyintsongo leswaku ndzi yi tirhisa entirhweni wa mina wa ku chumayela. Ndzi nga si thwasa exikolweni xa le henhla hi 1929, ndzi endle kungu ro tinyiketa eka Xikwembu.

Tipakani Ta Le Henhla

Loko ndzi ehleketa endzhaku ku hundza malembe ya 60 ku sukela loko ndyangu wa ka hina wu sungurile ku hlanganyela eku chumayeleni ka Mfumo, ndza swi vona leswaku hi hundze tipakani to tala eku hambeteni ka nhlengeletano leyi vonakaka ya Xikwembu. Hi xikombiso, hi 1925 Xihondzo xo Rindza xi humese nhloko-mhaka leyi nge “Ku velekiwa ka Rixaka.” A ndzi tsake ngopfu ku dyondza leswaku Yehova u hlengeleta vanhu lavanene lava humaka eka matiko hinkwawo leswaku va va vanhu vakwe. Yinhla yoleyo ya Matsalwa hakunene yi ndzi nyanyurile! Hikwalaho ka yini? Hikuva evanhwini va ka hina, ku poyila Vayuda ni Vantima hi nkarhi wolowo a swi ri ni matimba. Kambe tiko ra Xikwembu ri ntshunxekile eka minsusumeto hinkwayo leyi avanisaka—ya vutiko, vupolitiki, bindzu, nyimpi ni ya mintlawa. (Mintirho 10:34, 35) A ku ri ntsako swonghasi ku hlaya nhlamuselo ya vuprofeta bya Esaya ndzima 66 ni ku vona ku hetiseka ka byona esikivini ra mina!

Nhlengeletano ya 1928, le Detroit, Michigan, a ku ri pakani yin’wana ya le henhla ya ndyangu wa ka hina. Leswi a ku ri ntiyiso hi swivangelo swimbirhi. A ku ri nhlengeletano yo sungula leyi vatswari va mina va veke ka yona. Kutani loko va tlhelela ekaya, hina vana a hi khumbekile swinene loko ku hisekela ka vona ko endla swo tala entirhweni wa Yehova ku phuphuma swinene.—Varhoma 12:11.

Kutani hi 1931 nhlengeletano ya Xikwembu a yi ri na mahungu lama nyanyulaka eka hina. Hi kume vito lerintshwa—Timbhoni ta Yehova. Mawaku lunghelo leri hlawulekeke, ku byarha vito ra Xikwembu emahlweni ka vanhu na tintsumi!—Esaya 43:10-12.

A ndzi nge ri rivali lembe ra 1935, laha nhlamuselo ya “tinyimpfu tin’wana” ni “ntshungu lowukulu” yi twisisekeke kona. (Yohane 10:16; Nhlavutelo 7:9) Leswi swi pfune vanhu vo tala—ku katsa na mina—ku teka goza ro khuvuriwa. Nkhuvulo a wu nga kandziyisiwi emasikwini ya mina yo sungula entiyisweni. Tanihi leswi se a ndzi nyikete vutomi bya mina eka Yehova Xikwembu, kutani ndzi vone swi ri swinene ku kombisa ku tinyiketa koloko hi nkhuvulo wa mati.

Lembe ra 1938 a ri ri rin’wana ra ku hleriwa nakambe ka le henhla. Emahlweni ka nkarhi wolowo, a ku ri na mbangu wun’we ntsena wo khomela tidyondzo ta Timbhoni ta Yehova eCleveland—Engineer’s Auditorium, lowu a wu tirhiseriwa Majarimani, Mapolish, Manghezi na tindzimi tin’wana. Endzhaku ka 1938 nhlengeletano ya Yehova yi lunghiselele leswaku ku yimisiwa mabandlha eswiphen’wini swo hamba-hambana swa muti. Tatana ni van’wana vamakwerhu va hlawuriwile tanihi malandza ebandlheni. Xiavelo xa mina a xi ri eka ndzawulo ya timagazini.

Lembe ra 1939 ri tise xiendlakalo xin’wana xa matimu lexi pfuneke ku tiyisa ripfumelo ra mina eka Yehova ni nhlengeletano yakwe leyi vonekaka. Loko nyimpi yi yimanyana, Xihondzo xo Rindza xi humese nhloko-mhaka leyi nge “Vukala-tlhelo.” Eka xihloko lexi, ndzi dyondze leswaku vanhu va Yehova a va fanele ku va eku rhuleni ni hinkwavo, hambi exikarhi ka minxungeto ya nyimpi. Hi ku nkhensa, leswi swi ndzi lunghiselele minkarhi yo tika leyi a ndzi ta hlangavetana na yona.

Nakambe hi 1939 ndzi ye eMutini wa New York ro sungula. Kwale ndzi twe muungameri wa vumbirhi wa Sosayiti ya Watch Tower, J. F. Rutherford, a vulavula eMadison Square Garden. Valala va vukhongeri, vo ringana 500 lava tiyeke, va ringete ku herisa nhlengeletano yoleyo hi huwa ya vona loko Makwerhu Rutherford a vulavula. Kambe leswi hinkwaswo a swi pfunanga nchumu. U vulavurile ku fika emakumu, naswona vayingiseri va swi amukele hi ku hiseka va phokotela mavoko.

Lexi nga embilwini ya mina ni lexi ndza ha xi tsundzukaka kahle i ntsombano wa matiko hinkwawo wa 1942 lowu veke kona edorobeni ra ka hina, eCleveland. Nkulumo ya le rivaleni leyi tivisiweke hi ku anama a yi ku “Ku Rhula—Ku Nga Teka Nkarhi?” Vumbhoni bya Matsalwa byi vekiwile ku komba leswaku ku rhula kwihi na kwihi ka vanhu ka vumundzuku a ku nge teki nkarhi.

Ripfumelo Ri Ringiwa

A ku ri enkarhini wolowo laha ripfumelo ra mina ri ringiweke eka mhaka ya vukala-tlhelo. A ndzi ri mininjhere wa khampani ya xiyenge-ntsongo xa tinsimbi ta mimovha ya General Motors. A va ndzi pfumelela ku tirha swa nkarhinyana, hi mukhuva wolowo swi ndzi pfulela ku rhangisa ntirho wa mina tanihi mutirheli wa vukhongeri. Kambe hi ku pfuka ka bubutsa ra nyimpi leri se a ri katsa United States, xana ndzi nga hlanganyela edzolongeni kumbe ndzi ringeta ku kuma ntshunxeko hi ntirho wa mina? A ndzi hlawulanga ni xin’we. A ndzi ri mutirheli la hlawuriweke naswona ndzi ri na lunghelo ro ka ndzi nga katsiwi eka swa nyimpi exisekelweni xexo. Kambe, Selective Service Board yi arile.”

Bodo yi ringanyeta: “U nga ya emavuthwini lama hlomeke ivi u tirha tanihi mufundhisi.” “E-e,” ku hlamula mina. “Xivangelo xa mina xa ripfalo a ku ri leswaku ndzi mutirheli wa mahungu lamanene, naswona ndzi nyikerile vutomi bya mina eka ntirho wolowo.”

“Kambe u nga endla tano ni le nyimpini.”

“Doo,” ku landzula mina. “Ndzi nga tirhela vanhu-kulorhi hi ‘mahungu lamanene’ lama kumekaka eBibeleni ntsena.”

Mhaka ya mina yi yile eka huvo leyikulu. Eka Federal Court ndzi kombise leswaku tata wa mina u baleke eAustria a ta eUnited States hikwalaho ka ripfumelo rakwe ra vukhongeri leri lwisanaka ni matlhari ni ku va xiphemu xa nyimpi.

“Kambe a wu nga lwi,” Ku vula muavanyisi. “Hi vutivi ni vuleteri bya wena u ta va mufundhisi lonene, loyi a ha riki jaha.”

“Muchaviseki, ndzi nga swi endlisa ku yini sweswo? Loko hi ripfalo ndzi nga rhwali switlhavani, xana ndzi nga swi kota njhani ku phikelela ndzi khutaza van’wana ku endla tano?”

Vutomi Bya Khotso

Ku nga khathariseki vumbhoni lebyi tsariweke bya ku va ndzi ri mutirheli wa mahungu lamanene, eku heleni ka 1943 ndzi avanyiseriwe malembe ya ntlhanu ejele ya tiko eLewisburg, Pennsylvania. Hambi swi ri tano, a ku nga ri mina ntsena ndzi nga mbhoni hikuva a ku ri na vamakwerhu van’wana lava nga vaka 50 kwalaho. Hi nkarhi lowu ndzi ntshunxiweke ha wona, nhlayo a yi kule ku fika kwalomu ka 200.

Khotso a ri kule ku hundza kwalomu ka gidi ra tiekere (400 Ha) ta rivala. Exikarhi ka jarata ra kona a ku ri na miako leyi hlayisaka swigevenga swa khombo swinene, kampa ya purasi ya vakhotsiwa lava tshembekaka, ni muti lowu mulanguteri, varindzi, ni vanhu van’wana va khotso va tshamaka eka wona. Hakanyingi Timbhoni a ti averiwa ekampeni ya purasi. Ntirho wa mina a ku ri ku chayela vakhotsiwa va kampa ya purasi ku va yisa eswivandleni swa vona swa ntirho ni ku va vuyisa.

Loko ndzi fika ro sungula, tinhlengeletano ta hina ta vukhongeri ni tibuku a swi nga pfumeleriwi. Kambe nkarhi na nkarhi a hi kuma magazini wa Xihondzo xo Rindza. Leswi a swi koteka hi ndlela yihi? Vapfhumba van’wana lava fambaka hi le swiphen’wini leswi nga ni swihlahla va ta emutini ni le ka miako ya khotso hi ku xiyisisa a va wisa timagazini etlhelo ka patu hi phephabeke. Mina kumbe makwerhu un’wana a a ta va landza ivi a kuma nkwama kutani a hundzisela leswi nga ndzeni ka wona eka vamakwerhu hinkwavo. Ndlela yin’wana leyi hi kumeke tibuku ha yona a ku ri hi musa wa murindzi un’wana loyi a a tshama emutini. A a tshika maphepha-hungu ya khale erikupakupeni ra yindlu yakwe. Loko nkarhi wu fikile wo teka maphepha-hungu, hakanyingi a hi kuma timagazini ta hina exikarhi ka maphepha ya khale. Endzhaku, mulanguteri u amukele xikombelo xa hina xo khoma minhlangano nkarhi na nkarhi ni ku kuma tibuku ta Bibele.

Siku rin’wana loko ndzi fikise ntlawa wa vatirhi entangeni wa mulanguteri wa khotso, ndzi vile ni ku hlamala lokukulu. Empahleni ya mina, a ndzi fihlile buku ya Sosayiti leyi nge The Truth Shall Set You Free. Loko vabohiwa-kulorhi va ri karhi va tirha ntirho wo khavisa no tsemeta, ndzi tshame elorini ivi hi vuxiya-xiya ndzi koka buku leyi. Kambe anakanya ku tshuka ka mina loko xinhwanyatana xa mulanguteri xikan’we-kan’we xi tlurile endzhaku ka mina xi ku, “Hawu! I yini lexi u xi hlayaka?”

Leswi a ndzi tshukiseke hikwalaho ka buku leyi hakunene a yi fanele yi sele exikamaranini xa mina, ndzi n’wi byele leswaku i buku leyi hlamuselaka Bibele. U vile la navelaka ku tiva swinene loko ndzi n’wi kombile xin’wana xa swifaniso swa buku leyi. A xi ri xa wanuna loyi a nkhinsameke ehansi, a ri karhi a ntshunxa ntangu ya nenge wakwe. Ndzi ku: “Vanhu vo tala va tano, va boheleriwe etimhakeni ta mavunwa ta vukhongeri, kutani Yesu u lava ku va ntshunxa hikuva u te: ‘Ntiyiso wu ta mi ntshunxa.’”—Yohane 8:32.

Siku leri landzelaka mana wa n’wana loyi u te: “Simoni, n’wananga u ndzi byele hinkwaswo hi ta leswi u vulavuleke swona na yena mayelana ni Bibele ni buku leyi u n’wi kombeke yona. U tsakisiwile ngopfu, naswona a swi twala swi tsakisa ni le ka mina.” Hi ku tsaka, xiendlo lexi hlamarisaka, a xi yisanga eka vuyelo lebyi nga tsakisiki.

Ndzi tirhe hafu ya xighwevo xa mina xa le khotsweni. Endzhaku ko ntshunxiwa ka mina hi 1946, ndzi hatlise ndzi hlanganyela eka swivandla swa vatirheli lava phayonaka nkarhi hinkwawo nakambe.

Ntirho Wa Bethele

Nhlengeletano ya le Henhla ya Matiko lama Tsakeke, leyi khomeriweke eCleveland hi 1946, a yi ri mhaka yin’wana ya nkoka evuton’wini bya mina. Kwalaho hi kona laha ndzi endleke xikombelo xo ta eBethele—ntirho wa nkarhi hinkwawo eka yindlu-nkulu ya misava ya Sosayiti ya Watchtower eBrooklyn, New York.

Vayimeri vambirhi va Sosayiti, Makwerhu Milton Henschel na Robert Morgan, va nyikerile nhlamuselo yo koma ya ntirho wa Bethele ivi va vulavurisana ni lava va nga kona. Ndzi va tshinelele hi ku kanakana. Hambi swi ri tano, loko hi sungule ku vulavurisana, ndzi kume leswaku va ni musa swinene naswona va titsongahata.

“Hikwalaho ka yini u lava ku tirha eBethele?” ku vutisa un’wana wa vamakwerhu.

“Ndzi endla hinkwaswo leswi ndzi swi kotaka entirhweni wa Yehova tanihi phayona,” ku hlamula mina. “Kambe loko ndzo kota ku ya eBethele, ndza tiyiseka leswaku ndzi nga endla swo tala.”

“Loko u ta eBethele, kunene u ta endla. swo tala,” ku vula lowun’wana.

A tiyisile! Ku sukela eka siku ra mina ro sungula eBethele, hi February 18, 1947, ndzi kume leswaku ku tirha kona hi leswi tsakisaka swinene naswona swa hakela. Ndzi nkhensa Yehova siku na siku leswi voko ra yena ri ndzi yiseke eka lunghelo leri rinene ra ntirho.—2 Vatesalonika 3:5.

Vumbhoni Lebyi Hi Byi Voneke Bya Moya Wa Xikwembu

Endzhaku ka malembe ya 45 ya ku titshamela ndzexe hikwalaho ka Mfumo, ndzi tikumerile “wansati lonene”, Grace Suiter, kona kwala Bethele ya Brooklyn. (Swivuriso 31:10) U te eBethele a huma le Midwest hi 1939, hambi leswi yena ni va ka vona va dyondzeke ntiyiso eCalifornia.a Ku sukela eku tekaneni ka hina hi 1959, hi kume leswaku voko ra Yehova ri na lava va n’wi rhandzaka ni ku n’wi tirhela hi ku tshembeka.

Hi tindlela to tala mina ni murhandziwa Grace hi na matimu lama fanaka. Hi vambirhi ka hina hi velekiwe hi 1914, mindyangu ya ka hina ha mimbirhi a yi ri eku laveni ka ntiyiso wa vukhongeri, naswona hi vambirhi ka hina hi sungule ku hlanganyela hi ku hiseka ni vatswari va hina eku chumayeleni hi yindlu na yindlu hi ri eka malembe lama fanaka—12. Tlhandla-kambirhi, tanihi mpatswa lowu tekaneke entirhweni wa Bethele, i ntsako muni wonghasi ku tokota swin’we matshalatshala lama khutazaka lama endliweke hi nhlengeletano ya Xikwembu eku huweleleni ka ntirho wo veka vumbhoni “ku ya fika emakumu ya misava”!—Mintirho 1:8.

Xana ha tisola loko hi tile ehansi ka voko ra Xikwembu? Hayi Grace! “A hi vanga swifumi ehenhleni ka swilo swa misava loko hi tirha la Bethele,” ku vula yena. “Kambe vutomi bya hina byi ve lebyi fuweke hi ndlela leyi pfunaka swinene. Hambi leswi hi nga riki na vana va ntumbuluko, entiyisweni hi na vana vo tala va moya.”

Na mina a ndzi tisoli! Ku hlawula ka hina ku dzunisa Yehova entirhweni wa nkarhi hinkwawo ku vile lokunene ngopfu. Hi hanyile vutomi hinkwabyo hi ri na xikongomelo xa nkoka, i nkomu ku va “ehansi ka voko ra matimba ra Xikwembu.”—1 Petro 5:6.

[Nhlamuselo ya le hansi]

[Xifaniso eka tluka 23]

Vatswari va mina, Yosefa na Mariya

[Xifaniso eka tluka 25]

Simoni na nsati wakwe, Grace