‘Mi Nga Hatlisi Ku Pfilunganisiwa eMiehleketweni Ya N’wina’
“Mi nga hatlisi ku pfilunganisiwa emiehleketweni ya n’wina, ni ku tshukisiwa, hambi ku ri hi moya wun’wana, kumbe hi ku vulavula kun’wana, kumbe hi papila rin’wana leri ri nga vuriwaka leswaku ri huma eka hina.”—2 VATESALONIKA 2:1, 2.
1. I mianakanyo yihi leyinene yi taka emiehleketweni loko hi anakanya hi nkarhi lowu hi dyondzeke ntiyiso ro sungula?
MIEHLEKETO yo tsakisa hi ku hambana-hambana yi ta emianakanyweni loko hina, tanihi Vakriste, hi anakanya hi nkarhi lowu hi dyondzeke ntiyiso wa Rito ra Xikwembu ro sungula. A swi tsakisa, swi twisiseka, swi anerisa. Timbilu ta hina ti ndlandlamuke hi ntsako loko hi tive Yehova ni timfanelo takwe ta le henhla, ku katsa ni rirhandzu rakwe lerikulu ni tintswalo ta yena! Hi tsakile loko hi hlangane ni vapfumeri-kulorhi lava kombiseke rirhandzu ra xiviri ra Vukriste ni ku hanya hi milawu ya Bibele.
2. I ku langutela kwihi loku hi nga na kona tanihi malandza ya Yehova, naswona hi le ka xiyimo xihi xa moya lexi hi tikumaka hi ri eka xona?
2 Hi nkhense swonghasi ku tiva leswaku ku nga ri khale Yehova u ta susa switlhavi, mahlomulo hambi ku ri rifu. (Nhlavutelo 21:3, 4) Anakanya, ku hanya hi laha ku nga heriki emisaveni ya paradeyisi, ni rihanyo leri hetisekeke ni ntsako lowu heleleke! A swi vonaka swi nga tshembisi. Kambe a ku ri ntiyiso. A swi seketeriwa hi Rito ra Xikwembu. A swi nyanyula! Handle ko kanakana, hi titwe ku fana ni vadyondzisiwa va Yesu loko a humelerile eka vona endzhaku ka ku pfuka kakwe. Va vutisanile va ku: “Xana timbilu ta hina a ti pfurhanga ha yini endzeni ka hina, loko a vulavula na hina endleleni, a hi pfuletela Matsalwa xana?” (Luka 24:32) Ina, hi ku dyondza ntiyiso ni ku nyiketela vutomi bya hina eka Yehova, hi tikume hi ri eparadeyisini ya moya. Mawaku nkateko wo tano!
3. Xana Diyavulosi ni vakaneti van’wana va lava ku hi tekela minkateko ya paradeyisi ya Yehova ya moya hi ndlela yihi?
3 Kambe ku va eka paradeyisi ya moya ya Yehova a hi nchumu lowu hi nga wu tekaka ya ri matlangwana. Hi te eka paradeyisi leyi hi ku tirhandzela; hi nga huma (kumbe ku humesiwa) loko hi nga pfumeli kumbe hi ku swi rhandza hi tlula milawu leyinene ya Yehova. Kavula, leswaku a swi nga humeleli loko hi ri hlayisa swinene ‘rirhandzu leri a hi ri na rona eku sunguleni,’ loko hi hambeta hi tsakela malunghiselelo hinkwawo ya Yehova yo hi hlayisa hi tiyile emoyeni. (Nhlavutelo 2:4) Kambe Diyavulosi ni vakaneti van’wana va vugandzeri bya ntiyiso i vamathwarivona eku kanganyiseni. A hi fanelanga ku rivala leswaku va tshama va tiyimisele ku tshova vutshembeki bya hina loko va nga swi kota. Vukanganyisi bya vona byi endleriwe ku tsanisa ripfumelo ra hina, ku timula rirhandzu ra hina ra Xikwembu, ku byala ku kanakana emiehleketweni ya hina—ina, ku endla leswaku paradeyisi ya moya yi nga vi paradeyisi nikantsongo.
4. Ku nga humelela yini loko hi pfumelela ripfumelo ra hina ri tsana ni ku pfumelela mianakanyo leyikulu yi kula?
4 Ku lomba eka marito ya swivuriso, hi nga fika laha hi nga ta kuma swi nonoha, kumbexana swi ri leswi nga kotekiki, ku vona khwati ra paradeyisi ya moya hikwalaho ka ku languta ngopfu eka mirhi leyi nga hetisekangiki ya vanhu leyi sweswi yi nga eka yona. Nyanyuko lowu a hi ri na wona eku dyondzeni ka ntiyiso wa Rito ra Xikwembu, ntshembo lowunene lowu hi wu kumeke, rirhandzu leri hi ri vumbeke ra Xikwembu ni vamakwerhu va moya ni ku hisekela ntirho wa Yehova loko a hi ri na kona, ku nga hela. Loko magoza lamakulu ma nga tekiwi ku lulamisa ku onhaka ko tano ka moya, hi ku hatlisa swilaveko swa Xikwembu swa rirhandzu swi vonaka swi ri leswi tikaka. Swakudya leswinene swa vumoya leswi humaka eka “nandza lowo tshembeka, lowa vutlhari” swi nga ha tikomba swi ri leswi solekaka, naswona ndyangu wa malandza lama nga ni rirhandzu ya Yehova wu nga vonaka wu ri ndyangu wa valala. Kutani ku aneriseka loku nga vaka kona, loku thyakeke, ku nga ha ta hi ku sungula ku ba mahlonga-kulobye hi vuxengi ni ku xisetela.—Matewu 24:45-51.
5. Xana ku lahlekeriwa ka munhu ku nga fana ni leswi Adamu na Evha va lahlekeriweke hi swona hi ku humesiwa eParadeyisini ya Edeni hi ndlela yihi?
5 Ina, hi nga ka hi nga lahlekeriwi ntsena hi nkateko wa paradeyisi ya moya sweswi kambe, ngopfu-ngopfu hi nga lahlekeriwa na hi ntshembo wa ku hanya hi laha ku nga heriki eParadeyisini ya la misaveni. Naswona hi nga lahlekeriwa ku fana ni leswi Adamu na Evha va lahlekeriweke hi Paradeyisi ya Edeni. A va ri na hinkwaswo leswi lavekaka ku va endla va tsaka hi laha ku hetisekeke naswona ingi va hanye hi laha ku nga heriki. Kambe ntshunxeko—leswi kahle-kahle yi nga dyondzo leyi hambaneke—a swi ri swa risima eka vona ku ri na ku yingisa Yehova ni minkateko ya le Edeni. Evha u xisiwile. Hambi loko Adamu a nga xisiwanga, u pfumelele minsusumeto ya swiyimo, ku katsa ni nkucetelo wa matimba wa nsati wakwe, swi n’wi vangela ku dyoha na yena. Hikwalaho, va hlongoriwile eParadeyisini, ku hanya vutomi byo hlupheka ku fikela loko va fa. Va tilahlele ku langutela ka vutomi lebyi nga heriki va tlhela va tisa ndzhaka ya xidyoho ni rifu eka vana va vona. (Genesa 3:1-7, 14-19, 24; 1 Timotiya 2:14; Varhoma 5:12) Oho ku lahlekeriwa lokonghasi hi mhaka ya ntshunxeko wa vona!
6. (a) I ku karhateka muni loku Pawulo a ku kombiseke mayelana ni van’wana ebandlheni ra Korinto? (b) Xana ku karhateka ko fana na kona ku vonaka njhani eka leswi swi tsaleriweke bandlha eTesalonika?
6 Muapostola Pawulo u kombise ku khathalela loku: “Kukota leswi nyoka yi kanganyiseke Evha hi mano ya yona, ndza chava leswaku hi tindlela tin’wana mianakanyo ya n’wina yi nga onhiwa, kutani mi nga ha swi koti ku landzela Kriste hi ku tinyiketa ni ku tenga.” (2 Vakorinto 11:3) Pawulo u kume swi laveka ku tsala mayelana ni tidyondzo tin’wana leti hoxeke leti a ti ri kona esikwini rakwe. Eka papila rakwe ra vumbirhi leri yaka ebandlheni ra Tesalonika, u tsarile: “Mi nga hatlisi ku pfilunganisiwa emiehleketweni ya n’wina, ni ku tshukisiwa, hambi ku ri hi moya wun’wana, kumbe hi ku vulavula kun’wana, kumbe hi papila rin’wana leri ri nga vuriwaka leswaku ri huma eka hina, ku tiyisa leswaku siku ra Hosi sweswi ri fikile. Mi nga xisiwi hi munhu, ni switsanana.”—2 Vatesalonika 2:1-3.
Mi Nga Tirhisani Ni Vagwinehi
7. (a) I swivutiso swihi swi tlhekekaka loko buku ya vugwinehi yi kumekile hi poso? (b) Malunghana ni ku tisirheleta eka nkucetelo wa vagwinehi, hikwalaho ka yini ku titshemba ngopfu swi ri na khombo?
7 Sweswi, u ta endla yini loko u hlangavetana ni dyondzo ya vugwinehi—ku anakanya ka vusukumbele—yi vula leswaku leswi u swi pfumelaka tanihi un’wana wa Timbhoni ta Yehova a hi ntiyiso? Hi xikombiso, u ta endla yini loko u amukela papila kumbe buku yin’wana, u yi pfula, kutani u yi vona xikan’we-kan’we leswaku yi huma eka mugwinehi? Xana ku lava ku tiva ku ta ku vangela ku yi hlaya? Ku vona leswi a swi vulaka? U nga ha ku: ‘Swi nga ka swi nga ndzi khumbi; ndzi tiyile swinene entiyisweni. Naswona, handle ka sweswo, loko hi ri na ntiyiso, ku hava lexi hi nga xi chavaka. Ntiyiso wu ta hlula ndzingo.’ Hi ku ehleketa hi ndlela leyi, van’wana va nyike miehleketo ya vona emianakanyo ya vugwinehi naswona va wele eku soleni na le ku kanakaneni lokukulu. (Ringanisa Yakobo 1:5-8) Kutani, tsundzuka xitsundzuxo xa 1 Vakorinto 10:12: “Loyi a anakanyaka leswaku wa ha yimile, a a tivonele leswaku a nga wi.”
8. I mpfuno wihi lowu laviwaka hi van’wana lava hluriweke hi minkanakano?
8 Hi mpfuno wa rirhandzu lowu humaka eka vamakwerhu lava khathalelaka, van’wana hi ku va ni mianakanyo leyi byariweke hi vagwinehi va hlakarherile endzhaku ka nkarhi wa nkitsinkitsi na ku vaviseka ka moya. Kambe xitlhavi lexi ingi xi papalatiwile. Eka Swivuriso 11:9 ha byeriwa: “Musanḍi o dlaya v̌arikwav̌o hi nomu wa yena, kambe la’v̌o lulama, va hlayisiwa hi ku tiv̌a.” Yuda u byele Vakriste-kulobye ku ‘tsetselela lava kanakanaka. Ku va ponisa hi ku va wutla endzilweni.’ (Yuda 22, 23) Pawulo u tsundzuxe mulanguteri Timotiya ku laya “vakaneti va yena hi vukhwatsi, hikuva kumbe xana Xikwembu xi nga endla leswaku va tisola va hundzuka, va fika laha va nga tivaka leswi nga ntiyiso. Kutani va nga kota ku pona entlhan’wini wa Diyavulosi, loyi a va khomeke ku va endlisa ku rhandza ka yena.”—2 Timotiya 2:25, 26.
9. I vuyelo byihi byo vavisa bya lava fularhelaka vugandzeri bya ntiyiso?
9 Hi laha ku vavisaka, van’wana va nghene emunyameni lowu heleleke, hambi ku ri ku tlhelela eka tidyondzo leti hoxeke ta Vujagana. Muapostola Petro u tsale hi ta vuyelo lebyi vavisaka bya van’wana lava eku sunguleni va fambeke entiyisweni kambe va hambuka. U te: “Hikuva, loko vanhu va pona thyaka ra misava hi ku tiva Hosi ya hina ni Muponisi Yesu Kriste, kutani va tlhela va phasiwa ni ku hluriwa hi swona, xiyimo xa vona xo hetelela xi bihile ku tlula lexo sungula.” Petro u vule leswaku va fana ni mbyana leyi tlhelelaka emahlanteni ya yona ni nguluve leyi hlantswiweke leyi tlhelelaka eridakeni.—2 Petro 2:20-22.
10. (a) Yehova u ri yini hi ku yingisela vagwinehi? (b) Ku hlaya tibuku ta mugwinehi swi ta yisa eku endleni ka yini?
10 Loko munhu-kulorhi a hi byela: ‘Mi nga hlayi leswi’ kumbe ‘mi nga yingiseli sweswo,’ hi nga ha ringiwa hi honisa xitsundzuxo xakwe. Kambe tsundzuka, emhakeni leyi Yehova hi yena loyi a hi byelaka eRitweni rakwe leswi hi faneleke ku swi endla. Kutani u ri yini hi vagwinehi? “Hambanani na vona” (Varhoma 16:17, 18); ‘mi nga tolovelani na’ yena (1 Vakorinto 5:11); “mi nga [va] amukeli endlwini ya n’wina kumbe ku [va] xeweta” (2 Yohane 9, 10). Lawa i marito lama khutazaka, swiletelo leswi nga erivaleni. Loko, hi ku lava ku tiva, hi hlaya buku leyi tivekaka ya mugwinehi, xana leswo a swi nga ta va leswi fanaka ni ku rhamba nala loyi wa vugandzeri bya ntiyiso ekaya ka hina ku tshama ehansi na hina a hi hlamusela mianakanyo yakwe ya vugwinehi?
11, 12. (a) I xikombiso xihi xi nyikiweke ku hi pfuna ku tlangela leswaku hi nga ka hi nga swi koti ku hlaya tibuku ta vugwinehi handle ka nandzu? (b) Xana leswi swi nga tirhisiwa hi ndlela yihi emhakeni ya nkhathalo wa Yehova eka vanhu va yena?
11 A hi kombiseni timhaka hi ndlela leyi: A hi nge jaha ra wena lerintsongo ri amukela maphepha ya vanhu lava mbyanyulaka eposweni. Xana a wu ta endla yini? Loko a boheke ku hlaya hi ku lava ku tiva, xana u nga ku: ‘Ina, n’wananga, yana emahlweni u ma hlaya. A ya nge ku vavisi. Ku sukela evuhlangini hi ku dyondzise leswaku vunghwavava byi bihile. Handle ka swona, u fanele ku tiva leswi endlekaka emisaveni leswaku u ta vona leswaku hakunene swi bihile? Xana a wu ta ehleketa hi ndlela yoleyo? Nikantsongo! Kambe, kunene u nga komba makhombo ya ku hlaya tibuku ta vanhu lava nga ambalangiki naswona u nga lava leswaku ti herisiwa. Hikwalaho ka yini? Hikuva a swi khathariseki leswaku munhu u tiye hi ndlela yihi entiyisweni, loko a nyika miehleketo yakwe emianakanyo leyi onhakeke leyi kumekaka etibukwini to tano, miehleketo ni mbilu yakwe swi ta khumbeka. Ku navela loku hoxeke loku byariweke exihundleni xa mbilu kutani eku heteleleni ku nga vumba ku navela loku thyakeke ka rimbewu. Mbuyelo wu va wihi? Yakobo u vule leswaku loko ku navela loko biha ku korwile ku tswala xidyoho, kutani xidyoho xi yisa eku feni. (Yakobo 1:15) Kutani hikwalaho ka yini u sungula nxaxamelo wa swiendlakalo?
12 Kutani, loko hi nga endla hi vuxiyaxiya ku sirheleta vana va hina eku hlaseriweni hi swifaniso leswi thyakeke, xana a hi fanelanga ku rindzela leswaku Tata wa hina wa le matiIweni wa rirhandzu hi ku fanana a hi tsundzuxa ni ku hi sirheleta eka vumbhisa bya moya, ku katsa ni vugwinehi? U ri, chavani vuoswi!
13. Ku nga endliwa yini loko swivutiso swa mphikamakaneta, leswi titshegeke eka leswi vagwinehi va swi vuleke kumbe ku swi tsala, swi vutisiwa loko hi ri karhi hi hlanganyela entirhweni wa ku chumayela?
13 Kambe a hi nge hi chumayela mahungu lamanene kutani vanhu va vutisa swivutiso kumbe minkaneto leyi fanaka ni leyi pfuxiweke hi vakaneti? Kavula, loko munhu a nga vuli ntiyiso a navela ku kaneta ntsena, hakanyingi i swinene ku kombela ku rivaleriwa kutani hi ya eka muti lowu landzelaka. Kambe loko un’wana hi ntiyiso a vutisisa hi timhaka tin’wana ta vagwinehi, xana ku nga endliwa yini? Xo sungula, hi nga vutisa lexi kahle-kahle xi n’wi vangeleke ku karhateka. Ku nga ha va ku ri yinhla yin’we kumbe timbirhi. Kutani hi nga ha khomelela eka tona ivi hi hlamula hi Matsalwa, hi tibuku ta Sosayiti na hi ku tirhisa leswi kunene hi swi tivaka hi mhaka ya kona. A hi fanelanga ku heta hi ku vula leswaku hi boheka ku hlaya buku kumbe xibukwana lexi taleke hi ku hemba ni ku xisetela leswaku hi ta kota ku fularhela swivulavula ni tidyondzo to hemba ta vakaneti.
Ntshembo Eka Yehova
14. I nkhathalelo muni wa rirhandzu lowu Tata wa hina wa le matilweni a nga na wona eka hina, naswona hikwalaho ka yini hi nga vekaka ntshembo wa hina lowu heleleke eka yena?
14 Loko hi ya emahlweni, hi aka ripfumelo ni ku va minkarhi hinkwayo hi tshama hi chivirikela ntirho wa Mfumo, hi ku tiyiseka hi nga veka ntshembo wa hina eka Yehova, hi ku tiva leswaku, tanihi Tatana wa hina wa le tilweni wa rirhandzu, u hi lavela leswinene. Xikwembu xa hi dyon dzisa; xa hi tsundzuxa. Xi endla leswi hi Rito ra xona ni hi nkongomiso lowu nge rivaleni lowu lunghiseleriwaka hi nhlengeletano yakwe leyi vonakaka. Loko aḍ hi fanele ku kombela xinkwa ni nhlampfi eka mutswari wa rirhandzu, a a nga ta hi nyika ribye kumbe nyoka. Na xona Xikwembu xi nga ka xi nga hi endli swiphukuphuku kumbe ku hi xisa. (Matewu 7:7-11) Kambe, Xikwembu xi nga ka xi nga hi sirheleti hi laha ku heleleke eka miringo kumbe hambi ku ri eka vunwa lebyi kanganyisaka ni ku hemba ka Vudiyavulosi. U ri ha yena n’wini: “Hi mina Yehova, Šikwembu ša wena l’a ku dyonḍisaka, a ku pfuna, a ku fambisa e ndleleni leyi u faneleke ku famba ha yona.” (Esaya 48:17) Ina, Yehova ‘wa hi dyondzisa leswaku hi pfuneka.’ U hi byela ku hambana ni vagwinehi ni tidyondzo ta vona, leswi ku ri ku hi sirheleta. Swi vula vutomi bya hina.
15. I switsundzuxo swihi leswi muapostola Pawulo a swi nyikeke mayelana ni lava ringetaka ku tikokela vadyondzisiwa?
15 Muapostola Pawulo u tsundzuxe vakulukulobye va Vakriste: “Ndzi tiva leswaku ku ta huma van’wana exikarhi ka n’wina lava nga ta vula mavunwa ku tilavela vadyondzisiwa.” (Mintirho 20:30) Loko hi hambeta hi yingisela ku kanetana ka vusukumbele ni ku anakanyisisa ka vuxisi, ‘mavunwa’ ma nga ha twala onge hi loko wu ri ntiyiso. Loko Evha a heta nkarhi a langutile murhi lowu siveriwaka ni ku yingisa ku anakanyisisa ka vuxisi ka Diyavulosi, hi kona a nga kholwa leswaku [Diyavulosi] a a tiyisile. Pawulo u tsundzuxile a ku: “Chavani leswaku munhu a nga mi phasi hi tidyondzo ta vutlhari, hi marito ya vunwa lama nga pfuniki nchumu, lama humaka eka mintolovelo ya vanhu ni ka mimoya leyi fumaka misava leyi, ku nga ri eka Kriste.” (Vakolosa 2:8) Nakambe muapostola u kombe leswaku “hi ku nandzihisa marito ni ku sasekisa mavulavulele, [vagwinehi] va hambukisa mianakanyo ya lavo olova.” (Varhoma 16:17, 18; ringanisa 2 Vakorinto 11:13-15.) Kavula, mhaka ya leswaku vantsongo va tekiwile hi muxaka wolowo wa mavunwa a yi vuli swona leswaku hi fanele ku va sala endzhaku. Hambi swi ri tano, hi fanele ku hambeta hi phaphamile.
16. I ku tirhisiwa ka switsundzuxo swihi swa Matsalwa leswi nga ta hi pfuna ku Iwa ni matshalatshala ya Sathana yo xisa ni ku hambukisa vanhu evugandzerini bya ntiyiso?
16 Marhengu ya Diyavulosi a ya cincanga ku sukela eEdeni. U tirhisa ku sola ka vusukumbele ni ku tirhandza. Petro u tsarile a ku: “Ku ta va ni vadyondzisi va mavunwa exikarhi ka n’wina, lava nga ta nghenisa hi le xihundleni tidyondzo to hambuka . . . Kutani, hikwalaho ka makwanga ya vona, va ta mi dyelela hi marito ya vona ya vuxisi.” (2 Petro 2:1-3) Xin’wana lexi kanganyisaka xi endleriwe ku languteka kumbe ku twala xi ri xa xiviri. Eka 2 Timotiya 2:14-19, Pawulo u tshikilele risima ra ku tirhisa Rito ra Xikwembu ku lunghisa timhaka kambe a tsundzuxa hi xilaveko xo papalata vagwinehi, lava ‘swivulavulo swa vona swa hava swi onhaka ïeswo kwetsima,’ hikuva, u te, “ku vulavula ka vona ku ta fana ni xilondza lexi pfundzelaka xi borisa miri.”
17, 18. (a) Xana dyondzo ya vugwinehi yi fana ni xilondza lexi pfundzelaka hi ndlela yihi? (b) I xitsundzuxo xihi lexi muapostola Petro a xi nyikaka mayelana ni lava ringetaka ku hi hambukisa evugandzerini bya ntiyiso? (c) I swivutiso swihi leswi nga ta tlhuvutsiwa eka dyondzo leyi landzelaka?
17 Dyondzo leyi ya faneleka hakunene! Ku fana ni xilondza lexi pfundzelaka xi borisa miri, ku anakanya ka mugwinehi a hi nchumu handle ka ku hangalaka ka xihatla ka rifu ra moya. Kutani leswi swirho swa bandlha swi fanaka ni miri wun’wana, ku na khombo ra ku va swin’wana swi tluleriwa. Loko munhu loyi a hangalasaka tidyondzo ta vugwinehi a nga pfuniwi hi ku tirhisa ka rirhandzu kambe loku tiyeke ka vutshunguri bya Rito ra Xikwembu, ku phatluriwa ka xirho lexi (ku susiwa ebandlheni) ku nga ha va swona ntsena leswi nga endliwaka ku sirheleta swirho swin’wana swa miri. (Ringanisa Tito 1:10, 11.) U nga tluleriwi hi xilondza lexi pfundzelaka lexi dlayaka! Tshama u hanye kahle emoyeni hi ku papalata nthyakiso wa miehleketo ya vugwinehi. Hlayisa xitsundzuxo lexinene xa 2 Petro 3:17, 18: “Hikokwalaho n’wina, varhandziwa, leswi mi tivaka mhaka leyi hi nkarhi, tivoneleni, hikuva mi nga tshuka mi humile endleleni, hi ku yengiwa hi lavo homboloka, kutani mi lahlekeriwa hi ku tiya ka n’wina. Kambe kulani, mi ri etintswalweni ni le ku tiveni ka Hosi ya hina ni Muponisi Yesu Kriste.”
18 Kambe hi nga tisirheleta hi ndlela yihi eka vugwinehi? Xana hi nga sivela timbilu ta hina ku amukela mianakanyo ya vugwinehi hi ndlela yihi? Swivutiso leswi swi ta tlhuvutsiwa eka nhloko-mhaka leyi landzelaka.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Xana hi nga lahlekeriwa hi mikateko ya paradeyisi ya Yehova ya moya hi ndlela yihi?
◻ Hikwalaho ka yini ku hlaya tibuku ta vugwinehi swi fana ni ku hlaya tibuku ta swifaniso swa vanhu lava nga ambalangiki?
◻ Xana ku nga endliwa yini loko hi vutisiwa timhaka tin’wana ta vagwinehi?
◻ Hikwalaho ka yini tidyondzo ta vugwinehi ti fana ni xilondza lexi pfundzekaka?
[Xifaniso eka tluka 12]
Xana hi vutlhari u herisa tibuku ta vugwinehi?