“Timhaka Leti Hlavuteriweke I Ta Hina”
“Timhaka le’ti fihliweke i ta Yehova, Šikwembu ša hina, kambe timhaka le’ti hlav̌uteriweke i ta hina”—DEUTERONOMA 29:29.
1, 2. (a) Hikwalaho ka yini vanhu va lava nhlavutelo wa Yehova swinene? (b) I vonelo rihi hi faneleke ku va na rona hi ta vuxokoxoko lebyi Yehova a endleke leswaku byi kumeka eka hina?
LOKO munhu a tikuma a ri emugodini kambe a ri na mepe lowu n’wi kombaka ndlela leyi hundzaka exikarhi ka migodi yo pfuleka, xana u nga anakanya ndlela leyi a nga dyondzaka mepe wolowo hi vukheta ha yona a va a landzela swiletelo hinkwaswo swa wona? Kumbe ehleketa hi un’wana la xanisekaka hi vuvabyi lebyi nga tshungulekiki. Xana u nga anakanya hi ku tsakela ka yena lokukulu ko landzela tindlela ta sweswinyana ta vutshunguri leti nyikeke ntshembo wa vutshunguri bya xihatla? Kavula, mhaka leyi hlomulaka mbilu hi leswaku hi le ka swiyimo sweswo swimbirhi tanihi ndzhaka naswona hi hanya emisaveni leyi taleke hi swirimbana na swihoxo leswi nga hi herisaka. (1 Yohane 2:15-17; Varhoma 7:20, 24) I Xikwembu lexi nga hi pfunaka ku vona swirimbana no swi papalata ntsena lexi nga na murhi wa ku nga hetiseki ka hina. Hi yona mhaka leyi hi lavaka nhlavutelo ya Yehova.
2 Nakambe hi yona mhaka leyi mutsari la huhuteriweke wa buku ya swivuriso a tsundzuxeke: “Riya ndlev̌e u yingisa ku v̌ulav̌ula ka tintlhari; u nyiketa mbilu ya wena e v̌utiv̌ini bya mina.” (Swivuriso 22:17) Hi laha ku fanaka, hi hlaya eka Swivuriso 18:15: “Mbilu ya munhu wa ku anakanya yi fuwa v̌utiv̌i, ni tindlev̌e ta la’v̌o tlhariha ti lav̌a byona.” Hi nge swi koti ku fularhela vutivi byihi kumbe byihi lebyi Yehova a byi nyikelaka.
Swihundla Swa Yehova Leswi Hlavuteriweke
3. I nhlavutelo yihi ya xikongomelo xakwe leyi Yehova a nga yi endla eka Adamu na Evha?
3 Hi ntsako, Yehova u hanana hakunene eku hlavuteleni ka vutivi. Ku sukela enkarhini wa ku vumba, hakantsongo-ntsongo Xikwembu xi nyike vagandzeri va xona vuxokoxoko hinkwabyo lebyi lavekaka eka vona ehansi ka mayimelo yo hambana-hambana. (Swivuriso 11:9; Eklesiasta 7:12) Eku sunguleni, xi hlamusele leswaku misava na swiharhi swa yona swi ta fumiwa hi Adamu na Evha na vana va vona. (Genesa 1:28, 29) Hambi swi ri tano, Sathana u hlohlotele Adamu na Evha leswaku va dyoha, kutani swi ve swi tika ku vona ndlela leyi xikongomelo xa le henhla xi nga tirhaka ha kona ku dzunisa Xikwembu. Hi ku hatlisa, hambi swi ri tano, Yehova u sungule ku hlamusela timhaka. U hlavutele leswaku hi ku famba ka nkarhi ku ta humelela rixaka, kumbe “mbewu,” leyi nga ta herisa mintirho ya Sathana ni valandzeri vakwe.—Genesa 3:15.
4, 5. I ku hlavutela kwihi kun’wana loku Yehova a ku endleke, naswona u tirhise vamani?
4 Vavanuna ni vavasati lava chavaka Xikwembu va fanele va ve na swivutiso swo tala mayelana na Rixaka rolero. A ri ta va mani? A ri ta fika rini? A ri ta va pfunisa ku yini vanhu? Loko malembe xidzana ya hundzile, Yehova u nyike nhlavutelo yin’wana mayelana ni swikongomelo swa yena, naswona eku heteleleni u hlamule swivutiso leswi hinkwaswo. Emahlweni ka Ndhambi, u huhutele Henoko ku profeta hi ku herisiwa loku taka ka rixaka ra Sathana. (Yuda 14, 15) Kwalomu ka 2 400 wa malembe emahlweni ka Nguva ya hina leyi Tolovelekeke, u nyike Nowa nhlavutelo ya leswaku vutomi bya munhu na ngati swi hlawulekile—ntiyiso lowu nga ta va wo rhanga wa ntikelo loko Rixaka leri tshembisiweke ri fikile.—Genesa 9:1-7.
5 Endzhaku ka siku ra Nowa, Yehova u hlavutele vutivi bya nkoka hi vanhu van’wana va khale vo tshembeka. Eka lembe xidzana ra vu-20 B.C.E., Abrahama u swi tivile leswaku rixaka leri tshembisiweke ri ta va un’wana wa vatukulu va yena. (Genesa 22:15-18) Xitshembiso lexi xi ve rifuwo leri nga hava nxavo ra Isaka n’wana Abrahama na Yakobo ntukulu wa yena (loyi endzhaku a nga thyiwa Israyele). (Genesa 26:3-5; 28:13-15) Manuku, ha Yakobo Yehova u hlavutele leswaku Rixaka rero, “Shiloh,” a ri ta va mufumi wa matimba loyi a velekeriweke enxaxamelweni wa n’wana wakwe Yuda.—Genesa 49:8-10.
6. Hi lembe xidzana ra vu-16 B.C.E., i vamani va veke xitirho xa “timhaka le’ti hlav̌uteriweke,” naswona i timhaka tihi letintshwa leti va ti dyondzeke?
6 Hi lembe xidzana ra vu-16 B.C.E., Yehova u vumbe vana va Israyele ri va tiko. Nhlavutelo leyi yaka emahlweni ya ntiyiso yi ve ya mani? Muxe u hlamule xivutiso lexi eka tiko rero lerintsongo hi marito lawa: “Timhaka le’ti fihliweke i ta Yehova, Šikwembu ša hina, kambe timhaka le’ti hlav̌uteriweke i ta hina ni v̌ana v̌a hina, hi laha ku nga heriki.” (Deuteronoma 29:29) Ina, endzhaku ka ku velekiwa ka rona hi 1513 B.C.E., tiko ra Israyele ri ve xitirho lexi ‘Xikwembu a xi vekile switshembiso swa xona eka xona.’ (Varhoma 3:2) Wa nga vona vunyingi bya switshembiso! Xikwembu xi nghenisile Vaisrayele eka ntwanano wa Nawu, lowu khomeke ku koteka ka leswaku va va tiko ra vaprista na tihosi. (Eksoda 19:5, 6) Nawu wu hlanganise nongonoko wa mahanyelo lowu wu va pfuneke ku vona no papalata swihoxo swa xidyoho ni matirhiselo ya magandzelo lawa ya tirhisaka ngati yo hlawuleka ya swiharhi ku funengeta swidyoho swa vona hi ndlela yo fanekisela.
7, 8. (a) I vuxokoxoko byihi byin’wana lebyi Yehova a byi hlavuteleke hi ta Rixaka leri taka? (b) Ti hlayisiwe ku yini “timhaka le’ti hlav̌uteriweke,” naswona i mani la hlavuteleke ku twisisa lokunene ka timhaka to tano?
7 Hi ku famba ka nkarhi, Yehova u endle nhlavutelo yo tala hi ta Rixaka. Hi ku tirhisa mupisalema, Xikwembu xi hlavutele leswaku vamatiko a va ta ala rixaka ra yena kambe a ri ta hlula hi mpfuno wa Yehova. (Psalma 2:1-12) Hi ku tirhisa Esaya, u hlavutele leswaku Rixaka a ri ta va “Hosana ya ku Rhula” kambe ni leswaku a ri ta xaniseka hi mhaka ya swidyoho swa van’wana. (Esaya 9:6; 53:3-12) Hi lembe xidzana ra vunhungu B.C.E., Yehova u hlavutele ni ndhawu leyi rixaka a ri ta velekeriwa eka yona, naswona hi lembe xidzana ra vutsevu B.C.E, xiyimiso xa vutirheli bya yena.—Mikea 5:2; Daniel 9:24-27.
8 Eku heteleleni, “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” ti hlengeletiwile ti va tibuku ta 39 ta Matsalwa ya Xiheveru. Kambe etimhakeni to tala, rero a ku ri goza ro sungula. Hakanyingi timhaka leti tsariweke a ti nonon’hwa ku ti twisisa, hambi ku ri eka lava a va tirhisiwa ku ti tsala! (Daniel 12:4, 8; 1 Petro 1:10-12) Hambi swi ri tano, loko ku vonakala ku fika eku heteleleni, a ku nga titshegi hi muhlamuseri wa munhu. Tanihi le timhakeni ta milorho ya vuprofeta, “ku hlamusela i ka Xikwembu.”—Genesa 40:8.
Xitirho Lexintshwa
9. Hikwalaho ka yini Israel wa nyama a lahlekeriwe hi lunghelo ro va xitirho xa “timhaka le’ti hlav̌uteriweke,” naswona leswi swi humelele rini xana?
9 Loko Yesu Kriste a ri emisaveni, Israyele a ha ri xitirho xa Xikwembu. Un’wana ni un’wana loyi a a navela ku tirhela Xikwembu a a fanele ku endla tano hi ku tihlanganisa ni tiko rakwe leri hlawuriweke. (Yohane 4:22) Kambe Muxe u kombise leswaku lunghelo ra ku va malandza ya “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” a ma rhwale ni vutihlamuleri. U te: “Timhaka le’ti hlav̌uteriweke i ta hina ni v̌ana v̌a hina, hi laha ku nga heriki, leŝaku hi ta endla hi marito hikwawo ya nawu lowu.” (Deuteronoma 29:29) Nkarhi wolowo wa “hi laha ku nga heriki” wu hele hi 33 C.E. Hikwalaho ka yini? Hikuva, tanihi tiko, Vayuda va tsandzeke ku ‘endla marito hinkwawo ya nawu.’ Ngopfu-ngopfu va tsandzeke ku amukela Rixaka, Yesu Kriste, hambi leswi kahle-kahle nawu a wu ri “murisi wa hina ku fikela loko Kriste a tile.” (Vagalatiya 3:24) Hikwalaho ka ku tsandzeka loku, Yehova u hlawule xitirho xin’wana xa “timhaka le’ti hlav̌uteriweke.”
10. Xitirho lexintshwa xa ku hlavutela ka Yehova a ku ri xihi?
10 Xana xitirho lexi xintshwa a ku ri yini? Pawulo u xi kombisile eka Vaefesa loko a tsala a ku, “leŝaku vutlhari bya Šikwembu lebyi mikhuv̌a ya byona yi nga tala hi laha ku nga hlayiwiki, byi kombisiwa ŝeŝi hi Kereke, e ka v̌akulukumba ni ka v̌afumi v̌a le matilweni, hi makungu lawa ši ma endleke ka hari mikarini ya ku sungula, ši ma hetisela ha Kriste Yesu, Hosi ya hina.” (Vaefesa 3:10, 11, Bibele ya Xitsonga.) Ina, a ri ri bandlha ra Vukriste, leri tswariweke hi Pentekosta ya 33 C.E., leri byarhisiweke swilo leswintshwa “leswi hlavuteriweke.” Tanihi ntlawa, Vakriste lava totiweke va tirhe tanihi “nandza lowo tshembeka, lowa vutlhari” la hlawuleriweke ku phamela swakudya hi nkarhi lowu faneleke. (Matewu 24:45) Vakriste a va se va ri “valanguteri va swihundla swa Xikwembu.”—1 Vakorinto 4:1.
11, 12. A ku ri kwihi kun’wana ka ku hlavutela loku hlamarisaka loku endliweke hi ku tirhisa xitirho lexi xintshwa?
11 Ntiyiso lowukulu wa ‘swihundla leswi swintshwa swo hlawuleka’ a ku ri leswaku Yesu Kriste, Rixaka leri tshembisiweke, u humelerile. (Vagalatiya 3:16) Yesu a a ri “Shiloh” loyi a a ri na lunghelo ro fuma vanhu, naswona Yehova u n’wi veke Hosi ya Mfumo lowu eku heteleleni a wu ta tlherisela Paradeyisi emisaveni leyi. (Esaya 11:1-9; Luka 1:31-33) Naswona Yesu a a ri muprista la Tlukukeke la hlawuriweke hi Yehova, la nyikeleke vutomi bya yena lebyi nga thyakisiwangiki, lebyi hetisekeke byi va nkutsulo wa vanhu—ku tirha loku hlamarisaka swinene ka nawu wa ku hlawuleka ka ngati. (Vaheveru 7:26; 9:26) Kutani ke, vanhu lava pfumelaka va na ntshembo wo tlhela va kuma vutomi byebyo byo hetiseka bya vumunhu lebyi Adamu a byi lahleke.—1 Yohane 2:1, 2.
12 Rixaka leri ri tshembisiweke nakambe a ri ri muhlanganisi, ri endla leswaku ntwanano lowuntshwa lowu sivaka ntwanano wa khale wa Nawu wu tirha exikarhi ka valandzeri va yena hi Tata wa yena wa le MatiIweni. (Vaheveru 8:10-13; 9:15) Exisekelweni xa ntwanano lowu wuntshwa, bandlha ra Vukriste lerintshwa ri sivile tiko ra Israyele wa nyama, ri va Israyele wa moya, “rixaka ra Abrahama” wa moya kun’we na Yesu, na valanguteri va “timhaka le’ti hlavuteriweke.” (Vagalatiya 3:29; 6:16; 1 Petro 2:9) Ku tlula kwalaho—xin’wana lexi a xi nga ehleketiwi hi Vayuda—Vamatiko va rhambiwile ku va xiphemu xa Israyele lontshwa wa moya! (Varhoma 2:28, 29) Hi vambirhi ka vona, Vayuda ni Vamatiko va leteriwe ku endla vadyondzisiwa va Yesu emisaveni hinkwayo. (Matewu 28:19, 20) Xisweswo, “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” ti twarisiwile ematikweni hinkwawo.
13. Xana “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” ti hlayiseriwe tinxaka ta nkarhi lowu taka hi ndlela yihi?
13 Hi ku famba ka nkarhi, ‘timhaka leti, leti hlavuteriweke’ hi ku tirhisa bandlha ra Vukriste ti rhekhodiwile etibukwini ta 27 ta Matsalwa ya Xigriki ya Vukriste leti tatiseke xiphemu xa Bibele leyi huhuteriweke. Nakambe, etibukwini leti a ku ri na vuprofeta byo tala lebyi yelanaka ni xikongomelo xa Yehova lexi a xi ta twisiseka kahle endzhaku ka malembe-xidzana yo tala. Nakambe, vatsari va Matsalwa ya kona kunene a va tirhela tinxaka leti a ti nga si velekiwa.
“Timhaka Le’ti Hlav̌uteriweke” Namuntlha
14. Endzhaku ka vugwinehi lebyikulu, hi rini laha Yehova a a ta hlamusela “timhaka le’ti hlav̌uteriweke”?
14 Endzhaku ka ku fa ka vaapostola, vugwinehi lebyikulu byi humelerile exikarhi ka lava a va tivula Vakriste, hi laha a ku profetiwa ha kona. (Matewu 13:36-42; Mintirho 20:29, 30) Ku landzele malembe xidzana yo leha lawa eka wona ku twisisa ka “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” ku phimeleke, hambi leswi Yesu a nga va tshikangiki lava va laveke ku tshama va tshembekile. (Matewu 28:20) Kambe, Yesu u tshembise leswaku xiyimo xexo a xi nga ta tshama hi laha ku nga heriki. Emakumu ka mafambiselo ya swilo, vabihi na valulami a va ta tlhela va vonaka hi ku hambana ka vona, naswona ‘lavo lulama a va ta hatima kukotisa dyambu, emfun’weni wa Tata wa vona.’ (Matewu 13:43) Hi laha Daniyele a profeteke ha kona ‘enkarhini wa makumu, vutivi bya ntiyiso a byi ta engeteleka.’ (Daniel 12:4) Nakambe ku vonakala a ku ta va eka “timhaka le’ti hlav̌uteriweke.”
15. Hikwalaho ka yini vukhongeri bya vujagana byi tikombe byi nga lulamelangi ku tirha tanihi xitirho xa ku twisisa ka sweswinyana ka “timhaka le’ti hlav̌uteriweke”?
15 Ku sukela hi 1914, hi hanya enkarhini wa makumu wa mafambiselo lawa ya swilo. Kutani ke, i swa nkoka ku tiva loyi Yehova a n’wi tirhisaka namuntlha tanihi xitirho xa ku vonakala loku kuntshwa ka moya. Entiyisweni, a nga tirhisi vukhongeri lebyi yimisiweke bya Vujagana lebyi byi tikombeke byi nga swi lavi ku dzudza tidyondzo leti hoxeke leti hlengeletiweke enkarhini wa vugwinehi lebyikulu. Namuntlha, Varhangeri va vona vo tala va namarhele ngopfu mikhuva na tidyondzo lerova va nga amukeli vutivi lebyintshwa, kumbe va hlaseriwa ngopfu hi ku kanakana lerova va sola ni ku huhuteriwa ka Bibele na ku tiya ka mimpimanyeto ya yona ya mahanyelo lamanene.
16. I vamani lava tikombeke va ri xitirho xa Yehova xa manguva lawa?
16 Yesu u vule leswaku Mfumo wa Xikwembu a wu ta tekeriwa Vayuda wu “nyikiwa tiko rin’wana leri nga ta veka mihandzu ya wona.” (Matewu 21:43) Hi lembe xidzana ro sungula, rona ri tikombise ri ri bandlha lerintsongo ra Vukriste ra Israyele wa moya. Namuntlha, ku na ntlawa wun’we ntsena lowu tswalaka mihandzu ku fana na bandlha leriya ro sungula. Vaisrayele lava va moya i swirho swa ntlawa wa “nandza lowo tshembeka, lowa vutlhari” wa Matewu 24:45-47. Tanihi Vakriste vo rhanga, Vakriste va sweswinyana a va chavanga ‘ku endla leswaku ku vonakala ka vona ku voninga.’ (Matewu 5:14-16) Ku sukela hi 1919, hi ku chivirika va teke ntirho wo dyondzisa mahungu lamanene ya Mfumo emisaveni hinkwayo leswaku byi va vumbhoni. (Matewu 24:14) Leswi va twariseke mihandzu ya Mfumo wa Xikwembu, Yehova u va katekisile swinene hi ku va twananisa na “v̌utlhari bya Šikwembu lebyi mikhuv̌a ya byona yi nga tala hi laha ku nga hlayiwiki.”—Vaefesa 3:10, Bibele ya Xitsonga.
17, 18. Hi kwihi ku twisisa loku yaka emahlweni loku Yehova a endleke leswaku ku koteka hi xitirho xa yena xa manguva lawa?
17 Xisweswo, hi 1923 vuprofeta bya Yesu lebyikulu bya tinyimpfu na timbuti byi twisiseke kahle, naswona swi voniwile leswaku misava hinkwayo ya karhi ya avanyisiwa. (Matewu 25:31-46) Hi 1925 malandza ya Xikwembu ya laha misaveni ya ve na ku twisisa loku kongomeke ka Nhlavutelo ndzima ya 12 no vonisisa hi ku pakanisa leswi humeleleke hi lembe leri funghiweke ra 1914. Hi 1932 ku twisisa ka vona ku entisiwe ku ya emahlweni. Yehova u hlavutele leswaku vuprofeta lebyi yelanaka ni ku tlheriseriwa ka Vayuda eYerusalema a byi nga vulavuri hi Israyele wa nyama, loyi a tikombiseke khale a nga tshembeki ni loyi a lahliweke, kambe a byi vulavula hi wa moya, bandlha ra Vukriste. (Varhoma 2:28, 29) Manuku, hi 1935 ku twisisa loku ololoxiweke ka xivono xa Yohane ka “ntshungu lowukulu” eka Nhlavutelo ndzima 7 ku pfule mahlo ya lava totiweke leswaku va vona ntirho lowukulu wo hlengeleta lowu a wa ha ri mahlweni ka vona.—Nhlavutelo 7:9-17.
18 Leswi swi ntshenxetile ku andza ka ntirho wa ku chumayela wa misava hinkwayo, loko ku hlengeletiwa ka ‘swilo swa laha misaveni’ eku heteleleni ku sungule hi matimba. (Vaefesa 1:10) Hi 1939, loko mapapa ya nyimpi ya hlengeletana eYuropa, mhaka ya vukala-tlhelo yi endliwe yi twisiseka ku tlula hambi ku ri rini. Hi 1950 “tihosana” ta Esaya 32:1, 2 ti voniwe swinene hi ku kongoma. Hi 1962 ku twisisiwa lokunene ka “tihosi” na vuxaka lebyinene bya Mukriste eka tona na swona swi twisiseke kahle-kahle ‘etimhakeni leti hlavuteriweke.’ (Varhoma 13:1, 2) Kutani hi 1965 ku ve ni ku twisisa loku nga erivaleni ka ku pfukela ka vafi emisaveni ni lava va nga ha pfuniwaka hi kona.—Yohane 5:28, 29.
19. Ntlawa wa “nandza” wa Yehova namuntlha wu tikombisise ku yini wu ri mulweri la fanelekaka wa Rito ra Xikwembu?
19 Tlhandla-kambirhi, eka lembexidzana leri ra vu-20 bandlha leri totiweke ra Vukriste ri tikombise ri ri mulweri la fanelekaka wa Rito ra Xikwembu, nhlengeleto lowu tsariweke wa “timhaka le’ti hlav̌uteriweke.” Vayimeri va bandlha leri va sungule ntirho wo hundzuluxela Bibele hi Xinghezi xa manguva lawa, naswona ku fikela namuntlha, New World Translation of the Holy Scriptures yi humelele hi 11 wa tindzimi na 40 000 000 wa tikopi leti kandziyisiweke. Ntlawa wa “nandza” wa Vakriste lava totiweke nakambe wu kongomisa minongonoko ya ku dyondzisa ya matiko hinkwawo ni ku humesa tibuku na timagazini leti ti titshegeke hi Bibele. Yi lunghiselela minhlangano ya vhiki na vhiki, tinhlengeletano ta nkarhi na nkarhi, na swikolo swo hambana-hambana—hinkwaswo leswi swi endleriwa ku pfuna valavi va ntiyiso ku kuma vutivi lebyinene bya “timhaka le’ti hlav̌uteriweke.” Entiyisweni, “lavo lulama” sweswi “va hatima kukotisa dyambu.” hi tlhelo ra moya, va tikomba va faneriwa hi vulanguteri bya vona.—Matewu 13:43.
Vutihlamuleri Bya Hina
20, 21. (a) Mupisalema u susumeteleke ku ri tekisa ku yini Rito ra Yehova leri hlavuteriweke? (b) I timhaka tihi ti nga ta tlhuvutsiwa eka nhloko-mhaka leyi landzelaka?
20 Xisweswo Yehova a nga hi tshikangi hi ri ekhombyeni exikarhi ka migodi ya misava leyi. Kambe, u hi nyike Rito rakwe ku voninga ndlela ya hina no hi pfuna ku papalata khombo ra moya. (Psalma 119:105) Yehova a nga hi tshikanga hi dlawa hi xidyoho na ku nga hetiseki. Ematshan’wini ya sweswo, u pfule nkarhi wa vutomi lebyi nga heriki emisaveni ya paradeyisi ni ku endla leswaku vutivi hi nkarhi lowu byi kumeka hi xitalo. (Yohane 17:3) A swi hlamarisi leswi mupisalema, loko a vulavula hi “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” esikwini ra yena, a nga te: “E nawu wa wena nḍi wu ranḍisa ku yini! Nḍi wu anakanya hi siku hikwaro.”—Psalma 119:97.
21 Xana u titwa hi ndlela leyi hi “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” hi Yehova ni leti twisisekaka esikwini ra hina? Xana u yi tlangela hi ku enta mintiyiso leyi u yi dyondzeke? Wa xi vona xilaveko xa mintiyiso leyi eku ku pfuneni ko boha makungu, ku papalata miringo ni ku tirhela Yehova? U heta nkarhi wo tanihi kwihi u ri karhi hi xiviri u hlaya ni ku dyondza “timhaka le’ti hlav̌uteriweke”? Xana ku na ndlela yo karhi leyi u nga antswisaka mikhuva ya wena yo dyondza ha yona? Timhaka leti ti ta tlhuvutsiwa eka nhloko-mhaka leyi landzelaka.
Wa Tsundzuka Xana?
◻ Emahlweni ka nkarhi wa Yesu, hi swihi swin’wana leswi a swi ri switirho swa “timhaka le’ti hlav̌uteriweke”?
◻ “Timhaka le’ti hlav̌uteriweke” ti ve ta vamani endzhaku ka 33 C.E.?
◻ Hi kwihi kun’wana ka ku hlavutela ka nkoka loku endliweke hi xitirho lexi xintshwa?
◻ Hikwalaho ka yini “timhaka le’ti hlav̌uteriweke” ti fanele ti va ta Vaisrayele va moya namuntlha?
◻ Bandlha ra Vakriste lava totiweke ri tikombisise ku yini ku va mulweri la faneleke wa Rito ra Xikwembu?
[Rito leri tshahiweke eka tluka 12]
Bandlha ra Vakriste lava totiweke ri vile mulweri lontshwa wa ku hlavutela ka Yehova
[Rito leri tshahiweke eka tluka 13]
Ntlawa wa “nandza” wa Timbhoni leti totiweke ta Yehova wu tirhe khwatsi tanihi mulweri wa Rito ra Xikwembu
[Xifaniso eka tluka 10]
Yehova u hlavutele vutivi bya nkoka hi vavanuna va khale vo tshembeka