Swivutiso Swa Vahlayi

◼ Xana Yonathani u lahlekeriwe hi ku amukeriwa hi Xikwembu loko a dye vulombe endzhaku ka loko Hosi Sawulo a rhukane socha rin’wana ni rin’wana leri a ri ta dya emahlweni ka loko nyimpi yi herile?

Ku hlambanya ka xihatla ka Sawulo ku tise Israyele enxaxameIweni wa ndzhukano, kambe a swi vonaki Yonathani a faneriwe hi ndzhukano wa Yehova hikwalaho ka ku Iwisana ni ku hlambanya loku.

Samuel wo Sungula 14:24-45 yi hlamusela mhangu leyi. Vaisrayele, lava tiyisiweke hi mintirho ya Yonathani, va Iwe ni Vafilista lava nga valala. Hosi Sawulo u te: “A ku ruketeriwe munhu l’a nga ta dya ŝakudya ku fikela ni madyambu, nḍi nga si tirihisela e ka v̌alala v̌a mina!” (ndzimana 24) A nga ku xiyi ku hlambanya ka tata wakwe, Yonathani u tinyike ntamu hi ku dya vulombe. Masocha man’wana ya Vaisrayele, lawa na wona a ya twa ndlala, ya dyohile hi ku tlhava tihomu naswona hikwalaho ka ndlala ya dya nyama leyi nga halatiwangiki ngati. Sawulo u ake altari malunghana ni xidyoho xexo, kambe a a nga swi tivi leswi n’wana wakwe a swi endleke.

Loko Sawulo a lave vukongomisi bya Xikwembu leswaku a ya enyimpini, Yehova a nga hlamulanga. Hi ku tirhisa Vungoma (kumbexana a katsa tinhlolo to hlawuleka), Sawulo u swi tivile leswaku n’wana wakwe u tshove ku hlambanya loku a ku humeseke a ri karhi a vabya. Kambe, hakunene, Yonathani a ri na nandzu ku fikela kwihi?

Tsundzuka langutelo ra hosi loko a endla ku hlambanya ro sungula. A nga kombisanga ku navela ku dzunisa Xikwembu hi nyimpi yo Iwisana ni Vafilista. Kambe ke, Sawulo hi ku hatlisa u humese ndzhukano eka un’wana ni un’wana la dyaka ‘ku kondza ndzi tirihisela eka valala va mina.’ Ina, ku hlambanya ku endliwile ku huma eka langutelo ro tano ra matimba ra hosi leri hoxeke kumbe ku huma eka ku chivirika ko kanganyisa. Ku hlambanya koloko a ku nga seketeriwi hi Xikwembu.

Ku hlambanya loku a ku ri xivangelo xa xidyoho xa masocha ya Vaisrayele malunghana ni ngati ya swiharhi. Loko a va nga siveriwanga hi ku hlambanya, ingi va swi kotile ku kuma swakudya kutani va va ni matimba yo landzelela Vafilista ku kondza loko ku hlula loku heleleke ku kumiwile.

Xikwembu xi ku pfumelerile ku tirhisiwa ka Vungoma ku tiyisekisa leswaku Yonathani u [honise] tshove ku hlambanya ka Sawulo, kambe leswi a swi vuli swona leswaku Xi ku amukerile ku hlambanya ka xihatla. Ku hava mhaka leyi vulaka leswaku Xikwembu xi langute Yonathani tanihi loyi a solekaka. Entiyisweni, hambi leswi Yonathani a a tsakela ku amukela vuyelo byo tshova ku hlambanya loku enteke ka tata wakwe, swiyimo ku ve swa leswaku vutomi bya Yonathani byi tsetseleriwa. Masocha ya Vaisrayele ya vule leswaku Yonathani u hetisise ku rhula kakwe “ni Xikwembu,” naswona hi ndlela yo karhi va kutsule Yonathani. Malembe lama landzeleke, i Yonathani la hambeteke a amukeriwa hi Yehova loko Sawulo a hambeta a endla swihoxo.

◼ I vaavanyisi vangani, vo fana na Samisoni na Gidiyona, lava a va ri kona?

Loko u hlaya vaavanyisi u ya henhla, nhlayo leyi u yi kumaka yi tiseketele hi ndlela leyi u langutaka Vaisrayele van’wana ha yona. Kambe swi nga vuriwa khwatsi leswaku vavanuna va 12 va tirhe tanihi vaavanyisi exikarhi ka Yoxuwa na Samuyele.

Emasikwini ya Muxe na Yoxuwa, vakulukumba van’wana ebandlheni a va ri vaavanyisi hi mhaka ya leswi a va hlawuleriwe ku yingisela ni ku tsema timhaka leti nga enawini. (Eksoda 18:21, 22; Yoxuwa 8:33; 23:2) Endzhaku ka ku fa ka Yoxuwa, Israyele u wile evugandzerini bya ntiyiso ivi a hlaseriwa hi vanhu van’wana. Vaavanyisi 2:16 yi ri: “Yehova a v̌a humesela v̌aav̌anyisi, v̌a v̌a lamulela e mav̌okweni ya lav̌a v̌a onhaka.” Eku sunguleni Yehova u yimise wanuna la vuriwaka Otiniyele, tanihi muavanyisi, kumbe “mulamuleri.” (Vaavanyisi 3:9) Endzhaku ka sweswo ku landzele Ehud,Shamgar, Barak, Gidiyoni, Tola, Jayiri, Yefta, Ibzani, Eloni, Abdoni, na Samisoni.

Handle ka lava va 12, Bibele yi boxa Debora, Heli na Samuyele mayelana ni ku avanyisa. (Vaavanyisi 4:4; 1 Samuel 4:16-18; 7:15, 16) Hambi swi ri tano, Debora eku sunguleni u vuriwa muprofeta wa wansati, naswona u fanisiwa na Muavanyisi Barak, loyi ngopfu-ngopfu a rhangeleke ku kutsuriwa ka vanhu eku tshikileriweni. Hi ku fanana, Heli, ngopfu-ngopfu a a ri muprista lonkulu, hayi ‘mulamuleri’ la yiseke Israyele entshunxekweni hi ku tirhisa nyimpi. (Nehemia 9:27) Kutani ke, hambi leswi Debora na Heli a va ri ni ntirho wo avanyisa Israyele, xi kona xivangelo xa ku ka va nga xaxametiwi ni vavanuna va 12 lava hi laha ku twalaka naswona hi ku kongoma ngopfu-ngopfu a va ‘yimisiwe’ tanihi vaavanyisi. Mintirho 13:20 yi vula leswaku “Xi va nyika vaavanyisi ku ya fika enkarhini wa muprofeta Samuel.” Leswi swi hunguta leswi swi nga ha tiviwaka tanihi nkarhi wa vaavanyisi, naswona swi komba mhaka leyi ha yona Samuyele ni vana vakwe hi ntolovelo va nga hlayiwiki exikarhi ka vaavanyisi nikantsongo.—1 Samuel 8:1