Swivutiso Swa Vahlayi
◼ Xana Yesu loyi a vumbiweke hi Yehova a nga va “Xikwembu” hi ndlela yihi kasi eka Esaya 43:10 Yehova u ri: “E mahlweni ka mina a ku nga si v̌a na Šikwembu le’ši endliweke, e nḍaku ka mina ku nga ka ku nga v̌i na šiṅwana”?
Swi tiveka swinene leswaku Timbhoni ta Yehova ti dyondzisa swi huma eBibeleni leswaku Yesu i N’wana loyi a vumbiweke wa Xikwembu naswona i mupfuni eka Tata wakwe. (Yohane 14:28; 1 Vakorinto 11:3) Hambi swi ri tano, tanihi Loyi a nga ni matimba la tirhaka tanihi Muvulavuleri wa Xikwembu, kumbe Rito, a nga ha tiviwa kahle tanihi “xikwembu.” Tibibele to tala ti nyikela Yohane 1:1 tanihi leyi vulaka leswaku Rito a a ri ri “xikwembu.” Hi xikombiso, Das Evangelium nach Jahannes (1979) hi Jürgen Becker yi hlayekisa leswi; “ . . . und der Logos war bei dem Gott, und der Gott war der Logos.” (Ku hundzuluxela ka Xitsonga: “ . . . Rito a ri ri na Xikwembu, kutani Rito a ri ri Xikwembu.”)a
Hambi swi h tano, hi laha muvutisi a kombaka ha kona, leswi swi nga ha tikomba swi Iwisana na Esaya 43:10, 11, leyi nge: “Mi timboni ta mina, ku v̌ula Yehova, ṅwina ni nanḍa wa mina loyi nḍi ṅwi hlawuleke, hi leswaku mi ta ŝi tiv̌a, mi nḍi pfumela, mi v̌a mi ŝi twa leŝaku hi mina: E mahlweni ka mina a ku nga si v̌a na Šikwembu le’ši endliweke, e nḍaku ka mina ku nga ka ku nga v̌i na šiṅwana. Hi mina—mina Yehova, e handle ka mina a ku na muponisi.”
Xichudeni lexikulu xa Bibele xi pfuniwa hi ku xiya mongo wa marito wolawo hi vukheta. Yehova Xikwembu xa Matimba Hinkwawo a a tihambanisa ni swifaniso leswi endliweke hi vanhu eka matiko lama rhendzeleke Israyele. Yehova wa vutisa: “Mi ta fanisa Šikwembu na mani, mi ta endla šifaniso šihi ša yena?” Kunene hayi xifaniso lexi endliweke hi muvatli wa nsimbi kumbe xifaniso lexi vatliweke hi mhandzi. (Esaya 40:18-20; 41:7) “Swikwembu” swo tano swi nga ka swi nga ‘andlali matilo tanihi nguvu leyo vevuka,’ tanihi leswi Yehova a swi endleke. (Esaya 40:21-26) Ku ya emahlweni, Yehova wa swi kota ku vhumba swa nkarhi lowu taka; hakunene swifaniso swa matiko swi nga ka swi nga ‘vuli timhaka leti nga ta ta emahlweni, hi ta tiva leswaku i swikwembu.’ (Esaya 41:23) Mianakanyo leyi yi phindhiwe eka Esaya 43:9, laha Yehova a nge: “Matiko hikwawo a ma hlengeletane kuṅwe, kutani tinšaka ta v̌anhu a ti hlangane! I mani e šikari ka v̌ona l’a bvumbeke timhaka leti? I mani l’a hi twiseke le’ŝi bvumbiweke ku sunguleni šana? A v̌a humese timboni ta vona.” Hi mfanelo, wa Matimba Hinkwawo u ri: “Hi mina Yehova, hi rona v̌ito ra mina, nḍi nga ka nḍi nga nyiki uṅwana e ku v̌onakala ka mina, ni ŝifaniso e ku v̌ongiwa ka mina.”—Esaya 42:8.
Kutani mongo wa mhaka wu komba leswaku wa Matimba Hinkwawo u tisa ntlhontlho eka leswi vuriwaka swikwembu swa matiko. Hi ku va swi ri swifaniso ntsena leswi nga hava matimba ya vukwembu, hakunene a hi swikwembu leswi faneleke ku gandzeriwa, hakunene a hi nchumu. Yehova u ya emahlweni: “Šana ku ni šikwembu e handle ka mina? A ku na riṅwana ribye le’rikulukumba, a nḍi ri tiv̌i. V̌aendli v̌a ŝifaniso i v̌a hav̌a hikwav̌o, ni mitiro ya v̌ona le’yo saseka ku tlurisa [leyi endliweke hi nsimbi kumbe leyi vatliweke hi mhandzi] a yi pfuni ntšhumu.” (Esaya 44:8-17) Hikokwalaho, mongo wa Esaya 43:10 wu swi veka erivaleni leswaku Yesu a nga nghenisiwi; “swikwembu” leswi ku vulavuriwaka hi swona i swifaniso swa matiko.
Rito “Xikwembu” kumbe “xikwembu” hi ntolovelo ri tirhisiwa eka nchumu wa vutlhari lowu tlulaka munhu. Xisweswo, emiehleketweni ya vanhu vo tala, “xikwembu” swi vula (1) wa Le Henhla, wa Matimba Hinkwawo, kumbe (2) xikwembu xa vunwa, tanihi xifaniso. Hambi swi ri tano, Bibele yi pfumelela matirhele man’wana. Hi nga vona leswi eka Psalma 82:1, 2. Kwalaho Loyi a nga Xikwembu (Yehova Xikwembu) u hambanisiwa ni vaavanyisi va vanhu lava mupisalema a nge i “swikwembu.” Yesu hi yexe endzhakunyana u kombetela eka xiyenge lexi. Hikuva u vulavule hi Yehova Xikwembu tanihi Tata wakwe, Vayuda van’wana a va lava ku n’wi khandla hi maribye. Ku va holovela leswi a va ku u ‘tiendla xikwembu,’ Yesu u te: “Xana a ku tsariwanga eNawini wa n’wina: ‘Mi swikwembu,’ xana”? Loko a va vule [vaavanyisi volavo va vanhu] swikwembu . . . Kutani ke, hikwalaho ka yini mi ku: ‘U sandza Xikwembu,’ xana? Kasi hi mina loyi Tatana a nga n’wi hlawula ni ku n’wi rhuma emisaveni?”—Yohane 10:31-36.
Handle ko kanakana ku na Xikwembu xin’we ntsena xa Matimba Hinkwawo, tanihi loko muapostola Pawulo a tsarile: “Hikuva ni loko leswi vuriwaka swikwembu swi ri kona etilweni kumbe emisaveni—tani hi leswi kunene swikwembu swi nga tala ni tihosi ti nga tala—hambi swi ri tano eka hina ku ni Xikwembu xin’we ntsena, Tatana loyi swilo hinkwaswo swi humaka eka yena, . . . na swona ku ni Hosi yin’we ntsena, Yesu Kriste loyi hinkwaswo swi taka hi le ka yena, na hina hi hanyaka hikwalaho ka yena.” (1 Vakorinto 8:5, 6) Hosi Yesu Kriste a hi xikwembu xa mavunwa, hayi xikwembu xa demona, kumbe xifaniso xinene. Hi “loyi ku kwetsima ka Xikwembu ku tikombaka eka yena.” (Vaheveru 1:3) Xisweswo swa fanela ku va Yohane 1:1 yi teka Yesu tanihi “xikwembu,” kumbe “loyi a fanaka ni xikwembu” (Johannes Schneider).
[Nhlayo wa lehansi]
a “Xithopo lexi ho theos [Xikwembu], lexi sweswi xi vulaka Tatana tanihi wa xiviri, eka T[estamente] L[eyintshwa], a xi kombeteli eka Yesu, Yesu i N’wana wa Xikwembu (wa ho theos). . . . Yoh. 1:1 hi ku pakanisa a yi fanele yi hundzuluxeriwe va ku “rito a ri ri na Xikwembu [=Tatana], kutani rito a ri ri munhu la nga ni vukwembu.”—Dictionary of the Bible (1965), hi John L. Mckenzie, S.J.