Moya Wa Vuphayona Wu Hatlisisa Ntshovelo Wa Philippines

LOKO a wo va eManila le ndzhaku hi 1935 kutani u lava ku kuma Timbhoni ta Yehova, a wu ta lava xiyindlwana xintsongo e1134 Rizal Avenue. Kwalaho, vanhu lava nga vaka 20 a va hlangana nkarhi na nkarhi va hlanganela ku dyondza Bibele. Xiyindlwana xexo a ku ri hofisi ya rhavi yo sungula ya Sosayiti ya Watch Tower ePhilippines.

Namuntlha, edoroba-nkulu ra Manila, ku na mabandlha ya 103 ya Timbhoni ta Yehova lama nga ni vahuweleri va Mfumo lava tlulaka 9 000! Hi ku fanana, malembe ya 50 lama hundzeke a ku nga ri na Timbhoni emutini wa Davao, empfungwe-dzonga wa Philippines. Sweswi ku na lava tlulaka 2 800 wa vona emabandlheni ya 41 emutini wolowo.

Ku andza emadorobeni lawa makulu i xiphemu xa vumbhoni bya leswaku Timbhoni letiya to sungula ti hanye hi ku pfumelelana ni vito ra tona. (Esaya 43:10-12) Va yise ntirho wa vona wa ku chumayela ni ku dyondzisa eswiphen’wini hinkwaswo swa Philippines. Hi ku kambela chati leyi nga laha, u nga vona mihandzu ya Vukriste yo endla vadyondzisiwa eka hafu ya lembe xidzana leyi hundzeke. I yini lexi hatlisisaka ku kula ensin’wini ya Philippines?

Moya Wa Vuphayona Wu Pfuneta Ku Kula

Loko a ku nga ri hikwalaho ka moya wa vuphayona wo chivirika etlhelweni ra Timbhoni to sungula ta Filipino, ingi swi nga kotekanga ku fikisa mahungu lamanene eka madzana ya swihlala leswi akiweke. Moya wolowo wa ha hanya swinene. Hi xikombiso, xiviko xa February 1986 xi kombe leswaku, ku engetela eka maphayona lama hlawulekeke ya 758, a ku ri vatirheli va maphayona ya nkarhi hinkwawo ya 9 090 lama tirhaka ePhilippines hinkwayo. Leswi a swi tlula nhlayo leyi a yi vika malembe mambirhi ntsena emahlweninyana ka kwalaho kambirhi! Hi April 1985, 26 630—n’we xa nharhu xa Timbhoni etikweni leri—a va ri eka xivumbeko xo karhi xa ntirho wa nkarhi hinkwawo wa ku chumayela.

Ina, vanhu va Yehova ePhilippines va xi vona xihatla xa minkarhi. Leswi swi va susumetela ku heta nkarhi lowu va nga wu kotaka va ri karhi va chumayela ni ku dyondzisa vaaki-kulobye Rito ra Xikwembu. Handle ko tipfinyinga, u ta tsakela ku tiva ndlela leyi van’wana va kotaka ku lunghisa timhaka ta vona ha yona leswaku va nghenela ntirho wa nkarhi hinkwawo naswona u ta lava ku tiva hi ta mintokoto leyinene leyi va tiphinaka ha yona.

Ku Cinca Swin’wana Leswaku U Phayona

Felipe Ventura wa le Binalonan, ePangasinan, u hete 13 wa melembe ya vuntshwa bya yena entirhweni wa nkarhi hinkwawo a nga si hlayisa ndyangu. Loko ndyangu wakwe wu ri karhi wu kula, u navele ku tlhelela entirhweni wa vuphayona, kambe vuvabyi bya chukele byi n’wi dlaye tihlo rin’we. Manuku mune wa malembe lama hundzeke u fe mahlo hi laha ku heleleke. Hambi swi ve tano, Felipe u swi kotile ku hambeta a va ni bindzu lerintsongo leswaku a wundla ndyangu wakwe, naswona hi mpfuno wa nsati wakwe ni vana, u swi kotile ku ncinca nkarhi wakwe leswaku a tlhela a va phayona hi April 1, 1985. Hambi loko a lamarile, wa hlanganyela evutirhelini bya yindlu na yindlu hi mpfuno wa jaha rakwe, leri n’wi hlayelaka matsalwa ya Bibele. Makwerhu Ventura nakambe u fambisa tidyondzo to hlayanyana ta le makaya ta Bibele naswona i nkulu ebandlheni. Un’wana wa vana vakwe wa xinuna u tirha tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo kun’we na yena, naswona n’wana wakwe wa nhwanyana i phayona leri pfunaka nkarhi na nkarhi.

Clodualdo Quiohilag, nkulu eBiñan, Laguna, a a ri nkulu ni mulanguteri la famba-fambaka hi va-1960 ku kondza loko yena ni nsati wakwe va vile ni n’wana. Kambe, hi laha a vulaka ha kona, “Loko u kala u nantswa ntsako wa ntirho wa nkarhi hinkwawo, nkarhi hinkwawo u ni ku navela ka wona.” Kutani hambi leswi a a humelela emhakeni ya bindzu ni ku tsakela vutomi bya mafehle-fehle ni nsati wakwe ni n’wana wa xisati, leswi a nga swi tekanga tanihi xikongomelo xakwe xa xiviri evuton’wini. Wa hlamusela: “Hinkwaswo leswi ndzi nga na swona a swi nga ta vula nchumu loko norho wa mina wa nkarhi wo leha wo tlhelela entirhweni wa nkarhi hinkwawo a wu nga hetisekanga.” Ku va phayona, u hafurile mintirho ya bindzu rakwe hi le xikarhi hi siku, a tirhisa mixo evutirhelini bya nsimu. Norho wakwe wu hetisekile hi October 1, 1984, loko a sungula ku tirha tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo. Hambi leswi mali leyi a yi kumaka yi hafuriweke hi le xikarhi, mali leyi a yi tirhisaka na yona yi le hansi. Sweswi nsati wakwe u n’wi tatisile entirhweni wa vuphayona bya nkarhi hinkwawo, naswona nkarhi na nkarhi n’wana wakwe wa xisati u tirha tanihi phayona leri pfunaka.

Ku Tirha Hi Nkarhi Lowu Teleke Hambi Loko A Ri Bofu

Hikwalaho ko hlaseriwa hi vuvabyi bya manyokani [German measles], Pantaleon Tatoy u vile bofu ku sukela loko a ri na malembe manharhu hi vukhale. Hi 1972 u twile ntiyiso ro sungula ivi a sungula ku dyondza buku leyi nge Ntiyiso Lowu Yisaka eVutonwini Lehyi Nga Heriki. Leswi hi xihatla swi n’wi pfune ku hlula ku godzomberiwa kakwe hi fole ni byaIwa, ivi a kombisa ku tinyiketa kakwe eka Yehova hi ku khuvuriwa hi July 29, 1973.

Loko Pantaleon a sungule ku chumayela ro sungula eka vaakelani vakwe, hosi yakwe ya xisati yi n’wi sorile: “Xana u nga va mufundhisi hi ndlela yihi u ri bofu naswona u ri ni mpahla yin’we ke?” Kambe leswi a swi n’wi hetanga matimba. Leswi a a yi tiva kahle ndhawu ya ka vona, u fambe a ri swakwe kutani a chumayela ntiyiso eka vaakelani. Hi 1984 u tsakile loko a swi kotile ku pfuna ntukulu wakwe wa xinuna ni wa xisati ku dyondza ntiyiso, kutani va khuvuriwa hi September ya lembe rolero.

Nakambe Pantaleon u swi kotile ku fambisa dyondzo ya Bibele ni vatukulu vakwe va xisati va mahahlwa, Lorna na Luz, lava hi vambirhi ka vona va nga timbheveve ta vamafa-ndleve. Xana phayona leri feke mahlo ri dyondzisa ku yini na vanhu vo tano? Hi ku pfuniwa hi mupfuni, u tirhisa swifaniso leswi nga etibukwini swinene. Loko a hlamusela ntiyiso, ntukulu wakwe wa xinuna Roquina u hundzuluxela leswi a swi vulaka a swi byela mahahlwa hi ririmi ra tintiho. Lorna na Luz va khuvuriwile hi April 20, 1985, ku nga khathariseki leswi va nga hanyangiki kahle. Loko a ri Pantaleon, endzhaku ko tirha tanihi phayona leri pfunaka ku ringana lembe, u hlawuriwe tanihi phayona ra nkarhi hinkwawo hi March 1, 1985.

Ntirho Wa Nkarhi Hinkwawo Tanihi Ntirho-vutomi

Eku amukeleni ka xibumabumelo ekholichini, xichudeni xin’wana xi byele Mbhoni leyi a xi dyondza na yona xi ku: “Nkarhi hinkwawo loko ndzi vutisa vanhu va ka n’wina leswaku i khoso yihi leyi va nga ta yi teka loko va pasile, hinkwavo va ri, ‘Vuphayona.’ Xana yoleyo i khoso ya muxaka muni?” Mbhoni ya muntshwa yi hlamuserile leswi vuphayona byi nga swona. Xichudeni-kulobye xi ve lexi tsakelaka naswona xi amukela dyondzo ya Bibele, hi loko xichudeni lexi xa xisati, na xona hi xihatla xi va ni pakani ya ku va phayona.

Van’wana va kume leswaku tikhoso ta le kholichini a ti swi anerisi swilaveko swa munhu swa moya. EBohol, makwerhu lontshwa wa xisati loyi a a endla lembe rakwe ro hetelela ekholichini u kume leswaku u ni nkarhi wo phayona loko a ri karhi a dlayelela tidyondzo takwe. Endzhakunyana, u vile kona eka Xikolo xa Ntirho wa Vuphayona hi loko a vula leswaku kholichi yi nga ka yi nga ringanisiwi na xikolo ni ntsako lowu a wu tweke entirhweni wa nkarhi hinkwawo wa Yehova. Sweswi u tirha tanihi phayona laha xilaveko xa vachumayeli xi kuleke.

Lavantshwa Ni Lavakulu Va Hlanganyela Hi Ku Swi Rhandza

Buku ya Tipisalema yi vhumbe leswaku emasikwini ya matimba ya Mfumo vanhu va Xikwembu a va ta ‘tinyikela hi ku swi rhandza.’ Nakambe yi vule leswaku ‘majaha, vanhwana, vavanuna lava kuleke ni vafana’ a va ta dzunisa vito ra Yehova. (Psalma 110:3; 148:12, 13) Leswi hakunene swi tikombe wu ri ntiyiso exikarhi ka vanhu va Xikwembu ePhilippines.

Eku hlayiweni loku hundzeke, 1 159, kumbe 13 wa tiphesente, ta maphayona ya nkarhi hinkwawo leti tsariseke ePhilippines a ti ri ehansi ka malembe ya 20 hi vukhale. Mawaku ntsako wo vona vantshwa vo fana ni loyi handle ka vutianakanyi va ‘tsundzuka Muvumbi wa vona emasikwini ya vuntshwa bya vona’ ematshan’wini yo byi onha hi mintirho ya vuciva kumbe ya misava!—Eklesiasta 12:1.

Van’wana lava sunguleke ntirho wa nkarhi hinkwawo evuntshweni bya vona sweswi va kurile swinene hi malembe kambe va ha tirha hi vutshembeki. Makwerhu Leodegario Barlaan ni nsati wakwe Natividad va sungule ku phayona hi April 1, 1938. Va hundze hi le malembeni yo tika naswona va tirhe eka mintirho yo tala, ku katsa ni ntirho wo endzela mabandlha. Sweswi Makwerhu Barlaan u ni malembe ya 72 naswona wa ha tirha hi ku chivirika tanihi phayona leri hlawulekeke eSan Carlos, ePangasinan, kun’we ni nghamu yakwe.

Van’wana va sungule ntirho wa nkarhi hinkwawo va kurile naswona va hambetile evudyuharini bya vona. Hi xikombiso, Leoncio Sabandal u sungule ku phayona eka malembe ya 52 naswona wa ha ri phayona leri hlawulekeke eka malembe ya 92. Yena kun’we ni nsati wakwe va pfune vanhu va 118 leswaku va nyikela vutomi bya vona eka Yehova. Hi ku fanana, Cipriano Sepulveda, Sr., u sungule ku phayona loko a ri na 72 wa malembe naswona a a ri phayona ra nkarhi hinkwawo ku kondza loko a fa eka malembe ya 88 hi 1985. Paula Mariano u sungule ku phayona a ri na malembe ya 71 hi vukhale naswona wa ha ri phayona ra nkarhi hinkwawo hambi ku ri na mavabyi loko a ri na 88 wa malembe. Mawaku swikombiso leswi nyanyulaka swa ripfumelo leswi lava ni vakulukumba van’wana va nga swona!

Ku Tsaka Hi Ku Ya eMahlweni Loku Endliweke

Ku languta endzhaku eka hafu ya lembe xidzana leyi hundzeke, mikateko ya Yehova eka matshalatshala ya vuhiseki ya Timbhoni takwe yi vile erivaleni. Ku sukela eka ntlawa wuntsongo hi 1935, wu vile ntsako ku vona 88 113 va hlanganyela evutirhelini bya nsimu hi February 1986! Bandlha rin’we rintsongo eRizal Avenue eManila sweswi ri kule ku kala ma va mabandlha ya 2 454 etikweni hinkwaro, lama hlengeletiweke ma vumba swifundza swa 120.

Kutani ku vuriwa yini hi ku langutela ka vumundzuku? Xikombiso lexi khutazaka i nhlayo leyi xiyekaka ya lava va veke kona va 268 526—ku tlula nhlayo ya Timbhoni ta tiko rero loko yi andzisiwe kanharhu—enkhubyeni wa Xitsundzuxo hi April 4, 1985. Tlhandla-kambirhi, hi February 1986, ku fambisiwe tidyondzo ta le kaya ta Bibele ta 63 248 ni vanhu lava tsakelaka. Naswona handle ko tilumaluma ku kula loku yaka emahlweni ku ta voniwa hi nkateko ni tintswalo ta Yehova.

Ha tsaka leswi Yehova a endleke leswaku ntirho lowu sunguriweke hi timbhoni ta yena leti totiweke to sungula eswihlaleni leswi hi malembe lama tlulaka 50 lama hundzeke wu va ni mihandzu swinene. Hi ku katekisa ni vuleteri byakwe, i pakani ya vanhu vakwe ePhilippines ku hambeta va kurisa ntirho wa vona wo chumayela ni ku dyondzisa emasikwini lama taka.

[Chati eka tluka 29]

Ku andza ka malembe ya makume-ntlhanu ePhilippines

1935 20

1940 222

1950 10,055

1960 31,608

1970 54,789

1980 61,164

1986 88,113

[Mepe eka tluka 28]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso)

The Philippines

San Carlos

Manila

Biñan

Zamboanga

Davao