Ku Tirhisiwa Loko Biha Ka Matimba—Ku Ta Hela Xana?

EXIKARHI ka tindlela leti vanhu lava nga hetisekangiki va kombisaka mukhuva lowu va nga ni vutianakanyi ha wona ku ni ku navela ka vona ka vuhosi. Mutsari la dumeke wa Munghezi Malcolm Muggeridge u vule leswaku vanhu va rhandza vuhosi “hikwalaho ka leswi va nga xiyangiki leswaku masungulo ya vutomi bya munhu i rirhandzu. . . . Kambe kahle-kahle xikhutazo xa vuhosi xi ni khombo hakunene. Hi lexi Yesu Kriste a aleke ku va na xona.”

Hikwalaho ka ntikelo wa ku navela loku ka matimba, kun’we ni mpfilumpfilu lowu ku nga wu vangaka, Vasimeki va United States va vumbe ku simekiwa ka nawu lowu avanyiseke mfumo wa hulumendhe wu va swiphemu swinharhu: ku nga huvo, yo lawula, yo endla milawu ni yo avanyisa. Swiphemu leswi a swi fanele ku kambisisa leswaku ku nga vi ni ku tirhisiwa ko biha ka matimba.

Ku nga khathariseki swikongomelo leswikulu swa vasimeki, ku ve ni ku tirhisiwa loko biha ka matimba etikweni rero. Kambe u nga ha swi tiva hi ku ya hi ntokoto ni ku xiyisisa ka munhu hi xiyexe leswaku ku ve ni ku tirhisiwa loko biha ka matimba eswiphen’wini hinkwaswo swa misava. Matimu ya tele hi tirhekhodo ta vanhu lava tirhiseke matimba hi ndlela yo biha leswaku ku tlakusiwa vona vini kutani ku vavisiwa munhu-kulobye. Hi xikombiso, anakanya hi Alexander the Great, Charlemagne, Napoleon na Hitler.

Ku Sungule Rini?

Hambi swi ri tano, u ni xivangelo lexinene xo vutisa u ku, ku tirhisiwa loku hinkwako ko biha ka matimba ku sungule rini xana? Nhlamulo leyi tshembekaka ya kumeka ebukwini ya matimu yo sungula ya munhu, ku nga Bibele. Kwalaho u nga hlaya hi swiendlakalo swa le nsin’wini ya Edeni, Sathana Diyavulosi, loyi Bibele yi kombaka leswaku i xivumbiwa xa xiviri, loyi a nga ni ndlala ya vuhosi. U ringe rixaka ra vanhu leswaku ri sungula ndlela ya xidyoho. Xikombiso xin’wana xa xidyoho i ku navela loko biha loku hangalakeke ka munhu ka matimba, leswaku a wa tirhisa hi ndlela yo biha. (Genesa 3:1-19; Varhoma 5:12) Khale ka khaleni Sathana u vangele matiko ku ta ehansi ka vulawuri bya yena, lerova a swi kota ku nyika Yesu Kriste ku fuma ehenhla ka wona. (Matewu 4:8-10) Diyavulosi u kanganyise vanhu hinkwavo, ku sala va nga ri vangani, leswaku swi ta koteka ku vula leswaku “misava hinkwayo yi le hansi ka matimba ya lowo biha.”—1 Yohane 5:19; Nhlavutelo 12:9.

Miehleketo leyi nga ha ku chavisaka hi leyi: Vo rhanga exikarhi ka lava va tirheleke swikongomelo swa Diyavulosi ku ve varhangeri vo tala va vukhongeri. Sweswo swi tano hi ndlela yihi? Ina, va tirhise matimba ya vona hi ndlela yo biha hi ku dyondzisa tidyondzo to hemba, hi ndlela yoleyo va endla vanhu mahlonga. Varhangeri va vukhongeri byo hemba va tlhele va tirhisa matimba ya vona hi ndlela yo biha hi ku xanisa malandza ya ntiyiso ya Xikwembu. Stefano, mudlawela ripfumelo wo sungula, u kombetele eka rhekhodo yo biha ya varhangeri va vukhongeri va Israyele: “N’wina va tinhamu leto nonon’hwa, n’wina va timbilu leti nga pfumeriki ni tindleve leti nga twiki! . . . Hi wihi muprofeta loyi vatata wa n’wina va nga n’wi xanisangiki xana? Va dlele na vona lava nga tivisa khale timhaka ta ku ta ka la lulameke, loyi sweswi mi n’wi xengeke, mi tlhela mi n’wi dlaya.”—Mintirho 7:51, 52.

Stefano a a ri un’wana wo sungula wa nxaxamelo wo leha wa Vakriste lava tshembekaka lava va xanisiweke. Marito ya muapostola Pawulo ya tikombe ya ri ntiyiso hakunene: “Hinkwavo lava navelaka ku hanya vutomi bya vukhongeri eka Kriste Yesu, va ta xanisiwa.” (2 Timotiya 3:12) Rhekhodo ya Timbhoni ta Yehova eminkarhini ya sweswi yi kombisa leswi. Hambi ku ri sweswi, ematikweni ya 40 Vakriste lava va vona ku tirhisiwa loko biha ka matimba hi leswi vutirheli bya vona byi siveriweke hi vafumi.

Kutani i vunyingi muni byin’wana byonghasi bya ku tirhisiwa ka matimba hi ndlela yo biha lebyi nga kona! Loko hi languta hambi ku ri kwihi laha hi nga langutaka kona, hi vona vanhu va konya hikwalaho ka swona. Ku ya tirhisa hi ndlela yo biha ka vathori ku kurise ku tereka ka vatirhi. Kambe namuntlha swi le rivaleni leswaku varhangeri van’wana entirhweni lowu kondleteriweke va ni nandzu wo tirhisa matimba hi ndlela yo biha. Mintlawa ya tinxaka letintsongo ya xaniseka hi ku tirhisiwa loko biha ka matimba ka tinxaka letikulu. Xivumbeko xin’wana xo wa tirhisa hi ndlela yo biha hi lexiya xa vavanuna lava nga eswikhundleni swa vufambisi lava kanganyisaka vavasati lava thoriweke, lava va nga ha vonaka va tshikileriwile leswaku va pfumela hikwalaho ka ku chava ku lahlekeriwa hi mintirho ya vona. Hi xikombiso, mucini un’wana la dumeke wa xisati u tshembisiwe xiyenge xo sungula eku endliweni ka vuyimbeleri loko o pfumela ku etlela ni nqambhi ya byona.

Ina, misava yi tele hi vanhu lava va tirhisaka matimba hi ndlela yo biha. Hinkwavo lava va endlaka tano hi vutianakanyi va nyika vumbhoni bya leswaku a va chavi Xikwembu. Hikwalaho ka yini sweswo wu ri ntiyiso? Hikuva, hi laha Rito ra Xikwembu ri vulaka ha kona, “Ku tšhava Yehova i ku v̌enga ŝo biha.” (Swivuriso 8:13; Psalma 97:10) Ku thyakisa kumbe ku tirhisa matimba hi ndlela yo biha hakunene swi bihile, kambe ku thyakisa ko tano ku nge humeleli nkarhi hinkwawo.