Ku Chumayela eTikweni Ra Swiyimo Swo Hambana Swinene

VAMANJHENGHWE, vakalili, vamangadyana, ti-platypus, Ayers Rock na Great Barrier Reef—lawa i mavito lawa ma fikaka eminakanyweni ya vanhu loko va ehleketa hi Australia. Kambe leswi swi hlamarisaka, vanhu vo tala va le Australia, a va si tshama va endzela eAyers Rock kumbe eGreat Barrier Reef hambi ku ri ku vona kalili, mangandyana, kumbe platypus ehandle ka ntanga wa swiharhi. Xivangelo hi leswi tiphesente ta 85 ta vaaki va timiliyoni ta 17,3 va tshamaka emadorobeni-nkulu ya ntlhanu, lama nga eribuweni ra lwandle.

Loko munhu a suka eribuweni ra lwandle, a famba tikhilomitara ta kwalomu ka 200, a nghena endzeni ka tiko-nkulu leri, u kuma ndhawu ya le makaya leyi dumeke. Ndhawu leyi ya hambana ku na leyi nga ni swihlahla swa rihlaza ni misava yo nona, ku na xiphemu xo hisa, lexi omeke ni lexi nga hava mirhi, laha ku nga ni swimidyana ni byanyi lebyo tiyela ntsena. Hambi swi ri tano, swi kona swilo leswi hanyaka endhawini leyi. Vudyelo lebyikulu bya tinyimpfu na tihomu byi funengete madzana ya tikhilomitara. Endzeni-ndzeni ka tiko, ku na makwandzasi yo hisa, laha vanhu va faka minkarhi yin’wana loko va nga xiyaxiyi.

Mahungu Lamanene Ma Andza

Mahungu lamanene ya Mfumo wa Xikwembu ma twarisiwa etikweni leri ehansi ka xiyimo xexo. Lembe na lembe vanhu va magidi va amukela xitshembiso xa Yehovha xa misava leyintshwa yo lulama. Eka lembe ra ntirho leri hundzeke, nhlayo ya vahuweleri va Mfumo, yi fikelele nhlohlorhi ya 57 000 ku nga nhlayo leyi lavaka ku tlula ya malembe ya khume lama hundzeke kambirhi. Hambi leswi vahuweleri ni vaaki vo tala va tshamaka emadorobeni ya le ribuweni ra lwandle, mahungu lamanene ma fika na le ndzeni ka tiko.

Leswahu hi vonanyana leswaku swi njhani ku chumayela eka tiko leri lerikulu ra swiyimo swo hambana-hambana, a hi tihlanganiseni ni un’wana wa valanguteri va muganga va ntlhanu ni nsati wakwe loko va endzela mavandlha man’wana lama nga etindhawini ta le makaya. Maendzo ya vona ma katsa Vupela-dyambu bya tiko ra Australia, xiphemu xa Queensland na le N’walungwini wa Tiko, lexi tlulaka 4,7 wa timiliyoni ta swikwere khilomitara. Ndhawu yoleyo yi lava ku ringana na xiphemu xa Yuropa, ku nga katsiwi laha khale a ku vuriwa Soviet Union.

Riendzo ra hina ri sungula ePerth, ntsindza wa Australia Vupela-dyambu. Eka doroba leri ra manguva lawa leri nga ni vanhu va timiliyoni ta 1,2, sweswi ku na mavandlha ya 49 ya Timbhoni ta Yehovha. Handle ka mavandlha ya Xinghezi, ku ni ya Xigriki, Xintariyana, Xipaniya na Xiputukezi ku katsa ni mintlawa leyitsongo ya tindzimi tin’wana. Nakambe ku na vandlha ra vamakwerhu va xinuna ni va xisati va Maaborigine ntsena, lava chumayelaka hi matimba eka vanhu va tiko-nkulu rero hi ndhavuko. Vo tala va vanhu lava vo titsongahata, sweswi va angula kahle eka marungula ya Mfumo. Kambe swi famba njhani swilo le kule na madoroba-nkulu ke?

Ku suka ePerth hi famba tikhilomitara ta 1 800 hi ya en’walungwini, le Port Hedland, laha ku faneleke ku khomeriwa kona nhlengeletano ya xifundzha. Eka 289 ya lava a va ri kona, vo tala va fambe tikhilomitara ta 200 ku ya eka 700 leswaku va va kona. Va huma eka tindhawu leti nga toxe, laha vandlha ra le kusuhi ri nga vaka eka tikhilomitara ta 250 ku suka laha va tshamaka kona, va tirhisa mapato ya ntshuri lama nga ni maribye layo loteka lawa minkarhi yo tala ma tlhavaka matayere ya movha. Mavandlha manharhu eka ndhawu leyi ma ha ku aka Tiholo ta Mfumo, ma tirhisa ndlela yo aka hi ku hatlisa.

Tiholo Leti Akiweke Hi Ku Hatlisa Eka Tindhawu Leti Nga Toxe

Vona ku hambana exikarhi ka ku aka Holo ya Mfumo eka tindhawu leti ni ku yi aka emadorobeni-nkulu kumbe emadorobeni! Nhundzu yo tala yo aka yi fanele yi rwariwa hi tilori tikhilomitara ta 1 600 ku suka ePerth ku ya edzongeni. Madzana-dzana ya vamakwerhu va xinuna ni va xisati ma famba mpfhuka lowu kumbe ku tlula hi mahelo-vhiki yo karhi leswaku va ta aka Holo ya Mfumo laha mumu wu hisaka 40° ku ya ka 45° C. Vunyingi byo tano eka tindhawu letitsongo leti nga toxe tanihi leyi i vumbhoni lebyikulu hi byoxe. Loko Holo ya Mfumo yi akiwa le Tom Price, ku nga doroba leritsongo ra mugodi wa nsimbhi, tluka ro sungula ra phepha-hungu ra le ndhawini yoleyo ri te: “Ma hoyozeriwa hi mandla mambirhi n’wina vatirhi va ku tirhandzela ni vapfuneti va n’wina eka ‘muako wa xihatla’ wa masiku manharhu wa Holo ya Mfumo ya Timbhoni ta Yehovha eTom Price.”

Swi tikombe onge un’wana ni un’wana edorobeni a a tiyimisele ku hoxa xandlha entirhweni lowu. Ematshan’wini ya nxavo lowu tolovelekeke wa R24-000 wo tisa 50 wa tithani ta nhundzu, n’wini wa lori wo hanana u byele vamakwerhu leswaku va hakela mali ya mafurha ntsena. Tikontraka ta ku penda ta kwalaho ti nyikele hi 100 wa tilitara ta pende. Tikontraka to cela misava ti pfunete hi michini ya tona, naswona Khamphani ya mugodi yi pfune hi Xitlakula-ndzwalo xa yona mahala. Ku kumela vaendzi va 300 ndhawu yo etlela a swi ri xiphiqo, kambe ntirhisano wa vanhu va le dorobeni a wu ri lowunene. Van’wana va be riqingho va pfuna hi mibedo. Wanuna un’wana u be riqingho a ku u ta va a nga ri kona hi mahelo-vhiki kambe u ta siya nyangwa ya le ndzhaku yi nga lotleriwanga. U te: “Yindlu ya mina mi nga yi tirhisa ku kondza mi heta ntirho wa n’wina.”

Mhaka yo hlekisa yi humelele loko vamakwerhu va nyikiwile adirese ya laha a va fanele va ya teka golonyi yo kokiwa leyi a yi ri ya xifundzha xa kwalaho. Va tshukisiwe hi ku vona mfungho enyangweni wu ku: “A hi lavi Vaendzi Va Vukhongeri.” Kambe golonyi yo kokiwa yi ri le ndzeni. Kutani va byele wansati wa muti leswaku va teka golonyi yo kokiwa leyi a yi tele hi thyaka. Loko va ha yi basisa, va xiye leswaku a ku nga ri yona ya xifundzha! Loko n’wini wa golonyi yo kokiwa a vuyile ekaya, nsati wa yena u n’wi byerile leswaku Timbhoni ta Yehovha ti teke golonyi yo kokiwa ya yena. Hi ku hatlisa vamakwerhu va helekete golonyi yo kokiwa yoleyo yi nga ha ri na nchumu, va hlamusela xihoxo xa vona. Va ve ni bulo lerinene, naswona khale ka vakaneti volavo a va ri na swivutiso swo tala hi hina na ntirho wa hina. Sweswi a va hisekela ku ta va ta vona Holo ya Mfumo leyintshwa.

Ku chumayela mahungu lamanene endhawini leyi swi lava ku tiyisela. Xo sungula, ku fambiwa mpfhuka lowukulu. Phayona rin’wana ni nuna wa rona va famba mpfhuka wo tlula tikhilomitara ta 350 emapatweni lama nga fambekiki, ya ritshuri, ku suka ePort Hedland ku ya eMarble Bar, leswaku va endla maendzo yo vuyela ni ku fambisa tidyondzo ta Bibele. Mable Bar hi yin’wana ya tindhawu to hisa ngopfu e Australia, laha minkarhi yo tala mahiselo ma fikaka eka 50° C. ku sukela hi October ku ya ka March.

Ku Ya “eVugima-N’walungu”

Darwin i doroba leri landzelaka ra nhlengeletano ya xifundzha, leri nga en’walungwini hi tikhilomitara ta 2 500. Mulanguteri wa muganga ni nsati wakwe va tirhisa nkarhi lowu va nge ku fambeni ha wona va endla dyondzo ya munhu hi xiyexe leswaku va nga saleli endzhaku exiyimisweni xa vona. Xo sungula, va hlaya ni ku kambisisa ndzimana ya siku. Kutani va yingisa ku hlaya ka Bibele eka xitlanga-tikhasete. Tanihi leswi va pfunanaka hi ku chayela, va tlhela va pfunana eku hlayeni ka swihloko swa Xihondzo xo Rindza na Xalamuka!

Mfungho wa pato wu va tsundzuxa leswaku va xiya “switimela swa le patweni.” Ku nga tilori leti nga na matimba leti kokaka tigolonyi to kokiwa leti nga leha ku ya ka timitara ta 55, leswi katsaka lori na golonyi yo kokiwa. Hikwalaho ku laveka ndhawu leyikulu loko u ti hundza. Ti tirhisiwa ku rhwala tihomu ni mindzhwalo yin’wana ku ya emadorobeni lama nga woxe.

Minkarhi yo tala maxelo ya hisa naswona enhoveni ya kona ku tshama ku omile. Ndhawu ya kona yi nga vonaka onge hi le swilahlweni, hikuva yi tele hi matshuka lama siyaneke hi mpfhuka lowu ringanaka. Matshuka lawa ma hambana hi muhlovo, swi ya hi leswaku vusokoti byi tirhise misava ya njhani, naswona ma nga tlakukela ehenhla hi mitara yin’we ku ya eka timitara timbirhi na hafu. Kutani, loko vapfhumba va hina va tsemakanya Nambu wa Victoria, va vone mimfungho yo tala leyi vanhu va nga tiendlela yona. Wun’wana wu ri: “Khombo: A Ku Khideriwi Emilambyeni Leyi. Ku na Tingwenya Leti Dyaka Vanhu!” Hi vutlhari, va kuma tindlela tin’wana to hlamba leswaku va titimula!

Eku heteleleni, va fika emakumu ya n’walungu wa Australia, laha ku tiviwaka tanihi “Vugima N’walungu.” Le Darwin, ntsindza wa Tiko ra le N’walungu ku na mavandlha mambirhi lamakulu ya Timbhoni ta Yehovha. Tinxaka to hambana ta vanhu va le Darwin u nga ti vona hi ku olova loko u ri enhlengeletanweni ya xifundzha. Vona Charles, wa malembe ya 30 hi vukhale, loyi hi ntumbuluko a humaka eVuxeni bya ndhawu ya Timor eIndonesia leyi nga hlaseriwa hi nyimpi. Vatswari va yena va Machayina va n’wi dyondzise ku gandzela vakokwana lava feke. A a hisekela ngopfu ni mintlangu ya ku lwa. Ku tshika a swi nga olovi hikuva a a tirhisa ngopfu vungoma. Hambi swi ri tano, hi ku tsundzuka xitshembiso xa Yesu xa leswaku “ntiyiso wu ta mi ntshunxa” u ntshunxekile eka hanyelo rero. (Yohane 8:32) U ri: “Namuntlha ndzi na ripfalo leri baseke emahlweni ka Yehovha, naswona sweswi ndzi nandza wa vutirheli. Pakani ya mina i ku ya eXikolweni Xo Letela Vutirheli.”

Loyi loyi hi tihlanganisaka na yena sweswi i Beverly la humaka ePapua New Guinea. Beverly wa pfumela: “Eku sunguleni a ndzi chava ku nyikela vumbhoni eka lavo basa, hikuva Xinghezi a hi ririmi ra rikwerhu naswona marito man’wana kun’we ni mavitanelo ya marito ya le Australia, a ma ndzi tikela ku ma twisisa. Kambe hi ku tsundzuka leswaku Bibele yi hi byela leswaku hi tshemba Yehovha ni ku vona leswaku Yehovha hi lonene, ndzi sungule vuphayona bya nkarhi hinkwawo hi January 1991. Munhu loyi ndzi nga sungula ku dyondza na yena Bibele sweswi i phayona. Vana va yena vambirhi va vanhwanyana na vona va amukele ntiyiso, naswona un’wana eka vona wa phayona kun’we ni nuna wakwe.”

Hi nga si suka eDarwin a hi tekeni riendzo ra tikhilomitara ta 250 hi xihatla hi ya ePhakeni ya Tiko eKakadu, evuxeni, leyi tiviwaka ngopfu hi swinyenyana leswi tswalaka ngopfu. Laha hi hlangana na Debbie, muchumayeri wa mahungu lamanene la nga swakwe endhawini leyi hinkwayo. Hi n’wi vutisa leswaku u swi kotisa ku yini ku yima a tiyile emoyeni endhawini leyi a ri yexe. U hlamule a ku: “Xo sungula, ku khongela. . . . Naswona ndzi kuma nchavelo eka matsalwa yo tanihi Esaya 41:10 leyi nge: ‘U nga tšhavi, nḍi na wena, u nga ṭhuki hikuv̌a nḍi Šikwembu ša wena. Nḍa ku tiyisa, nḍa ku lwela, nḍa ku khoma hi v̌oko ra mina ra šinene le’ri hlulaka.’”

EJilkmingan, tikhilomitara ta 450 edzongeni wa Darwin, hi hlangana na ntlawa lowutsongo wa Maaborigine. Emalembeni yo tala ndhawu yoleyo ya Maaborigine a yi langutiwa tanihi ndhawu ya Timbhoni ta Yehovha, hikuva vaaki vo tala va kwalaho minkarhi hinkwayo a va ya emitsombanweni ni le tinhlengeletanweni, hambi leswi a ku ri hava loyi a khuvuriweke eka vona. Ndhawu leyi a yi tiviwa na hi ku basa. Lexi tsakisaka, van’wana sweswi va yime va tiyile entiyisweni, naswona va khuvuriwile. I vaaki vo sungula va le makaya va Maaborigine lava endleke tano. Vanhu lava va titsongahataka hakunene va fanela ku va ni xivindzi ni ku tshemba moya lowo kwetsima wa Yehovha leswaku va tshika mikhuva leyi a yi endliwa hi malembe xidzana yo tala, ni swiendlo swa vungoma swa vanhu va ka vona.

Ku Suka Endhawini Ya Le Makaya Hi Ya eAlice Springs

Sweswi i nkarhi wa leswaku hi suka “eN’walungwini” hi teka riendzo ra 1 600 wa tikhilomitara hi kongoma edzongeni eAlice Springs hi ya le “Red Center” kusuhi ni ndhawu leyi dumeke ya Ayers Rock. Laha, eHolweni ya Mfumo leyi nga ni xitengisa-moya, ku lunghiseleriwe switshamo swo tshamiseka kahle leswaku swi tirhiseriwa nhlengeletano, laha ku taka vanhu va 130 kumbe ku tlula va huma emavandlheni mambirhi ya kwalaho. Nakambe hi vona tinghohe leti tsakeke ta Mapolynesia, Valungu ni Maaborigine va hlanganile enhlengeletanweni ya Vukreste.

Eku heteleleni ha suka le Alice Springs, hi sungula xiphemu xo hetelela xa riendzo hi ri na yena mulanguteri wa muganga ni nsati wa yena. Riendzo leri ri hi fambisa tikhilomitara ta 2 000 hi tsemakanya tiko-nkulu leri, hi kongoma en’walungu-vuxa. Loko hi ri karhi hi famba hi lela ndhawu yoleyo ya le makaya, hikuva ku suka kwalaho hi nghena emakhwatini lama nga ni swihlahla swa rihlaza eQueensland. Laha emakun’wini ya Queensland n’walungu—tiko ra Great Barrier Reef—ku na mavandlha yo tala, lawa hi xiringaniso ma nga ni ntsengo wa Timbhoni lowu tlulaka wa vaaki.

Hambi swi ri tano, a hi si heta hi riendzo ra hina, hikuva ha ha ya enhlengeletanweni yo hetelela ya xifundzha. Hi khandziya xihaha-mpfhuka eCairns—doroba ro hisa ra le Queensland, ra Barrier Reef leyi dumeke—hi suka etikweni ra Australia hi xihaha-mpfhuka hi famba hi tsemakanya n’walungu wa Cape York Peninsula na Torres Strait hi hundzela eka Xihlala xa Thursday. Ku na vandlha leritsongo ra vahuweleri va 23 ntsena. Mawaku ntsako lowu hi veke na wona ku vona lava va veke kona va 63 eka nhlengeletano ya hina yo hetelelela eka riendzo leri!

Hi tshemba leswaku u tsakele ku twanyana hi ta ntirho wa ku chumayela timhaka ta Mfuno lowu endliwaka eka tiko leri ra swiyimo swo hambana. Kumbexana siku rin’wana u ta kota ku hi endzela etikweni leri ri tsakisaka kutani u hlangana na vamakwerhu va xinuna ni va xisati lava tirhaka hi ku tshembeka exiavelweni xa vona xo hlawuleka.

[Mepe/Xifaniso lexi nga eka tluka 23]

(Leswaku u vona rungula leri hleriweke hi ku helela, vona nkandziyiso wa kona)

Port Hedland

Canberra

Tom Price

Marble Bar

Newman

Darwin

Katherine

Alice Springs

Ayers Rock

Xihlala xa Thursday

Cairns

Adelaide

Melbourne

Hobart

Sydney

Brisbane

Perth

[Xifaniso lexi nga eka tluka 24]

Perth, ntsindza wa Australia Vupela-dyambu

[Xifaniso lexi nga eka tluka 25]

Ku nyikela vumbhoni exitarateni swi ni vuyelo lebyinene