U Fele Ntiyiso

“HI TSUNDZUKA August Dickmann (la velekiweke hi 1910), loyi a a ri Mbhoni ya Yehovha.” Xexo i xingheniso xa marito lama tsariweke eribyeni (leri kombisiweke laha) lera ha ku pfuriwaka endhawini leyi a yi ri kampa ya nxaniso le Sachsenhausen. Ha yini un’wana wa Timbhoni ta Yehovha a a faneriwa hi ku tsundzukiwa hi ndlela yoleyo? Xivangelo xi nyikeriwa hi nhlamuselo leyi tsariweke eribyeni, leyi yaka emahlweni yi ku: “[U] baleseriwe emahlweni ka vanhu hi maphorisa ya Manazi, hi September 15, 1939, hikwalaho ka leswi ripfalo rakwe ri nga n’wi ntshunxangiki leswaku a ya enyimpini.”

August Dickmann u pfaleriwe ekampeni ya nxaniso ya le Sachsenhausen hi 1937. Loko Nyimpi ya Vumbirhi ya Misava yi ri ni masiku manharhu yi sungurile hi 1939, u sindzisiwe ku sayina phepha ro nghenela vusocha. Loko a arile, ndhuna ya kampa leyi yi tivise Heinrich Himmler, murhangeri wa Vatirhela-mfumo va Manazi (Schutzstaffel, maphorisa yo hlawuleka ya Hitler), kutani yi kombela mpfumelelo wo dlaya Dickmann emahlweni ka hinkwavo lava pfaleriweke ekampeni. Hi September 17, 1939, The New York Times yi vike mahungu lama landzelaka eJarimani: “August Dickmann, wa malembe ya 29 hi vukhale, . . . u baleseriwe laha hi maphorisa.” Phepha-hungu leri ri vike leswaku a a ri Mujarimani wo sungula ku ala ku ya enyimpini yoleyo hileswi ripfalo rakwe ri nga n’wi ntshunxangiki.

Endzhaku ka malembe ya 60, hi September 18, 1999, rifu ra Dickmann ri tsundzukiwe hi Nhlangano wa Switsundzuxo wa le Brandenburg, naswona ribye ra xitsundzuxo sweswi ri tsundzuxa vaendzi hi ta xivindzi xa yena ni ripfumelo rakwe leri tiyeke. Ribye ra vumbirhi leri nga erirhangwini ra le handle ra ndhawu leyi a yi ri kampa ri tsundzuxa vaendzi leswaku Dickmann a ku ri un’wana wa Timbhoni ta Yehovha ta kwalomu ka 900 leti xanisiweke le Sachsenhausen hikwalaho ka vupfumeri bya tona. Tin’wana to tala ti cinisiwe gija etikampeni tin’wana. Ina, to tala ti namarhele misinya ya milawu ya Xikwembu hi ku tshembeka, hambiloko ti ri ehansi ka swiyimo swo nonon’hwa.

Eka Timbhoni ta Yehovha, Mukreste u boheka ku “tivek[a] ehansi ka valawuri [va hulumendhe] lava tlakukeke.” (Varhoma 13:1) Kambe loko tihulumendhe ti ringeta ku ti sindzisa leswaku ti tlula milawu ya Xikwembu, ti landzela xikombiso xa vaapostola va Kreste, lava nga te: “Hi fanele ku yingisa Xikwembu tanihi mufumi ku tlula vanhu.” (Mintirho 5:29) Hikwalaho, emisaveni leyi mintlawa ya vanhu yi endleke swiendlo swa nsele leswi tsemaka nhlana hikwalaho ka vulala ni ku vengana ka yona, Timbhoni ta Yehovha hinkwako-nkwako ti lava ku rhula, hilaha August Dickmann a endleke hakona. Ti yingisa xikhutazo xa Bibele lexi nge: “U nga pfumeli ku hluriwa hi swo biha, kambe hambeta u hlula swo biha hi leswinene.”—Varhoma 12:21.